خبرگزاری رضوی 14 خرداد 1398 ساعت 14:47 https://www.razavi.news/fa/interview/42322/نگاه-امام-خمینی-ره-پیرایش-رشد-جامعه-حکومت-کجا-آغاز-می-شود -------------------------------------------------- در گفتگو با خبرگزاری رضوی مطرح شد؛ عنوان : از نگاه امام خمینی(ره) پیرایش و رشد جامعه و حکومت از کجا آغاز می شود؟ -------------------------------------------------- آنچه باعث تفاوت در اندیشه و گفتمان امام در موضوع به تعالی رسیدن جامعه از طریق نظام اسلامی دارد توجه به برجستگی هایی است که در اندیشه و در عمل امام و در دل این گفتمان جای دارد. متن : حجت الاسلام محسن مهاجرنیا عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفتگو با خبرنگار سرویس فرهنگ و جامعه خبرگزاری رضوی گفت:  گفتمان سیاسی امام خمینی (ره) گفتمانی خاص است زیرا مسئله روابط حکومت و مردم در همه ادیان و مکاتب گذشته و در دین مبین اسلام هم از جایگاه قابل توجهی برخوردار بوده آنچنانکه که در عهدنامه مالک اشتر و در کتاب شریف نهج البلاغه، وظایف دولت و نظام اسلامی نیز ذکر شده است. آنچه به عنوان گفتمان امام خمینی (ره) جای بحث و بررسی دارد اصول ثابت این گفتمان است که بخش عظیمی از گفتمان امام توجه به ساز و کارهای متغیر در کنار ساز و کارهای دائمی و ثابت است که موضوع اندیشه ورزی ایشان در باب مردم و حکومت اسلامی را متفاوت و متمایز از دیگران می کند. وی در این باره  افزود:  آنچه باعث تفاوت در اندیشه و گفتمان امام در موضوع به تعالی رسیدن جامعه از طریق نظام اسلامی دارد توجه به برجستگی هایی است که در اندیشه و در عمل امام و در دل این گفتمان جای دارد؛ فهم امام از شرایط تاریخی به معنای شرایط زمان و مکانی و تشخیص امام در پیاده کردن اصول ثابت در دنیای مدرن و تبیین یک گفتمان دینی موثر، بسیار حائز اهمیت است. این استاد علوم اسلامی بیان داشت: قطعا شناخت از ظرفیت های متغیری که بخش عظیمی از دین به شمار می روند نقش ویژه ای در گفتمان سازی دارند. اینکه امام توانستند ترکیب های نوینی ایجاد و آنها را به محورها و ثابت های دین ارجاع دهند نکته بسیار مهمی است که تفاوت اندیشه و گفتمان امام را در مواجهه با مردم و نظام اسلامی روشن می کند. تشخیص اولویت ها در اندیشه امام از جمله عناصر کلیدی اندیشه دینی ایشان به شمار می رود، این مهم در کنار موضوع با اهمیتی چون شناخت ظرفیت های مردمی، نقشی حیاتی می یابد که بیانگر شاخصه های برجسته نظری گفتمان امام خمینی(ره) است، هر چند به همین نسبت نیز شاهد به کار گیری شاخص های عملی در اندیشه حکومت داری و مواجهه با مردم توسط امام هستیم. عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: امام قائل به وظیفه گرایی، تکلیف محوری و اخلاص در عمل است. مداومت و پیگیری درعمل یکی از رویکردهای قابل توجه امام در مقام عمل است. شجاعت در برابر واقعیت خارجی یکی از اصول گفتمان امام به شمار می رود، قدرت امام در حل چالش های جامعه و رعایت اهم و مهم نکاتی است که در کنار شاخص های نظری منتهی به تشکیل گفتمانی می شود که شکل دهنده نظام دانایی است که مختص امام راحل است لذا در این افق و چارچوب هر سؤالی معنای خاصی می یابد و تفاوت گفتمان امام  با سایر گفتمان هایی را نشان می دهد که تا کنون در خصوص وظایف متقابل مردم و حکومت مطرح شده است. این پژوهشگر اندیشه و فقه سیاسی تصریح نمود: در همه مکاتب سیاسی مردم و حکومت در قبال یکدیگر وظایف یا مناسباتی دارند اما برخی از وظایف متقابل مردم و نظام اسلامی در اندیشه حضرت امام خمینی (ره) مختص گفتمان امام است. یکی از ویژگی ها و شاخص های مورد نظر امام برای مردم در دولت اسلامی وجود شهروندانی دولت ساز است. در بررسی اندیشه متفکران گذشته اصولا شهروندان در حاشیه قرار داده می شدند اما در گفتمان امام توجه به "شهروند دولت ساز" به معنای برخواستن دولت و مسئولین نظام اسلامی از درون مردم و براساس مقبولیت و پایگاه اجتماعی است نه به عنوان کارکرد اجتماعی. مردم به مثابه وظیفه ای که در قبال دولت اسلامی دارند باید دائما در حال دولت سازی، تکمیل، ترمیم واصلاح دولتی باشند که خود ساخته اند. استاد حوزه افزود: وظیفه دیگر مردم نسبت به نظام اسلامی مشارکت طلبی است، شهروندی که در اندیشه امام مطرح می شود در قبال دولت اسلامی وظیفه مشارکت دارد. مشارکت در این گفتمان به معنای حضور دائم و فعال در همه عرصه های حیات اجتماعی و حکومت اسلامی است تا شهروندان در تکامل جامعه نقش آفرین و تولید کننده نقش باشند، نه اینکه صرفا تنها در انتخابات حاضر شوند یا در زمان جنگ به دفاع از کشور برخیزند بلکه شهروند مشارکت طلب به معنای شهروندی همیشه حاضر در صحنه است که با ویژگی برجسته  مشارکت فعال و دایمی در صحنه های مختلف حیات اجتماعی شناخته می شود. حجت الاسلام مهاجرنیا خاطر نشان کرد: وظیفه بعدی که امام برای شهروندان و مردم قائل هستند تکلیف مداری است. مشارکت و دولت سازی براساس احساس تکلیفی است که برعهده مردم گذاشته شده؛ بر این اساس شهروند جامعه اسلامی شهروندی است که براساس وظیفه ذاتی دینی خود و توجه به احساس مسئولیت تاریخی و اجتماعی که جامعه برعهده وی گذاشته با تشخیص آن تکلیف و وظیفه همیشه در صحنه حاضر است و نسبت به دولت نقش آفرینی می کند. این نقش می تواند گاهی مثبت یا حتی منفی باشد. اگر دولت اسلامی نیاز به تقویت دارد یا نیازمند گسترش مرزهای اختیارات یا حتی باید نقد شود همه و همه اینها از جمله وظایف تکلیفی شهروند جامعه اسلامی به شمار می رود. اگر شهروند اسلامی در جامعه ای حضور داشته باشد که دولت یا مسئول آن اسلامی نیست قطعا مشارکت فعال برای تشکیل دولت اسلامی از وظایف تکلیف مدارانه ی شهروند مسلمان به شمار می رود که امام راحل آن را برای مردم نوعی حق بیان کرده است. وی در ادامه گفت: حق طلبی شاخصه مهم دیگر در گفتمان امام در مواجهه با وظایف مردم و حکومت نسبت به یکدیگر است. بی تردید مردم در نظام اسلامی باید حق را مطالبه کنند، چرا که حق محوری دولت اسلامی ابزاری برای جامعه اصلاح و رسیدن به خوشبختی دنیا و آخرت مردم است. شهروند حق طلب به دنبال رفع بی عدالتی و ظلم و ستم ها است. شاخصه مهم دیگری که در گفتمان امام در قبال وظیفه شهروندان در دولت اسلامی مطرح است شایسته گرایی و شایسته گزینی است. مردم در جامعه اسلامی که محل تجمع افکار و آراء است، وظیفه انتخاب برترین  و اصلح ترین افراد را در رأس امور برعهده دارند افرادی که جامعه را در بهترین مسیر رشد و تعالی قرار دهند. عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان داشت: این وظایف همچون مشارکت، حق طلبی، شایسته مداری در همه زمینه ها بر شهروندان مترتب است به این معنا که شاخص های عنوان شده در تمامی حوزه های سیاست، اقتصاد، فرهنگ و روابط اجتماعی مطرح و باید انتخاب مردم را شکل دهد. شهروند دولت اسلامی کسی است که با مشاهده کمبودهای اخلاقی و ناهنجاری ها در جامعه به  صورت حق طلبانه و براساس تکلیف وارد صحنه عمل شود و برای پاکسازی جامعه اسلامی از بی اخلاقی مشارکت فعالی داشته باشد. وی تأکید کرد: متقابلا در گفتمان امام خمینی (ره)  دولت اسلامی نیز در برابر مردم یا شهروندان و جامعه اسلامی دارای وظایفی است. اینکه دولت داری هدف نیست و دولت بالاتر از جامعه نیست بسیار مهم است چرا که در اندیشه حضرت امام دولت تنها جایگاه خدمتگزاری دارد و حکومت اسلامی ابزاری برای خوشبخت و سعادتمند کردن مردم جامعه است. بنابراین جایگاه دولت خدمتگزاری است نه جایگاه ریاست یا اعمال قدرت فرد آن هم از موضع بالا! حجت الاسلام مهاجرنیا تصریح نمود: یکی از وظایف دولت اسلامی در قبال مردم از منظر امام خمینی (ره) عدالت گستری است. دولت اسلامی موظف است در همه مناسبات اجتماعی و روابط قدرت و تعاملات درون جامعه ای و بیرون از آن به دنبال گسترش عدالت باشد. عدالت می تواند هدف، وصف کارکردی و هم نشان دهنده روابط بین مردم و دولت باشد، بنابراین عدالت گستری همیشه یک هدف نیست بلکه ممکن است یک ویژگی و شاخص برای زندگی مسالمت آمیز و روشی برای بهزیستی در جامعه میان مردم و دولت اسلامی به شمار می رود لذا گسترش و بسط عدالت وظیفه دولت است چرا که دولت و نظام و جامعه اسلامی دائما در بسیاری از گزینه ها نیاز به نوسازی و تولید دارد لذا دولت اسلامی موظف به تولید عدالت است. دبیر: دهستانی/ خبرنگار: عباسی