معاون هنری بنیاد بین المللی امام رضا:
حیات هنری یک هنرمند در گرو تلاش و پشتکار اوست
در خراسان به همه سبکهای موسیقی( از موسیقی نواحی تا پاپ و کلاسیک) به یک اندازه پرداخته می شود؟
سهم موسیقی نواحی با محوریت دو منطقه جغرافیایی شرق و شمال خراسان نسبت به دیگر گونه های موسیقیایی در خراسان بیشتر است، هر چند پویایی آموزشگاههای موسیقی در شهرستانها خصوصا در مرکز استان نشان دهنده توجه علاقه مندان به ژانرهای متنوع موسیقی است.
موسیقی نواحی در مشهد و خراسان چه جایگاهی دارد؟
موسیقی نواحی همینطور که از اسمش پیداست معطوف به اطراف مشهد و مناطق جغرافیایی خاصی از شمال تا جنوب خراسان است که در این مناطق بسیار پویاست. تعداد زیاد نوازندگان به ویژه جوانان ساکن در این مناطق نشان دهنده اقبال عمومی به این نوع از موسیقی است که نمودش را می توان در جشنواره هایی مثل جشنواره جوان مشاهده کرد. خیزشی که در سالهای اخیر پیش آمده و جوانان به سمت موسیقی اصیل منطقه خودشان جذب شده اند، اتفاق خیلی خوبی است. اما از آنجا که این نوع موسیقی مخاطب خاص خودش را دارد، لازم است به ویژه در شهر مشهد مورد توجه بیشتری قرار گیرد که این امر در دستور کار انجمن موسیقی خراسان قرار دارد.
از یک طرف در مشهد محدودیتهایی برای برگزاری کنسرت وجود دارد و از طرفی علاقه مندان و هنرمندان موسیقی روز به روز تعدادشان بیشتر می شود، چه راهکاری وجود دارد؟
همه می دانیم که چرا در مشهد کنسرت برگزار نمی شود و صحبت کردن در مورد این موضوع تکرار بیهوده است. اما با وجود محدودیتهایی که توسط افراد یا نهادهای خاص (غیر از ارشاد یا انجمن موسیقی) برای اجرای صحنه ای موسیقی در مشهد وجود دارد، این شهر همچنان در حوزه آموزش موسیقی و پرورش هنرجویان این رشته فعال و پویاست. طبیعتا اساتید متبحری که در مشهد زندگی می کنند به آموزش روی آورده اند که سنتی چند دهه ای است و مختص این روزها نیست. اکنون آموزشگاههای زیادی در مشهد فعالیت می کنند و انجمن موسیقی خراسان هم در سالهای گذشته توفیق داشته کارگاههای پژوهشی در قالب اجرا توسط بزرگان موسیقی کشور و هنرمندان مشهدی برگزار کند. ضمنا فضایی که اداره کل ارشاد در اختیار انجمن موسیقی خراسان قرار داده در طول سال فعال بوده و اجراهایی دارد.
مسلما شهر مشهد به لحاظ اجرا و تعداد سالنها و فضایی که در اختیار هنرمندان موسیقی است با تهران و برخی شهرستانهای دیگر قابل مقایسه نیست اما اینطور هم نبوده که هیچ اجرایی نداشته باشیم. آمار و اطلاعات نشان می دهد که اجراهایی صورت گرفته ولو محدود و این داستان ادامه دار بوده. خوشبختانه اخیرا مسئولین با مقوله اجراهای صحنه ای برخورد منطقی تری داشته اند.
چنانکه در هفته های گذشته اجراهایی در شهرستانهای مختلف با هدف کمک به آسیب دیدگان سیل برگزار شد که از دو زاویه قابل توجه است. یکی اینکه هنرمندان در بزنگاههای مختلف هوشیارانه در کنار مردم قرار دارند و به یاری هموطنانشان در بحرانهای مختلف می شتابند و دوم اینکه متصدیان و متولیان نیز با توجه به عرایض فوق می بایست فضایی منطقی و دور از هیجان برای بروز این نوع از هنر ایجاد نمایند.
برنامه های آینده انجمن موسیقی خراسان؟
انجمن موسیقی خراسان طبق برنامه ریزی هایی که صورت گرفته، مامور شده با رعایت مناسباتی که در این استان حاکم است در حوزه موسیقی جدی ( ردیف دستگاهی نواحی) فعالیت کند و به زودی برنامه هایی در قالب اجراهای پژوهشی و ورک شاپ و مستر کلاس برای حمایت از سیل زدگان استان خراسان برگزار می شود که اطلاعاتش در آینده ارائه خواهد شد. واقعیت این است که دست انجمن برای سرمایه گذاری و حمایت از موسیقی چندان باز نیست و محدودیتهای بودجه ای در سراسر کشور خصوصا در بخش فرهنگ و هنر کاملا بارز است. اما تا جایی که مقدور باشد از انجمن موسیقی خراسان حمایت خواهد شد و در جلساتی که با مسئولین انجمن داشتم، ایشان هم قول دادند برای حمایت از هنرمندان موسیقی مشهد تلاش بیشتری بکنند.
البته مقداری هم برمی گردد به همت هنرمندان خراسان که در صورتی که فضا ایجاد شود و انجمن اعلام آمادگی کند، در هر کدام از رشته ها و سبک های موسیقی حرف نو و تازه ای برای مخاطبانشان داشته باشند. فکر نمی کنم فضای موسیقی استان کاملا محدود و پلمپ شده باشد. فعالیتها در حوزه آموزش بسیار جدی است و عرض کردم با وجود محدودیتهای موجود اجراهای صحنه ای هم ولو محدود داشته ایم. امیدواریم در ماهها و سالهای آینده وضعیت بهتر از این هم بشود.
برخی گروههای موسیقی مشهد به دلیل محدودیتهایی که وجود دارد به اجرا در تهران فکر می کنند. آیا این امکان فراهم است؟
اینکه چند جوان خوش ذوق دور هم جمع شوند و تصمیم بگیرند در تالار وحدت یا وزارت کشور یا برج میلاد اجرا بگذارند ظاهرا جذاب است ولی در این حوزه باید به اقتصاد موسیقی هم فکر کرد. آیا مخاطب تهرانی این گروه را می شناسد و حمایت می کند؟ آیا تقاضا برای اجرای آنها در تهران وجود دارد؟ به نظر می رسد اگر هنرمندان جوان با این دانش پا به عرصه موسیقی بگذارند، منطقی تر فکر می کنند و پیش می روند. اما اگر پایتخت را کنار بگذاریم، انجمن موسیقی ایران با ۳۲ شعبه در استانها و منطقه آزاد قشم به مثابه شبکه مویرگی در کشور عمل می کند و یکی از برنامه های انجمن این است که شعبات مختلف را تبدیل به شبکه توزیع محصولات موسیقیایی در کشور کند. به این ترتیب که مثلا اگر کار مناسبی توسط گروهی در مشهد ارائه شود امکان شنیده شدن آن در استان لرستان فراهم شود یا گروههایی که در کردستان کار می کنند بتوانند کارشان را در خراسان ارائه دهند. در یک سال گذشته یکی دو جلسه با حضور روسای انجمن موسیقی با همین هدف برگزار شده و جلسه ای هم قرار است هشتم و نهم اردیبهشت ماه با هدف تشویق و ترغیب شعب استانی به این امر برگزار شود تا شرایطی فراهم شود که همه استانها بتوانند با انجمن موسیقی ایران مراودات موسیقایی داشته باشند.
و برای اعزام هنرمندان و گروههای مستعد و جدی به خارج از کشور؟
در وزارت ارشاد امور مربوط به اعزام گروههای موسیقی به خارج از کشور به عهده سازمان فرهنگ و ارتباطات است و این برنامه ها در سطح معاون هنری وزیر و سازمان فرهنگ و ارتباطات در حال پیگیری است. ما هم طی نامه ای این درخواست را داشتیم که انجمن موسیقی در اعزام هنرمندان به خارج از کشور دخیل شود ولی با توجه به وضعیت اقتصادی موجود اگر بخواهیم واقع گرایانه پاسخ دهیم در حال حاضر امکانات چندانی در این حوزه وجود ندارد و بودجه های موجود در دفتر انجمن معطوف به برگزاری جشنواره های جدی در حوزه موسیقی جوان، موسیقی نواحی و فجر و حمایتهایی است که به صورت روتین از برنامه های موسیقی استانها می شود. اعزام گروهها به خارج از کشور نه در سال ۹۷ جدی و پررنگ بود و نه احتمالش در سال ۹۸ وجود دارد.
برگزاری جشنواره های موسیقی با چه هدفی بوده و آیا به اهداف تعیین شده رسیده اید؟
جشنواره ها محلی برای کشف و بروز استعدادها و تشویق هنرمندان و پویا کردن فضای رشته های هنری از جمله موسیقی در فضایی رقابتی است. همین که هنرمند برگزیده در جشنواره تشویق می شود به معنای حمایت از او و اثرش است . در واقع برگزیده شدن و تشویق در درجه اول موتور پیش برنده هنرمندان برای ادامه راه است. اما الزامی نیست که همه کسانی که وارد وادی هنر می شوند نفرات برگزیده جشنواره ها باشند. حیات هنری یک هنرمند به فاکتورهای متعددی بستگی دارد که مهمترینش تلاش و پشتکار است. اینکه کسی در جشنواره ای مقامی بیاورد و بعد منتظر حمایت مسئولین یا کمک های مالی فوری باشد، امری انتزاعی است و عملا چنین اتفاقی نمی افتد. مسلما حالت ایده ال این است که مثلا به نفر برگزیده جشنواره جوان بورس آموزشی تعلق بگیرد یا امکان اجرا برایش فراهم شود. کما اینکه گاهی چنین اتفاقهایی می افتد. برای مثال در این دوره جشنواره جوان گروهی از نفرات برتر تشکیل شد که در جشنواره فجر امسال به صحنه رفتند و اجرا کردند. اما به هر حال از واقعیت تا ایده ال فاصله بسیار است. این فاصله به دلایل مختلفی از جمله ضعف مدیریت و بودجه و... به وجود آمده که نمی شود آنها را انکار کرد. در اینکه جشنواره های فراوانی داریم که می شود بعضیها را حذف کرد، شکی نیست. در حال حاضر حدود ۳۰۰ جشنواره موردحمایت بخش هنری ارشاد وجود دارد که اکثرا جشنواره های جدی و حرفه ای نیستند. اما به هر حال در محدوده ای که برگزار می شود هر کدام برای خودش تعاریفی دارد و نمی شود تمام جشنواره ها را با یک چوب راند و کارکردشان را زیر سوال برد.
و سخن آخر...
برای موفقیت و پیشرفت در هر زمینه ای از جمله موسیقی شرط اول تلاش و پشتکار است. نباید بهانه هنرمند برای کار نکردن این باشد که کسی از من حمایت نکرده و استعداد من سوخت و هدر رفت. فراموش نکنیم که در همین برهوت حمایتها که پیش روی هنرمندانی از همه نسلها بوده، همواره هنرمندانی موفق شده اند راهشان را باز کنند و پیش بروند. به نظرم برخی اعتراضها نشانه تنبلی است. اگر همه هنرمندان موسیقی اینطور فکر می کردند این همه اساتید تراز اول نداشتیم. همه کسانی که وارد وادی موسیقی می شوند سختیها و مشقتهای فراوانی را متحمل شدند که اگر از پای می نشستند و دست از تلاش برمی داشتند حالا نه حسین علیزاده ای داشتیم و نه کیهان کلهر و شجریانی به ایران تقدیم شده بود. این عزیزان و همه نام آوران و بزرگان موسیقی ایران با همت و اراده محکم خودشان موانع و سختی ها را پشت سر گذاشته اند تا بتوانند به فرهنگ این کشور خدمت کنند.
