آنکه عیب دگران پیش تو آورد و شمرد.../ در نکوهش سخن چینان

هر وقت می خواست کسی را نصیحت کند عیب دیگری را برای مثال می زد. مثلا می خواست کسی را به ورزش کردن نصیحت کند فلانی را مثال می زد که "دیدی چه هیکل بدی داره؟ چقدر چاق شده؟! تو هم ورزش نکنی همین میشی!" یا مثلا می خواست تذکر بدهد که روی تربیت بچه باید حساس تر بود؛ عیب شخص دیگری را به زبان می آورد که: " فلانی چقدر بچه های بی ادبی داره بس که حواسش بهشون نبوده، تو چهارچشمی مواظب بچه هات باش" نصیحت کردن اش همیشه توام با غیبت و بدگویی از دیگران بود. اگر به او می گفتی اگر فلانی بشنود ناراحت می شود، می گفت: " چیزی که عیان است را گفتم تو عبرت بگیر! "
همه ما به نصیحت و تذکر در زندگی مان نیاز داریم چه اینکه دیگری این لطف را در حق ما بکند و چه اینکه ما درباره دیگران از گفتن و تذکر دادن های سودمند و موثر در زندگی شان غفلت نکنیم. اما آنچه اهمیت دارد این است که کلام مان را چنان به زیبایی و درستی بیان کنیم که نه موجب آزار طرف مقابل شود و نه حقی از دیگری را زایل کنیم.
برخی هنگامی که می خواهند دیگران را نصیحت کنند آنچه از بدی ها و خطاها و ویژگی های ناپسند از افراد و آشنایان و خویشاندان سراغ دارند را بر زبان می آورند. به قول مولانا:
هر که عیب دگران پیش تو آورد و شمرد
بی‌گمان عیب تو پیش دگران خواهد برد
 گاهی فرد ندانسته و ناخواسته این عمل را انجام می دهد که مثال ملموسی برای طرف مقابل بزند و شخصی دیگر را آیینه عبرت او در اشتباه یا خطایی که مرتکب می شود بکند و گاهی نیز برخی عمدا در جامه نصیحت کردن با بیان عیب و خطای دیگری قصد بردن آبروی دیگری را دارند. این نصیحت نه تنها ارزش و تاثیرگذاری ندارد بلکه آلوده به گناه غیبت نیز می شود. حقی که جبران آن بسیار سخت و گاهی غیرممکن است.
زبان انسان و کلامی که بر آن جاری می شود این قدرت را دارد که انسان را بهشتی یا جهنمی کند! این خود ما هستیم که با مراقبت از آن عقوبت خود را رقم می زنیم.
امام رضا علیه السلام در این باره فرموده اند:
آن كه سخن چينى اش را در جامه نصيحت پوشانده، سختى حسابش در پايان او را بس باشد.¹ (العدد القويّة : ص ۲۹۷ ح ۲۶)
^{__________________________________________________________________________________________________________}
1. كَفاكَ مِمَّن يُريدُ نَصيحتَكَ بِالنَّميمةِ ما يَجِدُ مِن سُوءِ الحِسابِ في العاقِبةِ.