تاریخ ادبیات را نو کنیم

ریحانه بناءزاده سرویس هنر خبرگزاری رضوی
محمد دهقانی دکترای ادبیات از تهران نویسنده، مترجم و منتقد ادبی است وی در حوزه تالیف و ترجمه ادبیات فعالیتهای بسزایی داشته است و در این نشست پیرامون ترجمه تاریخ نگاری فارسی(سامانیان، غزنویان، سلجوقیان) اثر جولی اسکات میثمی  و کتاب های حدیث خداوندی و بندگی (تحلیل تاریخ بیهقی) به تالیف خود پرداخت.

این استاد ادبیات می‌گوید: ((من با ترجمه این کتاب ها فهمیدم چقدر فرنگیها در فهم متون ما دچار مشکل هستند.جولیت اسکات میثمی رییس و سرپرست دائرة المعارف عربی آکسفورد است. برای من حیرت انگیز است اینها گاهی در فهم ساده ترین متون فارسی و عربی دچار مشکلات هولناک می شوند و بعد نتایج عجیب و غریبی از بدفهمی‌های خودشان می گیرند در این کتاب بیش از هفتاد مورد اشتباه پیدا کردم.
بعضی از این اشتباهات در ترجمه خود به خود رفع می شد برای اینکه من به اصل متون مراجعه میکردم اما اشتباهات مفهومی وجود داشت که نیاز به تذکر داشت من کار نویسنده را تنزل نمی دهم قدر ومنزلت خانم میثمی را می دانم. فقط می خواهم این را عرض کنم که اتفاقا او فهم و درکش از متون ما گاهی اوقات نازل تر از آن چیزی است که ما انتظار داریم. این مترجم در ادامه می‌‌افزاید: ((اما چه چیزی باعث می شود که کتاب ایشان را ترجمه کنم وبعد در دانشکده‌ی تاریخ در دوره های پیشرفته تدریس بشود؟ متدولوژی تحقیق جواب این سئوال است. آن چیزی که متاسفانه ما نداریم، روش شناسی است. مقدمه این کتاب را اگر بخوانید فارغ از موضوعش در آن متدولوژی می بینید.))
مهندسی در نوشتن
نوشتن تحقیق و پژوهش و سر هم کردن یک کار مهندسی است این را دهقانی می‌گوید و ادامه می دهد: (( این را متاسفانه ما در دانشگاهایمان خیلی زیاد نمی گیریم و متاسفانه در علوم انسانی به خصوص در ادبیات ما این را کمتر رعایت میکنیم و به دانشجویانمان کمتر آموزش میدهیم. من اعتراف می کنم آنچه را که من آموختم از دانشکده‌های ادبیات و کلاسها نیاموختم. من متدولوژی را از راه ترجمه غربی آموختم. در واقع معلمان غایب من بیشتر از معلمان حاضرم تاثیر گذار بودند.



تاریخ بیهقی فقط یک تاریخ نیست
ایشان اشاره‌ای اجمالی به تالیف حدیث خداوندی و بندگی دارند و می‌گویند: (( ما در گذشته دو نوع مورخ داشتیم. مورخانی که به معنی واقعی کلمه و تصور ما مورخ نیستند. یعنی هدفشان بیان تاریخ نیست.هدفشان چیزهای دیگری است آن وقت از روایتهای تاریخی استفاده می کنند تا آن چیزهای دیگر را اثبات کنند از جمله مدعیان اخلاقی، دینی، ایدئولوژیکی و... است و دسته دیگر مورخانی هستند که  یا خود حضور در آن تاریخ داشتند یا فرد مطمئنی آن وقایع را بیان کرده است. حدیث خداوندی وبندگی تحلیل تاریخ بیهقی است و اینکه خواستم نشان دهم تاریخ بیهقی به ادبیات مرتبط است و فقط یک تاریخ نیست.))
متون کهن همراه با زبان نو
این استاد دانشگاه در رابطه با سئوال یکی از دانشجویان ادبیات اینکه در ادبیات چه کم داریم که سراغش برویم؟ این طور پاسخ می دهد: ((ما خیلی چیزها کم داریم. حتی اگر بگویم چه چیزهایی کم داریم باز هم مشکلی حل نمی شود. فرض می کنیم ما یک روایت پذیرفتنی از ادبیات داریم وهیچ کم وکسری هم ندارد آیا باز هم لازم است ما تاریخ ادبیات بنویسیم؟ بنده عرض می‌کنم، بله. برای اینکه فهم ما از متون کهن با گذشت زمان عوض می شود .همچنین زبان تغییر پیدا می‌کند و متون ادبی همراه با این تغییر و تحول معنایش عوض می شود و ما اگر تاریخ ادبیات ننویسیم و ذهنمان را نسبت به متون کهن نو نکنیم بعد از  مدتی این متون ممکن است بی معنا شود و یا اصلا تحریف شوند. اگر متون کهن تغییر و به زبان حال نشود، کم کم این تحول معنایی آن قدر زیاد می شود که برای ماغیر قابل فهم می شود. در همه جای دنیا تاریخ ادبیات به طور دائم نوشته می شود.))