معرفی یکی از علمای دینی مدفون در حرم مطهر رضوی؛
آیت الله «مروارید» عالم برجسته و مبارز انقلابی
خبرگزاری رضوی ـ آزیتا ذکاء؛ حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاج شیخ محمدرضا مروارید حسب ارادت و رفاقتی که با حسنعلی نخودکی اصفهانی داشت و به ياد آيت‌الله حاج شيخ حسنعلي تهراني جدّ همسرشان، نام پسر ارشد خود را «حسنعلی» گذاشت.
آيت‌الله میرزاحسنعلی مرواريد در سن 9 سالگي پدر را از دست داد و تحت تربيت مادر وارسته‌اش قرار گرفت و طبق وصيت پدر، زير نظر دوست ديرين وي، حاج شيخ حسنعلي اصفهاني نخودكي به تحصيل و کسب علم مشغول شد.
برای آشنایی بیشتر با این عالم وارسته، گزارش پیش‌رو را در ادامه می‌خوانید.
زاده خاندان علم و ادب
آیت‌الله میرزاحسنعلی مروارید در سال ۱۲۹۰ شمسی در مشهد دیده به جهان گشود. پدرش حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاج شیخ محمدرضا مروارید از عالمان وارسته مشهد بود. ایشان از 9 سالگی یتیم شد و تحت تکفل مادری وارسته و اهل تهجّد قرار گرفت. غم از دست دادن پدر، با از دست رفتن اموال پدری و مشکلات شدید مالی دوچندان گشت. اینک وی از میان سه پسر نُه ساله، هفت ساله و نوزاد، تکیهگاه کوچک مادر در سختیهای خانواده بود.
شهرت «مروارید»
شهرت «مروارید» در خاندان ایشان، با یکی از مشهورترین رجال تاریخ ادب و هنر خوشنویسی عصر تیموری، خواجه شهاب‌الدین عبدالله مروارید کرمانی آغاز می‌شود. عموی آیت‌الله مروارید، حاج شیخ علی‌اکبر مروارید نیز از علما و شاگردان محقق بزرگ، آیت‌الله آخوند محمدکاظم خراسانی بوده است. جد مادری ایشان، عالم ربانی و صاحب کرامات، آیت‌الله حاج شیخ حسنعلی تهرانی است که از شاگردان برجسته مرجع بزرگ، آیت‌الله میرزا محمدحسن شیرازی و از عالمان نامدار قرن 14 در مشهدمقدس بوده است.
تربیت‌یافته مرحوم نخودکی
حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاج شیخ محمدرضا مروارید با عالم فرزانه آیت‌الله حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی رابطه مودت و عقد اخوت داشت. از این‌رو، به احترام یار دیرین خود، عارف بزرگ حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی و همچنین به یاد جد همسری خود، آن اسوه تقوا و زهد نام فرزندش را «حسنعلی» نهاد.
مطابق وصیت شیخ محمدرضا مروارید، پسر بزرگش حسنعلی تحت نظارت دوست معتمدش، حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی قرار گرفت. آقای نخودکی نیز پس از فوت دوست دیرین خویش، فرزند مستعد وی را از روی احترام و تکریم، میرزاحسنعلی خطاب میکرد. گویی در پیشانی بلند، چشمان نافذ و چهره مصمم ایشان، آیندهای سرشار از علم، استقامت، تقوا و خدمت را خوانده بود.
حیات علمی
پس از یادگیری، خواندن و نوشتن، فراگیری قرآن و کلیات سعدی نزد استاد مکتب، در سن ۱۳ سالگی به دلیل علاقه وافر به علوم اسلامی وارد حوزه علمیه شد. در مسیر دانش‌اندوزی، ادبیات را نزد اساتید مطرح آن زمان همچون حجج‌الاسلام حاج میرزا احمد امامی، شیخ زین‌العابدین تنکابنی و حاجی محقق و منطق را نزد حاج شیخ قربانعلی شریعتی آموخت.
عالم ربانی حاج حسنعلی اصفهانی نخودکی، خود بخش‌هایی از «الروضه البهیه» (شرح لمعه) را برای او درس گفت و میرزا حسنعلی، استاد را در توضیح بعضی از قسمت‌های مشکل کتاب یاری می‌داد. قوانین را نزد آیت‌الله شیخ محمد کاظم دامغانی و مکاسب را نزد آیت‌الله حاج شیخ هاشم قزوینی فراگرفت.
(1).jpg)
ازدواج با خویشاوندان مادری
ایشان در 30 سالگی با دختری از خویشاوندان مادری و از خاندان آیت‌الله حاج شیخ محمدتقی بجنوردی وصلت کرد و حاصل این ازدواج، هفت پسر و سه دختر است. خانواده ایشان از معدود خاندانهایی است که تمامی فرزندان و دامادها و اغلب نوههای آن مشتاقانه به تحصیل و تهذیب در حوزه روی آوردهاند. تعدادی از فرزندان ایشان از استادان و مجتهدان مهذب و مورد توجه خواص بوده و برخی دیگر از فرزندان و نوادگان ایشان نیز در زمره مدرسان سطوح عالی حوزه علمیه مشهد هستند.
چهارسال خانه‌نشینی در دوره رضاشاه
در زمان رضاشاه، عمامه بر سرگذاشتن برای طلاب علوم دینی ممنوع شد و همه کلاهی شدند؛ جز عده‌ای که جواز استفاده از عمامه و لباس را می‌گرفتند. مرحوم میرزا حسنعلی مروارید با اینکه می‌توانست جواز بگیرد، ولی این کار را نکرد و تقریبا چهار سال از منزل بیرون نیامد و شب‌ها در منزل درس می‌‌گفت.
احترام آیت الله سیستانی
سال 1377 شمسی در آخرین سفر زیارت عتبات‌عالیات به همراه چند تن از نزدیکان خود برای دیدار با آیت‌الله سیستانی به منزل ایشان رفتند. آیت‌الله سیستانی برای استقبال میرزاحسنعلی مروارید به صحن حیاط آمدند و بعد از عرض سلام، دست ایشان را بوسیدند و خودشان به جای یکی از جوان‌ها، زیر بغل ایشان را گرفتند. آیت‌الله مروارید در آن ایام که دیگر چشمان‌شان نمی‌دید، پرسیدند: «ایشان کیست»؟ آیت‌الله سیستانی خود پاسخ دادند: «منم علی»!
(1).jpg)
ساده زیستی
ساده‌زیستی و بی‌اعتنایی به عناوین اعتباری و ظواهر دنیوی از او شخصیّتی ممتاز، مردمی و دوست‌داشتنی ساخته بود؛ به‌گونه‌ای که نماز جماعتش پیوسته با استقبال مجاوران و زائران در حرم مطهر رضوی روبه‌رو می‌شد و محل اجتماع اهل علم و فضل بود.
خفته در جوار امام رئوف
سرانجام این وجود پربرکت در سن ۹۶ سالگی و در آخرین ساعت شامگاه سه‌شنبه نوزدهم شعبان‌المعظم سال ۱۴۲۵ قمری برابر با چهاردهم مهرماه سال ۱۳۸۳ شمسی، پس از قرائت زیارت عاشورا که همیشه بر آن مداومت داشت در پی سکته قلبی دار فانی را وداع گفت و پیکر مطهرشان در رواق دارالسرور حرم مطهر امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.
آيت‌الله میرزاحسنعلی مرواريد در سن 9 سالگي پدر را از دست داد و تحت تربيت مادر وارسته‌اش قرار گرفت و طبق وصيت پدر، زير نظر دوست ديرين وي، حاج شيخ حسنعلي اصفهاني نخودكي به تحصيل و کسب علم مشغول شد.
برای آشنایی بیشتر با این عالم وارسته، گزارش پیش‌رو را در ادامه می‌خوانید.
زاده خاندان علم و ادب
آیت‌الله میرزاحسنعلی مروارید در سال ۱۲۹۰ شمسی در مشهد دیده به جهان گشود. پدرش حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاج شیخ محمدرضا مروارید از عالمان وارسته مشهد بود. ایشان از 9 سالگی یتیم شد و تحت تکفل مادری وارسته و اهل تهجّد قرار گرفت. غم از دست دادن پدر، با از دست رفتن اموال پدری و مشکلات شدید مالی دوچندان گشت. اینک وی از میان سه پسر نُه ساله، هفت ساله و نوزاد، تکیهگاه کوچک مادر در سختیهای خانواده بود.
شهرت «مروارید»
شهرت «مروارید» در خاندان ایشان، با یکی از مشهورترین رجال تاریخ ادب و هنر خوشنویسی عصر تیموری، خواجه شهاب‌الدین عبدالله مروارید کرمانی آغاز می‌شود. عموی آیت‌الله مروارید، حاج شیخ علی‌اکبر مروارید نیز از علما و شاگردان محقق بزرگ، آیت‌الله آخوند محمدکاظم خراسانی بوده است. جد مادری ایشان، عالم ربانی و صاحب کرامات، آیت‌الله حاج شیخ حسنعلی تهرانی است که از شاگردان برجسته مرجع بزرگ، آیت‌الله میرزا محمدحسن شیرازی و از عالمان نامدار قرن 14 در مشهدمقدس بوده است.
تربیت‌یافته مرحوم نخودکی
حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاج شیخ محمدرضا مروارید با عالم فرزانه آیت‌الله حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی رابطه مودت و عقد اخوت داشت. از این‌رو، به احترام یار دیرین خود، عارف بزرگ حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی و همچنین به یاد جد همسری خود، آن اسوه تقوا و زهد نام فرزندش را «حسنعلی» نهاد.
مطابق وصیت شیخ محمدرضا مروارید، پسر بزرگش حسنعلی تحت نظارت دوست معتمدش، حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودکی قرار گرفت. آقای نخودکی نیز پس از فوت دوست دیرین خویش، فرزند مستعد وی را از روی احترام و تکریم، میرزاحسنعلی خطاب میکرد. گویی در پیشانی بلند، چشمان نافذ و چهره مصمم ایشان، آیندهای سرشار از علم، استقامت، تقوا و خدمت را خوانده بود.
حیات علمی
پس از یادگیری، خواندن و نوشتن، فراگیری قرآن و کلیات سعدی نزد استاد مکتب، در سن ۱۳ سالگی به دلیل علاقه وافر به علوم اسلامی وارد حوزه علمیه شد. در مسیر دانش‌اندوزی، ادبیات را نزد اساتید مطرح آن زمان همچون حجج‌الاسلام حاج میرزا احمد امامی، شیخ زین‌العابدین تنکابنی و حاجی محقق و منطق را نزد حاج شیخ قربانعلی شریعتی آموخت.
عالم ربانی حاج حسنعلی اصفهانی نخودکی، خود بخش‌هایی از «الروضه البهیه» (شرح لمعه) را برای او درس گفت و میرزا حسنعلی، استاد را در توضیح بعضی از قسمت‌های مشکل کتاب یاری می‌داد. قوانین را نزد آیت‌الله شیخ محمد کاظم دامغانی و مکاسب را نزد آیت‌الله حاج شیخ هاشم قزوینی فراگرفت.
ازدواج با خویشاوندان مادری
ایشان در 30 سالگی با دختری از خویشاوندان مادری و از خاندان آیت‌الله حاج شیخ محمدتقی بجنوردی وصلت کرد و حاصل این ازدواج، هفت پسر و سه دختر است. خانواده ایشان از معدود خاندانهایی است که تمامی فرزندان و دامادها و اغلب نوههای آن مشتاقانه به تحصیل و تهذیب در حوزه روی آوردهاند. تعدادی از فرزندان ایشان از استادان و مجتهدان مهذب و مورد توجه خواص بوده و برخی دیگر از فرزندان و نوادگان ایشان نیز در زمره مدرسان سطوح عالی حوزه علمیه مشهد هستند.
چهارسال خانه‌نشینی در دوره رضاشاه
در زمان رضاشاه، عمامه بر سرگذاشتن برای طلاب علوم دینی ممنوع شد و همه کلاهی شدند؛ جز عده‌ای که جواز استفاده از عمامه و لباس را می‌گرفتند. مرحوم میرزا حسنعلی مروارید با اینکه می‌توانست جواز بگیرد، ولی این کار را نکرد و تقریبا چهار سال از منزل بیرون نیامد و شب‌ها در منزل درس می‌‌گفت.
احترام آیت الله سیستانی
سال 1377 شمسی در آخرین سفر زیارت عتبات‌عالیات به همراه چند تن از نزدیکان خود برای دیدار با آیت‌الله سیستانی به منزل ایشان رفتند. آیت‌الله سیستانی برای استقبال میرزاحسنعلی مروارید به صحن حیاط آمدند و بعد از عرض سلام، دست ایشان را بوسیدند و خودشان به جای یکی از جوان‌ها، زیر بغل ایشان را گرفتند. آیت‌الله مروارید در آن ایام که دیگر چشمان‌شان نمی‌دید، پرسیدند: «ایشان کیست»؟ آیت‌الله سیستانی خود پاسخ دادند: «منم علی»!
ساده زیستی
ساده‌زیستی و بی‌اعتنایی به عناوین اعتباری و ظواهر دنیوی از او شخصیّتی ممتاز، مردمی و دوست‌داشتنی ساخته بود؛ به‌گونه‌ای که نماز جماعتش پیوسته با استقبال مجاوران و زائران در حرم مطهر رضوی روبه‌رو می‌شد و محل اجتماع اهل علم و فضل بود.
خفته در جوار امام رئوف
سرانجام این وجود پربرکت در سن ۹۶ سالگی و در آخرین ساعت شامگاه سه‌شنبه نوزدهم شعبان‌المعظم سال ۱۴۲۵ قمری برابر با چهاردهم مهرماه سال ۱۳۸۳ شمسی، پس از قرائت زیارت عاشورا که همیشه بر آن مداومت داشت در پی سکته قلبی دار فانی را وداع گفت و پیکر مطهرشان در رواق دارالسرور حرم مطهر امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.
