نگاهی به آموزه های رضوی در خنثی سازی اقدامات نظام سلطه

خبرگزاری رضوی. بیش از چهار دهه پایداری ملت ایران در مقابل انواع فشارها و تهدیدها بدون اتکاء به منابع جاودان قدرت خود یعنی قرآن و عترت ممکن نبوده است. حقیقتی که بارها رهبر کبیر انقلاب اسلامی به آن اشاره کرده است و مقام معظم رهبری بدان تصریح کرده اند. مقام امام رضا(ع) و حرم رضوی به عنوان ملجاء و پناه ملت مسلمان ایران مرکز الهام بخش و کانون امید جهان تشیع در طول تاریخ بوده است و در عصر حاضر شیفتگی مسلمانان کشورهای مختلف حرم و مشهدالرضا را به یک شهر مهم و تأثیرگذار بین المللی تبدیل ساخته است که به شدت مورد حسد دشمنان قرار دارد. از نگاه قدرت های استکباری مقاومت ایران و مکتب تشیع از هر ناحیه ای مورد همجمه قرار گیرد قابل قبول است و آنان سعی می کنند تا با ضربات پی در پی رخنه های متعددی در پیکر ایمان و مقاومت مردم بوجود آوردند.
تحولات چند دهه اخیر جهان اسلام نشان داد جهان عرب به دلیل سران فاسد و خودکامه تاب مقاومت و بیداری را ندارد و حتی بر ضد جوانان خود برای جلوگیری از رشد آن اقدام می نماید.  تبدیل شدن سرانجام جریان های فکری و سیاسی اهل سنت به گروه های سازشکار یا تکفیری و یا التقاطی امکان خیزش در ملت های عرب منطقه را با تأخیر مواجه ساخت و حتی به نابودی کشاند.
نظام سلطه که الگوی جمهوری اسلامی برای او تلخ ترین کابوس در عرصه سیاسی جهان به شمار می رود تمام توان خود را برای ممانعت از پیدایش مرکز و حرکتی دیگر مانند ایران اسلامی بکار بسته است اما در این میان ذخایر فکری و معنوی ملت ایران که حرم و امام رضا(ع) محور آن است راه های تازه ای را برای برون رفت از مشکلات ارائه می دهد. شاید بزرگترین چالش نظام اسلامی غلبه بر فشارهای نظام سلطه و افشای ماهیت گمراه کننده آن باشد که در صورت رفع آن حقایق بسیاری در برابر دیدگان مردمان و ملت ها آشکار می شود.
در تاریخ اسلام رویکرد مأمون در مواجهه با امام رضا(ع) در مقایسه با رویکرد خلفای اموی و عباسی قبل و بعد او با امامان معصوم منحصر به فرد است؛ چراکه او شیوه متظاهرانه‌ای را در پیش گرفت تا جایی که پذیرش حکومت را به ایشان پیشنهاد داد و اصرار زیادی برای قبول امام داشت. در پژوهشی که به این منظور برای تحلیل مواجهه امام رضا(ع) با مأمون توسط آقای محمدرضا انواری دانش‌آموخته دکترای فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم در شماره 38 تابستان 1401 فصلنامه علمی پژوهشی فرهنگ رضوی انتشار یافته است دستیابی به الگوی مواجهه امام رضا(ع) در مواجهه با کنش‌های متظاهرانه مأمون به عنوان نظام سلطه عصر مورد بررسی قرار گرفته است.
روش تحقیق، هرمنوتیک متن با رویکرد استنطاقی و مؤلف محور  است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، کنش‌های امام در مواجهه با تظاهر مأمون را می‌توان در قالب کنش‌های غیریت‌ساز، افشاگرانه، بصیرت‌افزا و مصلحت‌گرا تحلیل کرد که آخرین نوع کنش امام حاکم بر سه کنش قبلی است. همه کنش‌های امام در دایره «مشیت الهی» انجام می‌شود. روح حاکم بر کنش‌های امام، «هدایت‌گری» است که هم ناظر به فرد متظاهر است و هم ناظر به عموم جامعه اسلامی و این تفاوت اساسی رویکرد اسلامی با رویکردهای دیگر است. امام نه‌ تنها هدایت مأمون به ‌مثابه انسان متظاهر را مد نظر دارد بلکه در این زمینه از ارائه مشورت و راهنمایی در جهت مصالح جامعه اسلامی و حتی اصلاح حکومت او دریغ نمی‌کند.
واکنش های چهارگانه امام رضا(ع) در برابر نظام سلطه توانست یکی از پیچیده ترین سیاست های جریان خلافت را که بر پهنه گسترده ای از سرزمین های اسلامی حکمرانی داشت برملا نماید و شکست سختی بر آن تحمیل نماید.
یکی از مهم ترین گام های امام رضا(ع) بر اساس این پژوهش برای خنثی سازی کنش های متظاهرانه نظام سلطه عباسی معطوف به افزایش بصیرت و معرفت مردم صورت گرفته است. آگاه سازی خواص و سپس افکار عمومی، پاسخگویی به شبهات، تربیت شاگردان یا نسل تأثیرگذار، ... از جمله اقداماتی است که امام برای به چالش کشیدن نظام سلطه بکار بسته است.
همزمان واکنش های مصلحت گرای امام رضا(ع) در حفظ مصالح مسلمین بخش مهم دیگری از رفتارهای جهادگونه حضرت ثامن الحجج در مقابله و دفع خطرات و فشارهای نظام سلطه است. اما در نهایت روح حاکم بر چهار نوع حرکت امام در مواجهه با سلطه ریاکارانه خلافت عباسی، به اصل هدایتگری امام معصوم در جامعه و جهان باز می گردد که توانسته است ساحت های گوناگون را با آثار و آموزه های خود راهبری نماید و نتایج و اهداف الهی را در سیاست و حکمرانی و تربیت و جامعه سازی محقق نماید.
این پژوهش بر این باور است اگر سیره و رفتار امام در افشار ماهیت ریاکارانه نظام سلطه نبود معلوم نبود امروز چه قضاوتی درباره دستگاه خلافت و نیز رویکرد اهل بیت(ع) در تعامل با قدرت مطرح می گشت. جهان امروز که روابط بین الملل و فرایند های میان دولت ها نقش تعیین کننده ای در سرنوشت ملت ها دارد با دخالت فریبنده نظام سلطه گرفتار چالش های متعددی است که افشای آنها راه برون رفت از سرگردانی ملل و ادیان است.