بازدید رایگان کودکان از موزه‌های آستان قدس رضوی
به گزارش سرویس دین و زندگی خبرگزاری رضوی ، معاون سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اظهار داشت : همزمان با روز جهانی کودک برای همه کودکان و نوجوانان بازدید از موزه‌های آستان قدس رضوی در روز شنبه ۱۶ مهر ۱۴۰۱ رایگان است.
مهدی قیصری‌نیک با اشاره به تداخل روز جهانی کودک با بازگشایی مدارس و حضور دانش آموزان در کلاس، افزود: همچنین برای این قشر از دانش‌آموزان علاقه‌مند، بازدید جمعی تدارک دیده شده است و این بازدید‌ها که با هماهنگی مدارس صورت خواهد گرفت از تاریخ ۱۷ تا ۲۱ مهرماه رایگان خواهد بود.
ساختمان موزه مرکزی آستان قدس رضوی واقع در صحن کوثر حرم مطهر، شامل بخش‌های گوناگونی موسوم به گنجینه است. قدیمی‌ترین این بخش‌ها گنجینه تاریخ حرم رضوی است که اشیای آن، آثار تاریخی و هنری حرم مطهر است. این آثار از بیش از هزار سال پیش تا کنون در حرم تعبیه یا وقف شده است. ضریح فولادی جواهردار از روزگار صفویه، ضریح طلا و نقره از دوره پهلوی، کتیبه‌های طلای وقفی شاه طهماسب و شاه عباس صفوی، درهای چوبی منبت و معرق‌کاری از دوران مغول‌ها تا پهلوی، ابزارهای روشنایی از زمان سلجوقیان تا امروز، ابزارهای شستن و پاکیزه ساختن، پنجره‌های فولادی و نقره و برنجی، آیینه‌ها، قفل‌ها، محراب‌های کاشی زرین‌فام از سده هفتم هجری، سنگاب مربوط به اواخر سده ششم و اوایل سده هفتم هجری و جز این‌ها نمونه‌هایی ارزشمند هستند که در این بخش به نمایش گذاشته شده‌اند.
گنجینه تمبر و تاریخچه پستی
این بخش که سال 1369 گشایش پیدا کرد، نخستین موزه تخصصی ایران در زمینه تمبر و از دید برخورداری از آثار فراوان و یگانه و نفیس، در کشور ما بی‌مانند است. هزاران قطعه تمبر ایرانی (مربوط به دوره‌های قاجار و پهلوی و جمهوری اسلامی) و خارجی (مانند نخستین تمبر پستی جهان، موسوم به «پنی سیاه») و اقلام پستی از قبیل پاکت‌های تمبردار یا مهردار نامه و کارت‌پستال‌های ایرانی و خارجی و نیز مدال‌های طلا و نقره نمایشگاه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی «تمبر و تاریخچه پستی» در این گنجینه وجود دارد.
گنجینه نجوم و ساعت
سال 1378 گنجینه نجوم به‌عنوان نخستین موزه علوم ایران راه‌اندازی شد. بیشتر چیزهایی که در این بخش می‌توانید ببینید، اهدایی سید جلال‌الدین تهرانی، اخترشناس و ریاضی‌دان و رجل سیاسی عصر پهلوی است. اسطرلاب‌های تخت و کروی و حلقوی، تلسکوپ‌های مختلف انعکاسی و شکستی، کره‌های جغرافیایی و آسمانی، ابزارهای اندازه‌گیری، دستگاه مورس، زلزله‌نگار و… دیدنی‌های این بخش‌اند که گاه پیشینه آن‌ها تا روزگار صفویه هم می‌رسد. در گنجینه ساعت نیز انواع ساعت‌های آفتابی و مکانیکی همچون ساعت آفتابی با توپ خورشیدی قابل مشاهده است.
گنجینه سلاح
گنجینه سلاح در همان سالی افتتاح شد که گنجینه‌های نجوم و ساعت گشوده شد. این بخش جذابیت ویژه‌ای دارد؛ چرا که بیننده را به نبردهای تاریخی و فضاهایی می‌برد که مشابهش را فقط در سینما و تلویزیون دیده است. زره فولادی چشمه‌چشمه (سوراخ‌سوراخ)، سپر ساخته‌شده از پوست کرگدن، شمشیر فولاد جوهردار، تبرزین طلاکاری‌شده، کلاه‌خود فولادی زرنگار، نیزه لاک‌کاری، تفنگ و تپانچه سرپر با لوله‌های زرکوب و باروت‌دان‌های عاج و چرمی و فلزی (مربوط به دوره صفوی تا قاجار) و… جنگ‌افزارهایی است که اینجا در معرض دید همگان قرار داده شده است.
گنجینه ظروف
دیگر بخش افتتاح‌شده در سال 1378 گنجینه ظروف است. چنان‌که از نام این قسمت برمی‌آید، آنچه در آن به نمایش گذاشته شده، شماری ظرف است. این ظروف از سفال تا چینی‌های آبی و سفید و پنج‌رنگ و هفت‌رنگ و بلور و بارفتن (ظروف شیشه‌ای نیمه‌شفاف و نقش‌دار و ضخیم) و سماور زغالی مرصع را دربر دارد. داشته‌های گنجینه ظروف از میراث آستان قدس رضوی تأمین شده که اهدایی یا وقفی یا دستاورد کشفیات در حرم مطهر هستند.
گنجینه هنرهای تجسمی
در این سال پر از اتفاق، گنجینه هنرهای تجسمی هم راه اندازی شد؛ جایی که احتمالاً فرهیختگان و اهل هنر از آن بیشتر حظ می‌برند. آیین گشایش این گنجینه با نمایش تابلوهایی از نقاشان ایرانی و خارجی همراه بود. تابلوی «رودخانه شیلات فرح‌آباد مازندران» اثر محمد غفاری مشهور به کمال‌الملک، هنرمند بلندآوازه عصر قاجار و پهلوی اول، «منظره شهر ونیز» از ویلیام جیمز، «اسب و جنگل» اثر حسین محجوبی و «طبیعت بی‌جان» کار آلساندرو کاتالانی برخی آثار این موزه‌اند. شما در اینجا می‌توانید از آثار منبت‌کاری چوب حیدر نیکنام و کارهای قلمزنی و برجسته‌کاری روی مس اثر محمد اعتزازی سراغ بگیرید.
گنجینه آبزیان
سال‌ها پیش، در میان عوام شایعه شد که موجودی شیطانی و ترسناک در موزه آستان قدس رضوی به نمایش گذاشته شده! ریشه این شایعه، جانمایی یک جانور دریایی تاکسیدرمی موسوم به «شیطان دریا» در یکی از ویترین‌های موزه بود. این موجود نوعی ماهی شاخدار است که اندام‌هایی شبیه تنه انسان دارد. کمر و دو عضو شبیه پای آدمیزاد و سر سه‌گوش و بدهیبت شیطان دریا خوراک خوبی است برای شایعه‌سازان و البته سوژه مناسبی برای درنگ در آفرینش. در گنجینه آبزیان که باز هم سال 1378 تأسیس شده، به‌جز این جانور معروف موزه، کلکسیون صدف‌ها و حلزون‌های دریایی اهدایی محمد سعید فؤاد وهبه – اهل سوریه – مشاهده می‌شود که از آسیا و اروپا و آمریکا تهیه شده و یکجا گرد آمده است. علاوه بر این، صدف‌ها و حلزون‌ها و جانوران دریایی از سواحل ایران نیز راهی این موزه شده‌اند. آبزیان موزه شامل دو دسته‌اند: نرم‌تنان و موجودات دریایی تاکسیدرمی.
گنجینه سکه
یک بخش جذاب دیگر برای مجموعه‌داران همین گنجینه سکه موزه استان قدس رضوی است که ده سال بعد از رونمایی از گنجینه صدف‌ها به‌طور مستقل آغاز به کار کرد. در این بخش، دور و بر ۲هزار سکه به نمایش گذاشته شده که تعدادی از آن‌ها سکه‌های ماشینی از 25 کشور هستند. سکه‌ها پیشینه‌ای کهن دارند و از حلقه‌های مبادلاتی رایج در روزگار پیش از اختراع سکه تا سکه‌های لیدیه و هخامنشی و سلوکی و اشکانی و ساسانی و نیز سکه‌های اقوام پیرامون ایران تاریخی مانند هون‌ها و کوشانیان را شامل می‌شوند.
در سکه‌های ارزشمند دوره اسلامی هم تنوع درخوری به چشم می‌خورد چنان‌که سکه‌های امپراتوری بیزانس، اموی، عباسی، سامانی، صفاری، طاهری، علویان طبرستان، آل زیار، آل بویه، سلجوقی، خوارزمشاهی، غزنوی، مغول، اتابکان، سربه‌داران، صفوی، افشاری، زندیه، قاجاری، عثمانی، پهلوی و جمهوری اسلامی در معرض دید گذاشته شده است. کمابیش یک‌چهارم سکه‌ها ماشینی‌اند و بقیه چکشی.
گنجینه اسکناس
گنجینه اسکناس موزه آستان قدس رضوی صدها برگ اسکناس ایرانی (از دوره قاجار تا امروز) و خارجی دارد که گوشه‌ای از آن به تماشا گذاشته شده است. این گنجینه که سال ۱۳۶۹ تأسیس شد، به کتابخانه‌ای تخصصی با موضوع اسکناس و پول مجهز است و می‌تواند یاری‌رسان مطالعات علاقه‌مندان و دانشجویان و پژوهشگران باشد. اسکناس‌های بانک‌های شاهنشاهی و ملی و مرکزی از جمله داشته‌های این بخش است.
گنجینه مدال
شاید به خاطر داشته باشید که در کتاب‌های درسی بعد از انقلاب، جایی اشاره شده بود طبق وصیت جهان‌پهلوان غلامرضا تختی مدال‌هایی که او در مسابقات گوناگون کشتی به دست آورد، به موزه حرم مطهر اما رضا (ع) هدیه شد. این اتفاق در دهه ۶۰ عملی شد تا گنجینه مدال موزه آستان قدس رضوی برپا شود. اما علاوه بر کشتی‌گیر محبوب و پرافتخار نام‌برده، ورزشکاران دیگری هم مدال‌هایشان را به این موزه اهدا کرده‌اند تا به نوعی ارادت خود را به حضرت ثامن‌الحجج (ع) ابراز کنند. همچنین مدال‌های افتخارآفرینان مسابقات علمی و رقابت‌های ورزش جانبازان و معلولان تقدیم موزه حضرت شده است. نشان‌های دکتر امرالله احمدی، جانباز علی لائی، حسن یزدانی و کمیل قاسمی و توپ طلای مهدی طارمی از آثار این بخش است.
موزه فرش
ساختمان سه‌طبقه موزه فرش هم در صحن کوثر است؛ بنایی که سال ۱۳۹۰ همزمان با عید سعید غدیرخم آغاز به کار کرد. طبقه منهای یک موزه، قالی‌های دوره صفوی و قالی‌های بزرگ مشهد را به نمایش گذاشته است. در طبقه همکف، می‌توانید قالی‌های بافت مناطق مرکز و شرق ایران و قالی‌های پرده‌ای را ببینید.
همچنین طبقه اول دربرگیرنده قالی‌های بافت مناطق غرب و شمال غرب و قالیچه‌های بافت ایلات و عشایر ایران است. قالی‌های نفیس معروف به «قالی ایران و هند» از دوره صفوی و قالی‌های پرده‌ای کتیبه‌دار مختص حرم مطهر مانند قالی‌های پرده‌ای محرابی درختی و دستباف‌های عبدالمحمد و عبدالحمید و محتشم از فرش‌های شاخص و پربهای این موزه‌اند.
موزه قرآن و نفایس
سال 1364، آستان قدس رضوی افتخار برپایی نخستین موزه قرآن را در جهان به نام خود ثبت کرد. این موزه زیبا قرآن‌های خطی تاریخی را در خود محافظت می‌کند که پیشینه آن‌ها تا سده سوم هجری می‌رسد. مجموعه‌ای از جلدهای لاکی و روغنی و نقاشی‌های گل و مرغ و تذهیب و خوش‌نویسی، نسخه‌های قرآن به خط کوفی منسوب به دست‌خط ائمه (ع)، جزوه‌های قرآنی به خط و تذهیب و تجلید عثمان بن حسین وراق از سده پنجم هجری، برگه‌هایی از قرآن منسوب به خط بایسنقر میرزای تیموری، قرآن به خط بابر شاه گورکانی از مغولان هند در سده دهم و قرآن‌های نفیس با تذهیب به سبک کشمیر و مکتب شیراز از سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری نمودی از دارایی‌های این موزه باشکوه است.
تالار فرشچیان و تالار مرقعات و ابزار کتابت
آستان قدس رضوی بزرگ‌ترین موزه قرآن در جهان را دارد. جالب است که از سال 1389 تابلوهایی از محمود فرشچیان، هنرمند بزرگ ایرانی، در تالاری داخل همین ساختمان نمایش داده می‌شود؛ آثاری چون «عصر عاشورا» و «ضامن آهو» و «نیایش» و جز این‌ها. تالار دیگری هم از سال 1390 برای مرقعات و ابزار کتابت در نظر گرفته شد که در آن مرکب‌دان و دوات برنجی، استیل، فولادی یا سفالی، چاقوی قلم‌تراش، قلمدان‌های فولاد طلاکوب، مرقعات تاریخی از خوشنویسان سده نهم تا امروز مثل میرعلی هروی، میرعماد الحسنی و سید حسن میرخانی و… پیش چشم مخاطبان جلوه‌گر است.
گنجینه آثار اهدایی رهبر انقلاب
طبقه همکف موزه قرآن و نفایس، از سال 1373 صاحب بخشی ویژه گنجینه آثار اهدایی رهبر انقلاب است. در این بخش، شمار فراوانی فرش و دستباف، تابلوی نقاشی، آثار منبت و معرق و حجمی، سکه، مدال، نسخه‌های خطی و… به نمایش گذاشته شده که هدیه و وقف رهبری برای موزه آستان حضرت است. از جمله این آثار که مردم کشورهای گوناگون به آیت‌الله خامنه‌ای اهدا کرده‌اند، می‌توان نمونک (ماکت) طلا و نقره کعبه معظمه و مدینه منوره و آثار منبت و معرق‌کاری چوب و صدف اهدایی سران کشور سوریه و مجموعه عصاهای هنری را نام برد. البته فرش‌ها و سکه‌های این بخش در موزه فرش و گنجینه سکه قرار گرفته است.
موزه مردم‌شناسی
حدود چهار سده پیش، مهدی قلی بیک جانی قربان یا همان میرآخور شاه عباس، گرمابه‌ای را وقف آستان قدس رضوی کرد که تا همین سال 1368 زائران و مجاوران حرم حضرت، در آن خود را می‌شستند. این گرمابه که با مساحت 1875 متر مربع، از بزرگ‌ترین حمام‌های ایران است، در سال 1376 در فهرست بناهای تاریخی ایران ثبت شد. حمام مهدی قلی بیک از قسمت‌هایی چون سربینه و گرم‌خانه و خزینه برخوردار است.
دیدنی‌ترین بخش آن، سربینه است که یک گنبد و هشت ستون سنگی و شاه‌نشین دارد و به نقاشی و کاشی آراسته شده. سیزده لایه تزئینات نقاشی آن از دوره صفویه تا قاجاریه شکل گرفته است. لایه رویی، تصاویری از داستان‌های شاهنامه و زندگی اجتماعی مردم را ارائه می‌دهد. این بنا از سال 1385 نام موزه مردم‌شناسی آستان قدس رضوی را بر خود دارد و بازدیدکنندگان در آن با پوشاک سنتی اقوام، لوازم گرمابه، تابلوهای نقاشی قهوه‌خانه‌ای و غیره روبه‌رو می‌شوند.
مهدی قیصری‌نیک با اشاره به تداخل روز جهانی کودک با بازگشایی مدارس و حضور دانش آموزان در کلاس، افزود: همچنین برای این قشر از دانش‌آموزان علاقه‌مند، بازدید جمعی تدارک دیده شده است و این بازدید‌ها که با هماهنگی مدارس صورت خواهد گرفت از تاریخ ۱۷ تا ۲۱ مهرماه رایگان خواهد بود.
ساختمان موزه مرکزی آستان قدس رضوی واقع در صحن کوثر حرم مطهر، شامل بخش‌های گوناگونی موسوم به گنجینه است. قدیمی‌ترین این بخش‌ها گنجینه تاریخ حرم رضوی است که اشیای آن، آثار تاریخی و هنری حرم مطهر است. این آثار از بیش از هزار سال پیش تا کنون در حرم تعبیه یا وقف شده است. ضریح فولادی جواهردار از روزگار صفویه، ضریح طلا و نقره از دوره پهلوی، کتیبه‌های طلای وقفی شاه طهماسب و شاه عباس صفوی، درهای چوبی منبت و معرق‌کاری از دوران مغول‌ها تا پهلوی، ابزارهای روشنایی از زمان سلجوقیان تا امروز، ابزارهای شستن و پاکیزه ساختن، پنجره‌های فولادی و نقره و برنجی، آیینه‌ها، قفل‌ها، محراب‌های کاشی زرین‌فام از سده هفتم هجری، سنگاب مربوط به اواخر سده ششم و اوایل سده هفتم هجری و جز این‌ها نمونه‌هایی ارزشمند هستند که در این بخش به نمایش گذاشته شده‌اند.
گنجینه تمبر و تاریخچه پستی
این بخش که سال 1369 گشایش پیدا کرد، نخستین موزه تخصصی ایران در زمینه تمبر و از دید برخورداری از آثار فراوان و یگانه و نفیس، در کشور ما بی‌مانند است. هزاران قطعه تمبر ایرانی (مربوط به دوره‌های قاجار و پهلوی و جمهوری اسلامی) و خارجی (مانند نخستین تمبر پستی جهان، موسوم به «پنی سیاه») و اقلام پستی از قبیل پاکت‌های تمبردار یا مهردار نامه و کارت‌پستال‌های ایرانی و خارجی و نیز مدال‌های طلا و نقره نمایشگاه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی «تمبر و تاریخچه پستی» در این گنجینه وجود دارد.
گنجینه نجوم و ساعت
سال 1378 گنجینه نجوم به‌عنوان نخستین موزه علوم ایران راه‌اندازی شد. بیشتر چیزهایی که در این بخش می‌توانید ببینید، اهدایی سید جلال‌الدین تهرانی، اخترشناس و ریاضی‌دان و رجل سیاسی عصر پهلوی است. اسطرلاب‌های تخت و کروی و حلقوی، تلسکوپ‌های مختلف انعکاسی و شکستی، کره‌های جغرافیایی و آسمانی، ابزارهای اندازه‌گیری، دستگاه مورس، زلزله‌نگار و… دیدنی‌های این بخش‌اند که گاه پیشینه آن‌ها تا روزگار صفویه هم می‌رسد. در گنجینه ساعت نیز انواع ساعت‌های آفتابی و مکانیکی همچون ساعت آفتابی با توپ خورشیدی قابل مشاهده است.
گنجینه سلاح
گنجینه سلاح در همان سالی افتتاح شد که گنجینه‌های نجوم و ساعت گشوده شد. این بخش جذابیت ویژه‌ای دارد؛ چرا که بیننده را به نبردهای تاریخی و فضاهایی می‌برد که مشابهش را فقط در سینما و تلویزیون دیده است. زره فولادی چشمه‌چشمه (سوراخ‌سوراخ)، سپر ساخته‌شده از پوست کرگدن، شمشیر فولاد جوهردار، تبرزین طلاکاری‌شده، کلاه‌خود فولادی زرنگار، نیزه لاک‌کاری، تفنگ و تپانچه سرپر با لوله‌های زرکوب و باروت‌دان‌های عاج و چرمی و فلزی (مربوط به دوره صفوی تا قاجار) و… جنگ‌افزارهایی است که اینجا در معرض دید همگان قرار داده شده است.
گنجینه ظروف
دیگر بخش افتتاح‌شده در سال 1378 گنجینه ظروف است. چنان‌که از نام این قسمت برمی‌آید، آنچه در آن به نمایش گذاشته شده، شماری ظرف است. این ظروف از سفال تا چینی‌های آبی و سفید و پنج‌رنگ و هفت‌رنگ و بلور و بارفتن (ظروف شیشه‌ای نیمه‌شفاف و نقش‌دار و ضخیم) و سماور زغالی مرصع را دربر دارد. داشته‌های گنجینه ظروف از میراث آستان قدس رضوی تأمین شده که اهدایی یا وقفی یا دستاورد کشفیات در حرم مطهر هستند.
گنجینه هنرهای تجسمی
در این سال پر از اتفاق، گنجینه هنرهای تجسمی هم راه اندازی شد؛ جایی که احتمالاً فرهیختگان و اهل هنر از آن بیشتر حظ می‌برند. آیین گشایش این گنجینه با نمایش تابلوهایی از نقاشان ایرانی و خارجی همراه بود. تابلوی «رودخانه شیلات فرح‌آباد مازندران» اثر محمد غفاری مشهور به کمال‌الملک، هنرمند بلندآوازه عصر قاجار و پهلوی اول، «منظره شهر ونیز» از ویلیام جیمز، «اسب و جنگل» اثر حسین محجوبی و «طبیعت بی‌جان» کار آلساندرو کاتالانی برخی آثار این موزه‌اند. شما در اینجا می‌توانید از آثار منبت‌کاری چوب حیدر نیکنام و کارهای قلمزنی و برجسته‌کاری روی مس اثر محمد اعتزازی سراغ بگیرید.
گنجینه آبزیان
سال‌ها پیش، در میان عوام شایعه شد که موجودی شیطانی و ترسناک در موزه آستان قدس رضوی به نمایش گذاشته شده! ریشه این شایعه، جانمایی یک جانور دریایی تاکسیدرمی موسوم به «شیطان دریا» در یکی از ویترین‌های موزه بود. این موجود نوعی ماهی شاخدار است که اندام‌هایی شبیه تنه انسان دارد. کمر و دو عضو شبیه پای آدمیزاد و سر سه‌گوش و بدهیبت شیطان دریا خوراک خوبی است برای شایعه‌سازان و البته سوژه مناسبی برای درنگ در آفرینش. در گنجینه آبزیان که باز هم سال 1378 تأسیس شده، به‌جز این جانور معروف موزه، کلکسیون صدف‌ها و حلزون‌های دریایی اهدایی محمد سعید فؤاد وهبه – اهل سوریه – مشاهده می‌شود که از آسیا و اروپا و آمریکا تهیه شده و یکجا گرد آمده است. علاوه بر این، صدف‌ها و حلزون‌ها و جانوران دریایی از سواحل ایران نیز راهی این موزه شده‌اند. آبزیان موزه شامل دو دسته‌اند: نرم‌تنان و موجودات دریایی تاکسیدرمی.
گنجینه سکه
یک بخش جذاب دیگر برای مجموعه‌داران همین گنجینه سکه موزه استان قدس رضوی است که ده سال بعد از رونمایی از گنجینه صدف‌ها به‌طور مستقل آغاز به کار کرد. در این بخش، دور و بر ۲هزار سکه به نمایش گذاشته شده که تعدادی از آن‌ها سکه‌های ماشینی از 25 کشور هستند. سکه‌ها پیشینه‌ای کهن دارند و از حلقه‌های مبادلاتی رایج در روزگار پیش از اختراع سکه تا سکه‌های لیدیه و هخامنشی و سلوکی و اشکانی و ساسانی و نیز سکه‌های اقوام پیرامون ایران تاریخی مانند هون‌ها و کوشانیان را شامل می‌شوند.
در سکه‌های ارزشمند دوره اسلامی هم تنوع درخوری به چشم می‌خورد چنان‌که سکه‌های امپراتوری بیزانس، اموی، عباسی، سامانی، صفاری، طاهری، علویان طبرستان، آل زیار، آل بویه، سلجوقی، خوارزمشاهی، غزنوی، مغول، اتابکان، سربه‌داران، صفوی، افشاری، زندیه، قاجاری، عثمانی، پهلوی و جمهوری اسلامی در معرض دید گذاشته شده است. کمابیش یک‌چهارم سکه‌ها ماشینی‌اند و بقیه چکشی.
گنجینه اسکناس
گنجینه اسکناس موزه آستان قدس رضوی صدها برگ اسکناس ایرانی (از دوره قاجار تا امروز) و خارجی دارد که گوشه‌ای از آن به تماشا گذاشته شده است. این گنجینه که سال ۱۳۶۹ تأسیس شد، به کتابخانه‌ای تخصصی با موضوع اسکناس و پول مجهز است و می‌تواند یاری‌رسان مطالعات علاقه‌مندان و دانشجویان و پژوهشگران باشد. اسکناس‌های بانک‌های شاهنشاهی و ملی و مرکزی از جمله داشته‌های این بخش است.
گنجینه مدال
شاید به خاطر داشته باشید که در کتاب‌های درسی بعد از انقلاب، جایی اشاره شده بود طبق وصیت جهان‌پهلوان غلامرضا تختی مدال‌هایی که او در مسابقات گوناگون کشتی به دست آورد، به موزه حرم مطهر اما رضا (ع) هدیه شد. این اتفاق در دهه ۶۰ عملی شد تا گنجینه مدال موزه آستان قدس رضوی برپا شود. اما علاوه بر کشتی‌گیر محبوب و پرافتخار نام‌برده، ورزشکاران دیگری هم مدال‌هایشان را به این موزه اهدا کرده‌اند تا به نوعی ارادت خود را به حضرت ثامن‌الحجج (ع) ابراز کنند. همچنین مدال‌های افتخارآفرینان مسابقات علمی و رقابت‌های ورزش جانبازان و معلولان تقدیم موزه حضرت شده است. نشان‌های دکتر امرالله احمدی، جانباز علی لائی، حسن یزدانی و کمیل قاسمی و توپ طلای مهدی طارمی از آثار این بخش است.
موزه فرش
ساختمان سه‌طبقه موزه فرش هم در صحن کوثر است؛ بنایی که سال ۱۳۹۰ همزمان با عید سعید غدیرخم آغاز به کار کرد. طبقه منهای یک موزه، قالی‌های دوره صفوی و قالی‌های بزرگ مشهد را به نمایش گذاشته است. در طبقه همکف، می‌توانید قالی‌های بافت مناطق مرکز و شرق ایران و قالی‌های پرده‌ای را ببینید.
همچنین طبقه اول دربرگیرنده قالی‌های بافت مناطق غرب و شمال غرب و قالیچه‌های بافت ایلات و عشایر ایران است. قالی‌های نفیس معروف به «قالی ایران و هند» از دوره صفوی و قالی‌های پرده‌ای کتیبه‌دار مختص حرم مطهر مانند قالی‌های پرده‌ای محرابی درختی و دستباف‌های عبدالمحمد و عبدالحمید و محتشم از فرش‌های شاخص و پربهای این موزه‌اند.
موزه قرآن و نفایس
سال 1364، آستان قدس رضوی افتخار برپایی نخستین موزه قرآن را در جهان به نام خود ثبت کرد. این موزه زیبا قرآن‌های خطی تاریخی را در خود محافظت می‌کند که پیشینه آن‌ها تا سده سوم هجری می‌رسد. مجموعه‌ای از جلدهای لاکی و روغنی و نقاشی‌های گل و مرغ و تذهیب و خوش‌نویسی، نسخه‌های قرآن به خط کوفی منسوب به دست‌خط ائمه (ع)، جزوه‌های قرآنی به خط و تذهیب و تجلید عثمان بن حسین وراق از سده پنجم هجری، برگه‌هایی از قرآن منسوب به خط بایسنقر میرزای تیموری، قرآن به خط بابر شاه گورکانی از مغولان هند در سده دهم و قرآن‌های نفیس با تذهیب به سبک کشمیر و مکتب شیراز از سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری نمودی از دارایی‌های این موزه باشکوه است.
تالار فرشچیان و تالار مرقعات و ابزار کتابت
آستان قدس رضوی بزرگ‌ترین موزه قرآن در جهان را دارد. جالب است که از سال 1389 تابلوهایی از محمود فرشچیان، هنرمند بزرگ ایرانی، در تالاری داخل همین ساختمان نمایش داده می‌شود؛ آثاری چون «عصر عاشورا» و «ضامن آهو» و «نیایش» و جز این‌ها. تالار دیگری هم از سال 1390 برای مرقعات و ابزار کتابت در نظر گرفته شد که در آن مرکب‌دان و دوات برنجی، استیل، فولادی یا سفالی، چاقوی قلم‌تراش، قلمدان‌های فولاد طلاکوب، مرقعات تاریخی از خوشنویسان سده نهم تا امروز مثل میرعلی هروی، میرعماد الحسنی و سید حسن میرخانی و… پیش چشم مخاطبان جلوه‌گر است.
گنجینه آثار اهدایی رهبر انقلاب
طبقه همکف موزه قرآن و نفایس، از سال 1373 صاحب بخشی ویژه گنجینه آثار اهدایی رهبر انقلاب است. در این بخش، شمار فراوانی فرش و دستباف، تابلوی نقاشی، آثار منبت و معرق و حجمی، سکه، مدال، نسخه‌های خطی و… به نمایش گذاشته شده که هدیه و وقف رهبری برای موزه آستان حضرت است. از جمله این آثار که مردم کشورهای گوناگون به آیت‌الله خامنه‌ای اهدا کرده‌اند، می‌توان نمونک (ماکت) طلا و نقره کعبه معظمه و مدینه منوره و آثار منبت و معرق‌کاری چوب و صدف اهدایی سران کشور سوریه و مجموعه عصاهای هنری را نام برد. البته فرش‌ها و سکه‌های این بخش در موزه فرش و گنجینه سکه قرار گرفته است.
موزه مردم‌شناسی
حدود چهار سده پیش، مهدی قلی بیک جانی قربان یا همان میرآخور شاه عباس، گرمابه‌ای را وقف آستان قدس رضوی کرد که تا همین سال 1368 زائران و مجاوران حرم حضرت، در آن خود را می‌شستند. این گرمابه که با مساحت 1875 متر مربع، از بزرگ‌ترین حمام‌های ایران است، در سال 1376 در فهرست بناهای تاریخی ایران ثبت شد. حمام مهدی قلی بیک از قسمت‌هایی چون سربینه و گرم‌خانه و خزینه برخوردار است.
دیدنی‌ترین بخش آن، سربینه است که یک گنبد و هشت ستون سنگی و شاه‌نشین دارد و به نقاشی و کاشی آراسته شده. سیزده لایه تزئینات نقاشی آن از دوره صفویه تا قاجاریه شکل گرفته است. لایه رویی، تصاویری از داستان‌های شاهنامه و زندگی اجتماعی مردم را ارائه می‌دهد. این بنا از سال 1385 نام موزه مردم‌شناسی آستان قدس رضوی را بر خود دارد و بازدیدکنندگان در آن با پوشاک سنتی اقوام، لوازم گرمابه، تابلوهای نقاشی قهوه‌خانه‌ای و غیره روبه‌رو می‌شوند.
