در ماه رمضان باید حب دنیا را از دل خارج کنیم
به گزارش خبرگزاری رضوی، آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی در ابتدای درس خارج فقه «بررسی فقهی بیمه» با اشاره به فرارسیدن ماه مبارک رمضان اظهار داشت: خدای تبارک و تعالی را شکرگزاریم که ما را در این ماه ضیافت وارد فرمود و باید با همه وجود عاجزانه از محضر ربوبی‌اش تقاضا کنیم که ما را با امن و سلامت از این ماه خارج کند، هم این ماه را برای ما سالم بدارد «اللَّهُمَّ سَلِّمْهُ لَنَا وَ سَلِّمْنَا فِیهِ» و هم ما را در این ماه سالم قرار بدهد «وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَة» و این ماه را که به منزله امانتی است که در اختیار ما قرار داده در پایان ماه از ما سالم تحویل بگیرد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: توجه دارید باید خود خدای تبارک و تعالی به ما عنایت کند که این ماه را چگونه و با چه اعمال و ادعیه و نمازهایی…، سپری کنیم این مطلب خیلی مهمی است. رضوان خدا بر امام خمینی باد که چقدر روی کلمه ضیافت که ریشه‌اش در فرمایش پیامبر اکرم (ص) است تکیه می‌کردند، ما چه مقدار توجه به این ضیافت و آداب ضیافت و شرایط ضیافت داریم؟ در این ضیافت از ناحیه مهمان که ما هستیم اعمالی مثل روزه، برای آنها که قدرت دارند و مریض نیستند، نماز، قرائت قرآن، دعا، مناجات، شب زنده‌داری، باید انجام شود. در دعای امام جواد (ع) در شب اول ماه مبارک رمضان بر حسب آنچه که مرحوم سید در اقبال آورده و مرحوم محدث قمی هم از ایشان نقل می‌کند و در مضامین دعاهای دیگر هم فراوان است چنین می‌خوانیم: «اَللَّهُمَّ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ وَ وَفِّقْنَا لِقِیَامِهِ» خدایا ما را بر روزه‌داری و شب‌زنده‌داری این ماه کمک کن. یعنی در انجام عبادات این ماه خدا باید به ما کمک کند. چه‌بسا ماه رمضان تمام شود و چنانچه به خود مراجعه‌ای کنیم ببینیم نماز شب‌های ماه رمضان را هیچ نخواندیم، قرائت قرآن در ما هیچ نورانیتی ایجاد نکرد! لذا اول ماه مبارک رمضان این دعا را باید زیاد بخوانیم.
آیت الله فاضل لنکرانی ابراز داشت: برخی از مردم با کمترین بهانه‌ای روزه نمی‌گیرند، می‌گوئیم چرا روزه نیستید؟ می‌گویند زخم معده داریم، درست است در مواردی که خوف ضرر هم باشد فقه اجازه نمی‌دهد و چه بسا آن روزه حرام باشد، ولی اینکه آدم به راحتی بخواهد تکلیف به این مهمی را کنار بگذارد نباید چنین روحیه‌ای در انسان به وجود آید.
وی بیان داشت: امام جواد (ع) در این دعا عبارات خیلی خوب و مهمی دارد بعد از آنکه می‌فرماید: «اللّهُمَّ یا مَنْ یَمْلِکُ التَّدْبیرَ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ، یا مَنْ یَعْلَمُ خائِنَةَ الأَعْیُنِ وَ ما تُخْفی الصُّدُورُ، وَ تُجِنُّ الضَّمیرُ وَ هُوَ اللَّطیفُ الْخَبیر» عرض می‌کند «اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ نَوَی فَعَمِلَ» من را از کسانی قرار ده که وقتی نیّت می‌کنم به آن عمل نمایم، اینکه گفته شده «إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّات»، ما نیت این کار را داشتیم و خدا ثوابش را می‌دهد حرف درستی است، اما از همین طریق هم گاهی شیطان وارد شده و مانع می‌شود از اینکه انسان عملی انجام بدهد، «وَ لَا تَجْعَلْنَا مِمَّنْ شَقِیَ فَکَسِلَ» من را از شقاوتمندانی که دائماً کسالت بر او عارض است قرار نده، «وَ لَا مِمَّنْ هُوَ عَلَی غَیْرِ عَمَلٍ یَتَّکِلُ اللَّهُمَّ صَحِّحْ أَبْدَانَنَا مِنَ الْعِلَل» اول ماه رمضان از خدا می‌خواهد که وجود من را از هر مریضی حفظ کن. این درخواست‌ها کشف از عشق زیاد به عبادت خداست. انسان باید دعا کند خدایا بیمار نشوم که مبادا نتوانم روزه بگیرم و بخوبی عبادت تو را انجام دهم «وَ أَعِنَّا عَلَی مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنَا مِنَ الْعَمَلِ حَتَّی یَنْقَضِیَ عَنَّا شَهْرُکَ هَذَا وَ قَدْ أَدَّیْنَا مَفْرُوضَکَ فِیهِ عَلَیْنَا» اصلاً انسان هر عبادت و عملی، حتی نیّت خیر هم بخواهد بکند تا خدا اراده نکند نمی‌شود، این روشن است که در همه امور باید خدا اراده کند. البته اگر انسان از خدا طلب یاری کند، خدا هم کمک می‌کند. «اللَّهُمَّ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ وَ وَفِّقْنَا لِقِیَامِهِ وَ نَشِّطْنَا فِیهِ لِلصَّلَاة» این تعبیر خیلی زیباست، بعضی از تعبیرات انسان را متحول می‌کند، خدایا در ماه رمضان برای نماز یک نشاط دیگری به من عنایت کن تا خضوع و خشوع و دریافتم از تو بیشتر باشد. علامت قبولی نماز این است که در حال نماز انسان چیزی را از خدا دریافت کند ولو خوفی باشد که بر وجودش عارض شود، ولو حقارت خودش و عظمت خدا را بیشتر باور کند. از خواندن نماز خسته نشود.ما غالباً نماز خود را با خستگی می‌خوانیم چون می‌خواهیم رفع تکلیف بشود! اما امام جواد (ع) می‌فرماید: «وَ نَشِّطْنَا فِیهِ لِلصَّلَاة» در این ماه نشاط برای نماز به ما بده، طوریکه وقتی نماز می‌خوانیم و با خدا حرف می‌زنیم گویی از فرط نشاط بال درمی آوریم. آداب ضیافت همین است، وقتی انسان با خدا صحبت می‌کند، وقتی انسان قرآن می‌خواند، عروج و نشاطی را در وجودش احساس کند.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) ابراز داشت: البته باید مراقب باشد گرفتار غرور نشود، چون این نشاط بلا فاصله برای آدم غرور می‌آورد که من هستم با خدا چنین ارتباطی دارم، باید بگوئیم خدایا این عملی نیست که قابل عرضه به محضر تو باشد، من عملی ندارم، به فرمایش امام خمینی که این تعبیر را به همه مایاد دادند ما خودمان که هستیم که عبادتمان ارزشی داشته باشد؟ در ماه رمضان این باورها را در خود زیاد کنیم، باور به اینکه چیزی نیستیم، کسی نیستیم، عملی نداریم، هر چه آدم خدا را بیشتر باور کند به ضعف و حقارت خودش بیشتر پی می‌برد.
وی ادامه داد: در ماه رمضان باید حبّ دنیا را از دل خارج کنیم، ادب ضیافت همین است که انسان در مهمانی خدا فقط به یاد خدا باشد، فقط یاد صاحب این ماه و صاحب خودمان باشیم و او را حاکم و مسلط برقلب و اعمال خود کنیم، دنبال دنیا و کسب مقام نباشیم، دنبال تقرب به خدا باشیم، ماه رمضان برای همین است.
استاد حوزه علمیه قم افزود: «وَ لَا تَحْجُبْنَا مِنَ الْقِرَاءَة» خدایا بین ما و قرائت کتابت حجاب قرار نده، انسان قرآن را با ولع باز کند و با نشاط آن را بخواند و ببیند چه چیز در این چند آیه نصیبش شد، افزون بر آن نورانیتی که خود قرآن، نگاه به قرآن و خواندن قرآن دارد، چه چیز جدیدی خدا نصیبش کرد. وقتی حجاب کنار برود باب فهم باز شده و درک آغاز می‌شود و انسان نکات جدیدی را می‌فهمد.
وی بیان داشت: «اللَّهُمَّ لَا تُسَلِّطْ عَلَیْنَا وَصَباً وَ لَا تَعَباً وَ لَا سَقَماً وَ لَا عَطَبا» خدایا خستگی و رنج و مریضی را برمن مسلط مکن، حتماً موفق به خواندن این دعا بوده اید. درست است که نوشته این دعا را شب اول ماه رمضان بخوانید اما این باید ذکر هر روز ما باشد که خدایا مرا بر صیام و قیام وقرائت و مناجات و ذکر و تقرب به خودت کمک کن.
آیت الله فاضل لنکرانی تصریح کرد: این وادی وادی‌ای نیست که انسان بگوید من با اراده قطعیه خودم می‌خواهم وارد آن بشوم، ابداً. من حتی معتقدم نماز خواندن در همان وقت فضیلت هم باید با اعانت خدا باشد، نمی‌شود گفت من خودم اول وقت مراقبت کردم، باید خدا اراده کند و این وادی یک وادی عجیبی است و بحث جبر و این گونه امور هم نباید در این میدان‌ها بیاید، این میدانی است که علة العللش توفیق و اراده خداست، البته به حسب ظاهر ما هم باید یک همت و اراده‌ای نیز داشته باشیم ولی علة العللش همان توفیقی است که خدا باید به انسان بدهد. ان شاء الله. در این اوایل ماه مبارک رمضان از خدای تبارک و تعالی عاجزانه می‌خواهیم که به بهترین نحو از ما پذیرایی کند و آنچه را که به بهترین اولیا خود و به بهترین مقرّبین خود در این ماه عنایت می‌کند، به همه ما عنایت بفرماید.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: توجه دارید باید خود خدای تبارک و تعالی به ما عنایت کند که این ماه را چگونه و با چه اعمال و ادعیه و نمازهایی…، سپری کنیم این مطلب خیلی مهمی است. رضوان خدا بر امام خمینی باد که چقدر روی کلمه ضیافت که ریشه‌اش در فرمایش پیامبر اکرم (ص) است تکیه می‌کردند، ما چه مقدار توجه به این ضیافت و آداب ضیافت و شرایط ضیافت داریم؟ در این ضیافت از ناحیه مهمان که ما هستیم اعمالی مثل روزه، برای آنها که قدرت دارند و مریض نیستند، نماز، قرائت قرآن، دعا، مناجات، شب زنده‌داری، باید انجام شود. در دعای امام جواد (ع) در شب اول ماه مبارک رمضان بر حسب آنچه که مرحوم سید در اقبال آورده و مرحوم محدث قمی هم از ایشان نقل می‌کند و در مضامین دعاهای دیگر هم فراوان است چنین می‌خوانیم: «اَللَّهُمَّ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ وَ وَفِّقْنَا لِقِیَامِهِ» خدایا ما را بر روزه‌داری و شب‌زنده‌داری این ماه کمک کن. یعنی در انجام عبادات این ماه خدا باید به ما کمک کند. چه‌بسا ماه رمضان تمام شود و چنانچه به خود مراجعه‌ای کنیم ببینیم نماز شب‌های ماه رمضان را هیچ نخواندیم، قرائت قرآن در ما هیچ نورانیتی ایجاد نکرد! لذا اول ماه مبارک رمضان این دعا را باید زیاد بخوانیم.
آیت الله فاضل لنکرانی ابراز داشت: برخی از مردم با کمترین بهانه‌ای روزه نمی‌گیرند، می‌گوئیم چرا روزه نیستید؟ می‌گویند زخم معده داریم، درست است در مواردی که خوف ضرر هم باشد فقه اجازه نمی‌دهد و چه بسا آن روزه حرام باشد، ولی اینکه آدم به راحتی بخواهد تکلیف به این مهمی را کنار بگذارد نباید چنین روحیه‌ای در انسان به وجود آید.
وی بیان داشت: امام جواد (ع) در این دعا عبارات خیلی خوب و مهمی دارد بعد از آنکه می‌فرماید: «اللّهُمَّ یا مَنْ یَمْلِکُ التَّدْبیرَ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ، یا مَنْ یَعْلَمُ خائِنَةَ الأَعْیُنِ وَ ما تُخْفی الصُّدُورُ، وَ تُجِنُّ الضَّمیرُ وَ هُوَ اللَّطیفُ الْخَبیر» عرض می‌کند «اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ نَوَی فَعَمِلَ» من را از کسانی قرار ده که وقتی نیّت می‌کنم به آن عمل نمایم، اینکه گفته شده «إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّات»، ما نیت این کار را داشتیم و خدا ثوابش را می‌دهد حرف درستی است، اما از همین طریق هم گاهی شیطان وارد شده و مانع می‌شود از اینکه انسان عملی انجام بدهد، «وَ لَا تَجْعَلْنَا مِمَّنْ شَقِیَ فَکَسِلَ» من را از شقاوتمندانی که دائماً کسالت بر او عارض است قرار نده، «وَ لَا مِمَّنْ هُوَ عَلَی غَیْرِ عَمَلٍ یَتَّکِلُ اللَّهُمَّ صَحِّحْ أَبْدَانَنَا مِنَ الْعِلَل» اول ماه رمضان از خدا می‌خواهد که وجود من را از هر مریضی حفظ کن. این درخواست‌ها کشف از عشق زیاد به عبادت خداست. انسان باید دعا کند خدایا بیمار نشوم که مبادا نتوانم روزه بگیرم و بخوبی عبادت تو را انجام دهم «وَ أَعِنَّا عَلَی مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنَا مِنَ الْعَمَلِ حَتَّی یَنْقَضِیَ عَنَّا شَهْرُکَ هَذَا وَ قَدْ أَدَّیْنَا مَفْرُوضَکَ فِیهِ عَلَیْنَا» اصلاً انسان هر عبادت و عملی، حتی نیّت خیر هم بخواهد بکند تا خدا اراده نکند نمی‌شود، این روشن است که در همه امور باید خدا اراده کند. البته اگر انسان از خدا طلب یاری کند، خدا هم کمک می‌کند. «اللَّهُمَّ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ وَ وَفِّقْنَا لِقِیَامِهِ وَ نَشِّطْنَا فِیهِ لِلصَّلَاة» این تعبیر خیلی زیباست، بعضی از تعبیرات انسان را متحول می‌کند، خدایا در ماه رمضان برای نماز یک نشاط دیگری به من عنایت کن تا خضوع و خشوع و دریافتم از تو بیشتر باشد. علامت قبولی نماز این است که در حال نماز انسان چیزی را از خدا دریافت کند ولو خوفی باشد که بر وجودش عارض شود، ولو حقارت خودش و عظمت خدا را بیشتر باور کند. از خواندن نماز خسته نشود.ما غالباً نماز خود را با خستگی می‌خوانیم چون می‌خواهیم رفع تکلیف بشود! اما امام جواد (ع) می‌فرماید: «وَ نَشِّطْنَا فِیهِ لِلصَّلَاة» در این ماه نشاط برای نماز به ما بده، طوریکه وقتی نماز می‌خوانیم و با خدا حرف می‌زنیم گویی از فرط نشاط بال درمی آوریم. آداب ضیافت همین است، وقتی انسان با خدا صحبت می‌کند، وقتی انسان قرآن می‌خواند، عروج و نشاطی را در وجودش احساس کند.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) ابراز داشت: البته باید مراقب باشد گرفتار غرور نشود، چون این نشاط بلا فاصله برای آدم غرور می‌آورد که من هستم با خدا چنین ارتباطی دارم، باید بگوئیم خدایا این عملی نیست که قابل عرضه به محضر تو باشد، من عملی ندارم، به فرمایش امام خمینی که این تعبیر را به همه مایاد دادند ما خودمان که هستیم که عبادتمان ارزشی داشته باشد؟ در ماه رمضان این باورها را در خود زیاد کنیم، باور به اینکه چیزی نیستیم، کسی نیستیم، عملی نداریم، هر چه آدم خدا را بیشتر باور کند به ضعف و حقارت خودش بیشتر پی می‌برد.
وی ادامه داد: در ماه رمضان باید حبّ دنیا را از دل خارج کنیم، ادب ضیافت همین است که انسان در مهمانی خدا فقط به یاد خدا باشد، فقط یاد صاحب این ماه و صاحب خودمان باشیم و او را حاکم و مسلط برقلب و اعمال خود کنیم، دنبال دنیا و کسب مقام نباشیم، دنبال تقرب به خدا باشیم، ماه رمضان برای همین است.
استاد حوزه علمیه قم افزود: «وَ لَا تَحْجُبْنَا مِنَ الْقِرَاءَة» خدایا بین ما و قرائت کتابت حجاب قرار نده، انسان قرآن را با ولع باز کند و با نشاط آن را بخواند و ببیند چه چیز در این چند آیه نصیبش شد، افزون بر آن نورانیتی که خود قرآن، نگاه به قرآن و خواندن قرآن دارد، چه چیز جدیدی خدا نصیبش کرد. وقتی حجاب کنار برود باب فهم باز شده و درک آغاز می‌شود و انسان نکات جدیدی را می‌فهمد.
وی بیان داشت: «اللَّهُمَّ لَا تُسَلِّطْ عَلَیْنَا وَصَباً وَ لَا تَعَباً وَ لَا سَقَماً وَ لَا عَطَبا» خدایا خستگی و رنج و مریضی را برمن مسلط مکن، حتماً موفق به خواندن این دعا بوده اید. درست است که نوشته این دعا را شب اول ماه رمضان بخوانید اما این باید ذکر هر روز ما باشد که خدایا مرا بر صیام و قیام وقرائت و مناجات و ذکر و تقرب به خودت کمک کن.
آیت الله فاضل لنکرانی تصریح کرد: این وادی وادی‌ای نیست که انسان بگوید من با اراده قطعیه خودم می‌خواهم وارد آن بشوم، ابداً. من حتی معتقدم نماز خواندن در همان وقت فضیلت هم باید با اعانت خدا باشد، نمی‌شود گفت من خودم اول وقت مراقبت کردم، باید خدا اراده کند و این وادی یک وادی عجیبی است و بحث جبر و این گونه امور هم نباید در این میدان‌ها بیاید، این میدانی است که علة العللش توفیق و اراده خداست، البته به حسب ظاهر ما هم باید یک همت و اراده‌ای نیز داشته باشیم ولی علة العللش همان توفیقی است که خدا باید به انسان بدهد. ان شاء الله. در این اوایل ماه مبارک رمضان از خدای تبارک و تعالی عاجزانه می‌خواهیم که به بهترین نحو از ما پذیرایی کند و آنچه را که به بهترین اولیا خود و به بهترین مقرّبین خود در این ماه عنایت می‌کند، به همه ما عنایت بفرماید.
