در گفت‌وگوی کارشناسان با «فرهنگ رضوی» مطرح شد؛
راهبردهای فرهنگ رضوی برای استحکام خانواده/ سیره رضوی، راهگشای جامعه امروز است
به گزارش خبرنگار «خبرگزاری فرهنگ رضوی» از قم، خانواده به عنوان کوچک‌ترین نهاد هر جامعه، نقش مهمی در تربیت نسل و شکل گیری آن جامعه دارد. گذشت، مهربانی، احترام، مسئولیت‌پذیری و وفاداری، همگی از جمله فضایل اخلاقی است که البته بنیان‌های ابتدایی این رفتارهای ایمانی، از خانه و خانواده آغاز می‌شود. از این‌رو در اسلام و آموزه‌های اهل بیت (ع)، خانواده از جایگاه بسیار خاصی برخوردار است.
در زمینه ویژگی‌های یک خانواده اسلامی، سیره ائمه اطهار (ع) بهترین سرمشق برای خانوداده‌ها محسوب می‌شود تا با تأسی گرفتن از آن‌ها، سعادت دو دنیا را برای خود و جامعه به ارمغان بیاوردند.
سیره جامع امام رضا (ع) در خصوص خانواده، یکی از بهترین الگوها برای همگان محسوب می‌شود.
خبرنگار «خبرگزاری فرهنگ رضوی» در قم، در گفت‌وگویی که با اساتید حوزه و دانشگاه انجام داده است، جایگاه خانواده در فرهنگ رضوی را مورد بررسی قرار داده است.
*امام رضا (ع)، مهمترین رکن جامعه را خانواده می‌داند
«فاطمه سادات حسینی» دکترای علوم و حدیث، با بیان اینکه علی ابن موسی الرضا(ع) خانواده را یکی از مهمترین ارکان جامعه می‌دانند و به همین علت از ابتدایی‌ترین مرحله شکل‌گیری، یعنی مرحله خواستگاری، توصیه‌های مهمی فرموده‌اند می‌افزاید: امام رضا(ع) می‌فرمایند: «آغاز زندگی و شوهر دادن دختر، محدودیت است؛ کسی که می‌خواهد دخترش را شوهر دهد و او را از حوزه اختیارات خود بیرون آورده و اختیار او را به دیگری واگذار کند، باید ببیند این اختیار را به چه کسی خواهد داد؟»
وی تصریح می‌کند: برای مثال یکی از دوستان حضرت رضا (ع) به نام حسین بن بشار، در این باره به ایشان نامه‌ای می‌نویسد می‌گوید: برای دخترم خواستگاری آمده، اما کمی تندخو است، آیا این ازدواج را به مصلحت می‌دانید؟ امام(ع) در پاسخ او می‌فرمایند: «درست نیست دخترت را به شخص بداخلاق دهی».
*بهترین نعمت یک مرد در دنیا، از نظر امام رضا(ع)
این استاد حوزه و دانشگاه می‌گوید: امام رضا(ع) درباره انتخاب زنان صالح و همسر شایسته نیز رهنمود دارند و می‌فرمایند: «برای تشکیل خانواده، همسران صالح برگزینید؛ هیچ بهره‌ای در این دنیا برای یک مرد، برتر از همسر صالح سراغ ندارم؛ هنگامی که او را می‌بیند شادمان شود و هر‌گاه از نظر او غایب شد، ناموس و اموال او را پاس بدارد؛ یعنی خود را از دید نامحرمان و اموال شوهرش را از گزند حوادث محافظت کند».
*سیره رضوی، راهگشای جامعه امروز است
حسینی با بیان اینکه پیروی از سیره رضوی، راهگشای جامعه امروز است، تصریح می‌کند: در سیره رضوی، روایتی است که به علل تزلزل خانواده‌ها و نیز به آسیب‌هایی که به استحکام یک خانواده ضربه می‌زند، اشاره دارد.
راهبرد و توصیه دیگر برای استحکام خانواده که در سبک زندگی رضوی به آن تصریح شده ابراز محبت است؛ یعنی زن و مرد، محبت‌شان را نسبت به یکدیگر، به شیوه‌های گوناگون ابراز کنند و به داشتن این محبت در قلب خودشان بسنده نکنند؛ این تأکید امام رضا (ع) است که: «اگر محبتی نسبت به کسی دارید آن را آشکار کنید، زیرا اظهار دوستی نیمی از خردمندی است».
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه در دیدگاه امام رضا(ع) خشم و عصبانیت، یک تهدید برای خانواده‌ها محسوب می‌شود، اظهار می‌دارد: ایشان می‌فرمایند: «اگر مؤمنی خشمگین شود، عصبانیت‌ش سبب خروج او از مسیر حق نشده و در اثر شادمانی دچار باطل نمی‌شود و چون به اقتداری می‌رسد، بیشتر از آنچه حق دارد، نمی‌گیرد» و افزون بر این، حضرت رضا(ع)، عصبانیت را آسیبی بزرگ می‌دانند و تصریح می‌کنند: «مردان و زنان مؤمن، چنین نیستند که اگر عصبانی شدند از طریق حق بیرون بروند.»
حسینی خاطرنشان کرد: امام رضا(ع) برای ایجاد اُنس و اُلفت میان اعضای خانواده، راهکارهای گوناگونی توصیه می‌کنند؛ برای مثال رسیدگی به وضع مالی خانواده را از نشانه‌های سعادت انسان معرفی می‌کنند و می‌فرمایند: «شایسته است هر مردی از لحاظ مخارج زندگی سختگیری نکند.» این بیان امام رضا(ع)، یعنی سختگیری مرد بر زن از نظر مخارج، موجب دلشکستگی زن می‌شود، پس باید به معیشت زن از طریق کسب روزی حلال توجه شود تا فاصله‌های خانوادگی کاهش یابد. ایشان همچنین فرموده‌اند: «حقیقت ایمان یک بنده خدا، کامل نمی‌گردد تا اینکه انسان سه خصلت را داشته باشد، یکی بصیرت در دین، اعتدال و میانه‌روی در امور زندگی و خانواده، و همچنین بردباری در سختی‌ها و مصایب.»
*صله رحم و محبت به خانواده از دیدگاه امام هشتم(ع)
صله رحم یکی از مهمترین سفارش‌های ائمه اطهار(ع) است؛ در فرهنگ برجسته رضوی، نمی‌شود از جایگاه خانواده سخن به میان آورد ولی به موضوع صله رحم و کودکان نپرداخت.
«حجت‌الاسلام مرتضی محبی‌نیا» درباره سخنان و توصیه‌های امام رضا(ع) در خصوص صله رحم، می‌گوید: صله رحم در نزد امام رضا(ع) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است؛ چرا که بعد از سفر تحمیلی علی ابن موسی الرضا(ع) از مدینه به مرو، خانواده او از جمله خواهرش فاطمه معصومه(س) نتوانست دوری از وی را تاب بیاورد و اندکی بعد از استقرار امام رضا(ع) در مرو، با برادرانش عازم مرو می‌شود؛ هرچند که سفر آن‌ها ناتمام می‌ماند و فاطمه معصومه(س)، در بین راه بیمار شد و به دیدار حق نائل می‌شود، ولی این مسائل، گویای این حقیقت است که امام رضا(ع)، بسیار به صله رحم توجه داشته و به خواهران و برداران خود، از لحاظ ابراز محبت توجه خاصی داشته‌اند.
وی می‌افزاید: امام رضا(ع) در حدیث زیبایى درباره صله رحم مى فرمایند: پیوند خویشاوندى را برقرار کنید، گرچه با جرعه آبى باشد و بهترین پیوند خویشاوندى، خوددارى از آزار خویشاوندان است.
*چگونگی رفتار با فرزندان در سیره علی ابن موسی الرضا(ع)
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار می‌دارد: ابراز محبت بجا و مناسب، بسیارى از مشکلات، ناهنجارى‌ها، افسردگى‌ها و ناسازگاری‌هاى نوجوانان و جوانان را حل می‌کند؛ چرا که نوجوانان تشنه محبت‌اند و با ابراز محبت، رفتارهاى ناشایست آنان را مى توان اصلاح نمود؛ محبت و ابراز آن به فرزندان را در سیره ى امام رضا(ع) به وضوح مى توان مشاهده نمود.
محبی‌نیا می‌افزاید: آن حضرت هنگامى که مى خواست به فرزند نوجوان خود، محبت‌اش را ابراز دارد، با جملات زیبایى که اوج محبت آن حضرت را نشان مى‌داد، فرزند گرامى‌اش را مخاطب قرار می‌دادند و همواره توصیه بر ابراز محبت بجا و مناسب به فرزندان داشته‌اند.
وی خاطرنشان کرد: امام رضا (ع) حتى در آخرین لحظات زندگى و در حالى که در بستر شهادت قرار دارد، از ابراز محبت به فرزند جوان خویش دریغ نمى‌ورزد؛ به احترام او بلند شده و دست برگردن فرزند نوجوان خود انداخته، او را در آغوش گرفته و بین چشمانش را مى بوسد.
*یک راهکار امام رضا(ع) برای افزایش اعتماد به نفس فرزندان
این محقق و پژوهشگر حوزوی، با تأکید بر لزوم توجه والدین به فرزندان و همدل همراز شدن با نوجوانان می‌گوید: ابراهیم بن عباس، یکى از همراهان علی ابن موسی الرضا(ع) نقل می‌کند: ندیدم که آن حضرت، همان گونه که سخنان هیچ کس را قطع نمی‌کرد، سخنان فرزند خود را قطع کند؛ آن حضرت صبر مى کرد تا سخنان فرد مقابل‌ش به پایان برسد و هیچگاه خواسته‌هاى کسى را که قادر به انجام آن بود، رد نمى کرد، در حالی که فراوان دیده‌ایم، که اکثر پدر و مادر‌ها، حتی در حضور دیگران، سخنان نوجوانان خود را قطع کرده واجازه صحبت کردن نمی‌دهند که این اقدام والدین در بلند مدت، علاوه بر کاهش اعتماد به نفس جوان، تأثیرات منفی در شکل گیری شخصیت او برجای خواهد گذاشت.
در فرهنگ مترقی رضوی، خانواده از قداست زیادی برخودار است، خانوده‌ای که بر اساس ایمان به خدا، دین‌داری و محبت شکل بگیرد، از بسیاری آسیب‌ها در امان خواهد بود؛ دوری نوجوانان و جوانان از کانون گرم خانواده، اختلافات فروان بین همسران و طلاق‌ها، نتیجه الگو گرفتن از زندگی‌های آشفته بیگانان است؛ در فرهنگ رضوی، اگر در انتخاب همسر، شاخصه داشتن ایمان ملاک قرار گیرد، علاوه بر اینکه طلاق‌های رایج رخ نخواهد داد، پایداری خانواده و همچنین، تربیت نسل صالح، تضمین خواهد شد.
در زمینه ویژگی‌های یک خانواده اسلامی، سیره ائمه اطهار (ع) بهترین سرمشق برای خانوداده‌ها محسوب می‌شود تا با تأسی گرفتن از آن‌ها، سعادت دو دنیا را برای خود و جامعه به ارمغان بیاوردند.
سیره جامع امام رضا (ع) در خصوص خانواده، یکی از بهترین الگوها برای همگان محسوب می‌شود.
خبرنگار «خبرگزاری فرهنگ رضوی» در قم، در گفت‌وگویی که با اساتید حوزه و دانشگاه انجام داده است، جایگاه خانواده در فرهنگ رضوی را مورد بررسی قرار داده است.
*امام رضا (ع)، مهمترین رکن جامعه را خانواده می‌داند
«فاطمه سادات حسینی» دکترای علوم و حدیث، با بیان اینکه علی ابن موسی الرضا(ع) خانواده را یکی از مهمترین ارکان جامعه می‌دانند و به همین علت از ابتدایی‌ترین مرحله شکل‌گیری، یعنی مرحله خواستگاری، توصیه‌های مهمی فرموده‌اند می‌افزاید: امام رضا(ع) می‌فرمایند: «آغاز زندگی و شوهر دادن دختر، محدودیت است؛ کسی که می‌خواهد دخترش را شوهر دهد و او را از حوزه اختیارات خود بیرون آورده و اختیار او را به دیگری واگذار کند، باید ببیند این اختیار را به چه کسی خواهد داد؟»
وی تصریح می‌کند: برای مثال یکی از دوستان حضرت رضا (ع) به نام حسین بن بشار، در این باره به ایشان نامه‌ای می‌نویسد می‌گوید: برای دخترم خواستگاری آمده، اما کمی تندخو است، آیا این ازدواج را به مصلحت می‌دانید؟ امام(ع) در پاسخ او می‌فرمایند: «درست نیست دخترت را به شخص بداخلاق دهی».
*بهترین نعمت یک مرد در دنیا، از نظر امام رضا(ع)
این استاد حوزه و دانشگاه می‌گوید: امام رضا(ع) درباره انتخاب زنان صالح و همسر شایسته نیز رهنمود دارند و می‌فرمایند: «برای تشکیل خانواده، همسران صالح برگزینید؛ هیچ بهره‌ای در این دنیا برای یک مرد، برتر از همسر صالح سراغ ندارم؛ هنگامی که او را می‌بیند شادمان شود و هر‌گاه از نظر او غایب شد، ناموس و اموال او را پاس بدارد؛ یعنی خود را از دید نامحرمان و اموال شوهرش را از گزند حوادث محافظت کند».
*سیره رضوی، راهگشای جامعه امروز است
حسینی با بیان اینکه پیروی از سیره رضوی، راهگشای جامعه امروز است، تصریح می‌کند: در سیره رضوی، روایتی است که به علل تزلزل خانواده‌ها و نیز به آسیب‌هایی که به استحکام یک خانواده ضربه می‌زند، اشاره دارد.
راهبرد و توصیه دیگر برای استحکام خانواده که در سبک زندگی رضوی به آن تصریح شده ابراز محبت است؛ یعنی زن و مرد، محبت‌شان را نسبت به یکدیگر، به شیوه‌های گوناگون ابراز کنند و به داشتن این محبت در قلب خودشان بسنده نکنند؛ این تأکید امام رضا (ع) است که: «اگر محبتی نسبت به کسی دارید آن را آشکار کنید، زیرا اظهار دوستی نیمی از خردمندی است».
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه در دیدگاه امام رضا(ع) خشم و عصبانیت، یک تهدید برای خانواده‌ها محسوب می‌شود، اظهار می‌دارد: ایشان می‌فرمایند: «اگر مؤمنی خشمگین شود، عصبانیت‌ش سبب خروج او از مسیر حق نشده و در اثر شادمانی دچار باطل نمی‌شود و چون به اقتداری می‌رسد، بیشتر از آنچه حق دارد، نمی‌گیرد» و افزون بر این، حضرت رضا(ع)، عصبانیت را آسیبی بزرگ می‌دانند و تصریح می‌کنند: «مردان و زنان مؤمن، چنین نیستند که اگر عصبانی شدند از طریق حق بیرون بروند.»
حسینی خاطرنشان کرد: امام رضا(ع) برای ایجاد اُنس و اُلفت میان اعضای خانواده، راهکارهای گوناگونی توصیه می‌کنند؛ برای مثال رسیدگی به وضع مالی خانواده را از نشانه‌های سعادت انسان معرفی می‌کنند و می‌فرمایند: «شایسته است هر مردی از لحاظ مخارج زندگی سختگیری نکند.» این بیان امام رضا(ع)، یعنی سختگیری مرد بر زن از نظر مخارج، موجب دلشکستگی زن می‌شود، پس باید به معیشت زن از طریق کسب روزی حلال توجه شود تا فاصله‌های خانوادگی کاهش یابد. ایشان همچنین فرموده‌اند: «حقیقت ایمان یک بنده خدا، کامل نمی‌گردد تا اینکه انسان سه خصلت را داشته باشد، یکی بصیرت در دین، اعتدال و میانه‌روی در امور زندگی و خانواده، و همچنین بردباری در سختی‌ها و مصایب.»
*صله رحم و محبت به خانواده از دیدگاه امام هشتم(ع)
صله رحم یکی از مهمترین سفارش‌های ائمه اطهار(ع) است؛ در فرهنگ برجسته رضوی، نمی‌شود از جایگاه خانواده سخن به میان آورد ولی به موضوع صله رحم و کودکان نپرداخت.
«حجت‌الاسلام مرتضی محبی‌نیا» درباره سخنان و توصیه‌های امام رضا(ع) در خصوص صله رحم، می‌گوید: صله رحم در نزد امام رضا(ع) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است؛ چرا که بعد از سفر تحمیلی علی ابن موسی الرضا(ع) از مدینه به مرو، خانواده او از جمله خواهرش فاطمه معصومه(س) نتوانست دوری از وی را تاب بیاورد و اندکی بعد از استقرار امام رضا(ع) در مرو، با برادرانش عازم مرو می‌شود؛ هرچند که سفر آن‌ها ناتمام می‌ماند و فاطمه معصومه(س)، در بین راه بیمار شد و به دیدار حق نائل می‌شود، ولی این مسائل، گویای این حقیقت است که امام رضا(ع)، بسیار به صله رحم توجه داشته و به خواهران و برداران خود، از لحاظ ابراز محبت توجه خاصی داشته‌اند.
وی می‌افزاید: امام رضا(ع) در حدیث زیبایى درباره صله رحم مى فرمایند: پیوند خویشاوندى را برقرار کنید، گرچه با جرعه آبى باشد و بهترین پیوند خویشاوندى، خوددارى از آزار خویشاوندان است.
*چگونگی رفتار با فرزندان در سیره علی ابن موسی الرضا(ع)
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار می‌دارد: ابراز محبت بجا و مناسب، بسیارى از مشکلات، ناهنجارى‌ها، افسردگى‌ها و ناسازگاری‌هاى نوجوانان و جوانان را حل می‌کند؛ چرا که نوجوانان تشنه محبت‌اند و با ابراز محبت، رفتارهاى ناشایست آنان را مى توان اصلاح نمود؛ محبت و ابراز آن به فرزندان را در سیره ى امام رضا(ع) به وضوح مى توان مشاهده نمود.
محبی‌نیا می‌افزاید: آن حضرت هنگامى که مى خواست به فرزند نوجوان خود، محبت‌اش را ابراز دارد، با جملات زیبایى که اوج محبت آن حضرت را نشان مى‌داد، فرزند گرامى‌اش را مخاطب قرار می‌دادند و همواره توصیه بر ابراز محبت بجا و مناسب به فرزندان داشته‌اند.
وی خاطرنشان کرد: امام رضا (ع) حتى در آخرین لحظات زندگى و در حالى که در بستر شهادت قرار دارد، از ابراز محبت به فرزند جوان خویش دریغ نمى‌ورزد؛ به احترام او بلند شده و دست برگردن فرزند نوجوان خود انداخته، او را در آغوش گرفته و بین چشمانش را مى بوسد.
*یک راهکار امام رضا(ع) برای افزایش اعتماد به نفس فرزندان
این محقق و پژوهشگر حوزوی، با تأکید بر لزوم توجه والدین به فرزندان و همدل همراز شدن با نوجوانان می‌گوید: ابراهیم بن عباس، یکى از همراهان علی ابن موسی الرضا(ع) نقل می‌کند: ندیدم که آن حضرت، همان گونه که سخنان هیچ کس را قطع نمی‌کرد، سخنان فرزند خود را قطع کند؛ آن حضرت صبر مى کرد تا سخنان فرد مقابل‌ش به پایان برسد و هیچگاه خواسته‌هاى کسى را که قادر به انجام آن بود، رد نمى کرد، در حالی که فراوان دیده‌ایم، که اکثر پدر و مادر‌ها، حتی در حضور دیگران، سخنان نوجوانان خود را قطع کرده واجازه صحبت کردن نمی‌دهند که این اقدام والدین در بلند مدت، علاوه بر کاهش اعتماد به نفس جوان، تأثیرات منفی در شکل گیری شخصیت او برجای خواهد گذاشت.
در فرهنگ مترقی رضوی، خانواده از قداست زیادی برخودار است، خانوده‌ای که بر اساس ایمان به خدا، دین‌داری و محبت شکل بگیرد، از بسیاری آسیب‌ها در امان خواهد بود؛ دوری نوجوانان و جوانان از کانون گرم خانواده، اختلافات فروان بین همسران و طلاق‌ها، نتیجه الگو گرفتن از زندگی‌های آشفته بیگانان است؛ در فرهنگ رضوی، اگر در انتخاب همسر، شاخصه داشتن ایمان ملاک قرار گیرد، علاوه بر اینکه طلاق‌های رایج رخ نخواهد داد، پایداری خانواده و همچنین، تربیت نسل صالح، تضمین خواهد شد.
