خبرگزاری رضوی 9 آذر 1397 ساعت 19:45 https://www.razavi.news/fa/report/37292/غلبه-امر-لذت-زیارت-گفتمان-معنوی-گرایانه-صلح-آرامش-بار-می-آورد -------------------------------------------------- در نشست تخصصی زیارت و گردشگری مطرح شد: عنوان : غلبه امر لذت بر امر زیارت/ گفتمان معنوی گرایانه در زیارت صلح و آرامش به بار می آورد -------------------------------------------------- در نشست تخصصی زیارت و گردشگری اساتید دانشگاه و دست اندکاران حوزه فرهنگ وگردشگری به بررسی رابطه گردشگری و زیارت پرداختند و به نکاتی در رابطه با امر زیارت در شهر مشهد اشاره کردند. متن : فرهنگ/ به گزارش خبرگزاری رضوی، سلسله نشستهای نخبگانی سرای اهل قلم بیستمین نمایشگاه بین المللی کتاب مشهد که به همت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی این شهر در طول یک هفته برگزار شده بود، شب گذشته با پرداختن به موضوع زیارت و گردشگری به کار خود پایان داد. در نشست زیارت و گردشگری سید جواد حسینی معاونت زیارت استاداری خراسان رضوی با ارائه آمارهایی در رابطه با ورود و اقامت گردشگران دینی در شهر مشهد گفت: سهم استان خراسان رضوی در جذب گردشگر اصلا مناسب نیست چرا که خاورمیانه فقط ۲۵ درصد از سهم گردشگری دنیا را به خود اختصاص داده است که در این مسان ایران نیز کم تر از ۱ درصد ازین آمار را دربرگفته است. وی با اشاره به اینکه در طول تاریخ نیز مقوله گردشگری از گردشگری دینی و زیارت شروع شده و سپس سایر انواع گردشگری شکل گرفته است گفت: فضای گردشگری دینی در مشهد مقدس نیز همواره در حال توسعه وتقویت است و بر این اساس در افق ۱۴۰۴ پذیرش ۴۰ میلیون زائر در سال برای شهر مشهد مقدس دیده شده است و قطعا محقق خواهد شد. حسینی استراتژی گردشگری در استان را از نوع تهاجمی و بر مبنای نظام بین الملل دانست و افزود: ما امروز ۴۰۰ میلیون شیعه در دنیا داریم که می توانند مخاطب گردشگری دینی ما باشند بر همین اساس استراتژی لازم برای جذب گردشگر نباید مبتنی بر حفظ وضع موجود، که بر اساس رویکردی تهاجمی و در نگاهی بین المللی باشد. معاونت  زیارت استانداری خراسان رضوی با بیان این نکته که اگرچه زیارت و گردشگری دینی جوهره اصلی استان خراسان رضوی را شکل می دهد گفت: این نکته به معنای تغافل از پرداختن به سایر ظرفیت های استان برای جذب گردشگر نیست و اتفاقا می بایست به ظرفیت های طبیعی و تاریخی نیز پرداخت و من معتقد به گردشگری ترکیبی با محور گردشگری زیارت هستم. دکتر سید جواد حسینی همچنین از اقدامات صورت گرفته در استان در حوزه جذب گردشگر گفت و افزود: در این زمینه ما توانسته ایم دستاوردهای مهمی در زمینه انوع دیگر جذب گردشگر همچون گردشگری در حوزه سلامت را ارتقا بخشیده و به رتبه خوبی دست یابیم و به همین منظور نیز کمیته گردشگری سلامت را چند ماهی است راهندازی نموده ایم. وی ادامه داد: سند کمی و کیفی زیارت که شامل راهبرد ، طرح ها و پروژه های مربوط به زیارت است را تدوین نموده و همچنین کارگروه زیارت، پژوهشگاه زیارت، شورای مشورتی زیارت و رادیو ملی زیارت ار دیگر اقدامات ما در استان به منظور ارتقای امر زیارت بوده است. حسینی در پایان به رابطه اقتصاد و امر زیارت پرداخت و گفت: امیدواریم بتوانیم با تکیه بر فرهنگ رضوی گردشگری دینی را توسعه بخشیده و همچنین  معضلات اقتصادی را رفع کنیم. امر لذت بر امر زیارت غلبه کرده است  در ادامه این نشست دکتر جبار رحمانی عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی  با بین این نکته که زیارت و گردشگری فرصتی است که ما از آن عقب مانده ایم، گفت: گردشگری مذهبی دارای تعریف خاصی است که شخص برای تبلیغ، زیارت یا پیروی از یک رهبر به یک مکان مذهبی سفر می کند، اما در رابطه با مشهد مقدس ما هنوز نتوانسته ایم تعریف درستی را تطبیق دهیم و اساسا تکلیف خود را با رابطه زیارت و گردشگری مشخص کنیم. رحمانی با اشاره به اینکه از گذشته زیارت و سیاحت با هم همراه بوده است افزود: مشهد در سالهای اخیر با این نزاع مواجه بوده است که قرار است قطب گردشگری مذهبی باشد یا خیر؟! رحمانی گفت: ما باید در مطالعات آکادمیک خود مسئله زیارت را جدی بگیریم چرا که اگر به سراغ پژوهش ها و پایان نامه ها برویم آثار چندانی را در رابطه با این مقوله نخواهیم یافت و حتی آثار موجود نیز چندان قابلیت استفاده ندارند. وی ادامه داد: مسئله شهر مشهد نیز می بایست با یک برنامه ریزی آکادمیک وارد یک جریان پژوهشی جهانی شود و منابع مهمی را ایجاد کند. رحمانی در ادامه سخنانش گفت: گردشگری مذهبی در ایران بیشتر به دنبال سیاستگذاری فرهنگی است. اگرچه هنوز هم به مثابه سیاست فرهنگی هم درست استفاده نکرده ایم. زیارت را اگر به عنوان تجربه ای دینی و آیینی بدانیم بر این اساس باید تجربه های افراد از زیارت شناحته شود. و در این مسیر باید مدل های ارتباطی را به کار بگیریم تا به توسعه فرهنگی نایل شویم. این جامعه شناس افزود:  گردشگری فرصتی برای دیپلماسی علمی ایجاد می کند که می بایست حداقل دانشگاه مشهد به عنوان قطب علمی مطالعه گردشگری به آن بپردازد و در رتبه جهانی سیاستگداریهایی با منطق جهانی صورت دهد. وی با اشاره به وجود ابهام در باب تعریف زیارت گفت: زیارت گاهی یک فرآیند مذهبی است، گاهی یک دلالت هویتی دارد، گاهی یک مکانیسم برای تعمیم روحی- معنوی جامعه و گاهی فرآیدنی ایدئولوژیک برای کنترل جامعه. اما ما هنوز در ایران نمی دانیم زائران با چه تیپولوژی زیارت را درک می کنند و یک گزارش جامع نداریم که این موجب می شود در بلند مدت دچار خطاهای جبران ناپذیری شده و فرصت ها را از دست دهیم. وی زیارت، نذر و قربانی و معجزه و شفا  را سه عنصر مهم دینداری عامه و  مهم ترین کنش های دینی در جامعه ایران است و توصیح داد: طبق تحقیقات مشخص شده است که دینداری عامه با زیارتگاه ها زنده است. رحمانی در ادامه سخنانش با اشاره به این که فرآیند زیارت در نگاه تشیع به منظور تحول در آدمی است؛  انسان را دچار تحول نموده و در او تغییرات مثبت ایجاد می کند گفت: با این همه ما هنوز نمیدانیم زیارت در زندگی افراد چه پیامدهایی دارد؟ و من معتقدم امروزه در ایران نوعی رقیق شدن دین اتفاق افتاده است و زیارت با تکرار شدنش به یک امر روزمره تبدیل گردیده است. در حالی که در گذشته زیارت یک امر نادر بود. وی با بیان اینکه شواهد علمی ارتقای اخلاقی در رابطه با زیارت را نشان نمی دهد گفت: سیاست های زیارت در ایران نباید تقلیل گرایانه باشد یا طوری باشد که فقط آدم های خاصی به آن ورود پیدا کنند بلکه فراگیر بوده و همه افراد در آن حضور یابند. همچنین تقلیل مشهد به فضای زیارت شیعی می تواند آسیب زا باشد چرا که زائران اتفاقی می تواند مسئله مهمی باشند که ما به آن توجه نکرده ایم. عضو هیت علمی پژوهشکده مطالعات  فرهنگی و اجتماعی  با بیان این نکته که بارگاه ها قابلیت انسجام بالایی دارند و ما باید بر ان ها تاکید کنیم گفت: با این همه همچنان مسئله زیارتگاه ها محل نزاع است و آنچنان که دیده می شود امر لذت بر امر زیارت غلبه کرده است.   گفتمان معنوی گرایانه در زیارت صلح و آرامش به بار می آورد   دکتر جعفر مروارید عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، سخنران دیگر این نشست بود که به مقوله الهیات زیارت پرداخت. وی گفت: مفهوم زیارت و هرمونوتیک زیارت اگر بدرستی مورد مطالعه قرار بگیرد؛ می توان در زمینه سیاستگذاری گام های موثری برداشت. مروارید افزود: اگر گفته می شود مطالعات جهانی در رابطه با امر زیارت کم رنگ است بدلیل این است که گروه مطالعات شیعی در سطح بین المللی نداریم و این در حالیست که اهل تسنن اتفاقا به مسئله حج بشدت پرداحته و مطالعات و منابع آکادمیک  بسیاری دارد. مروارید سپس به رویکردهای مختلف در فهم زیارت و اشتباهاتی که عموما متفکران دچار آن می شوند پرداخت و گفت: وقتی از زیارت صحبت می کنیم به یک امر فیزیکال نمی پردازیم و همچنین در زیارت نمی توانیم رویکرد باستان شناسانه داشته باشیم، بلکه ما باید بازیگر باشیم و خودمان پیروی قواعد بازی باشیم. این قواعد نیز متغیر بوده و مبتنی بر فهم عمومی اند. چالش الاهیات زیارت با سایر مطالعات نیز در این است که می گوید قواعد زیارت را باید شناخت و پیش فرض هایی را در آن لحاظ کرد. مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی با طرح این سوال که زیارت متناسب با نگاه جدید چگونه باید باشد؟ بیان کرد: برای یافتن پاسخ باید به گفتمان هایی درباره امام و زیارت پرداخت. در رابطه با قیام امام حسین(ع) چندین تفسیر وجود دارد و علتش به این بر می گردد که فهم ما از امام چیست. وی در ادامه به چهارنوع گفتمان در همین رابطه اشاره کرد و گفت: گاهی فهم ما از امام ایمان گرایانه است؛ در این حالت برای امام یک نقش رهایی بخش در نظر می گیرد، مانند آنچه درباره  مسیح گفته می شود وی برای بخشش آدمی آمده است. در یک گفتمان دیگر برای امام و زیارت فهمی سیاسی و اجتماعی لحاظ می شود مانند حرکت امام رضا(ع) که امری سیاسی تلقی می شود و یا قیام امام حسین (ع) که علیه ظلم بوده است. گفتمان دیگری نیز نقش امام را وجودگرایانه دانسته به این معنا که امام و زیارت به ما کمک می کند تا به یک گفتگوی خوب با خداوند دست یابیم. گفتمان چهارم نیز گفتمان معنوی گرایانه است که موجب دستیابی به عرفان و آرامش درونی می گردد و اساسا امام حسین (ع) را در بالاترین مرتبه عرفان دانسته که دست به قیام می زند. مروارید در پایان گفتمان چهارم را دارای شمولیت بیشتری خواند که پاسخگوی نیازهای آدمی است و همچنین قابلیت همراهی با انسان را دارد. این زیارت همراه با گردشگری دستاوردهای همچون صلح درونی و آرامش روحی را به بار می آورد.