چهل حدیث رضوی /
لزوم رعایت ادب و احترام در کلام امام رضا(ع)
«چون شخص حاضرى را نام برى [براى احترام] کنیه او را بگو و اگر غائب باشد نامش را بگو.»
برای درک بهتر این حدیث شایسته است ابتدا به توضیح مختصر واژه «کنیه» و اهمیت آن در میان اعراب بپردازیم.
کنیه در واقع عنوانی است که اعراب برای ادای احترام و بزرگی به افراد اختصاص میدهند. استفاده از این عنوان که در ابتدای آن واژههای اَب و اُم قرار میگیرد، از نظر اسلام امری مستحب است.
گفتنی است پیامبر اکرم (ص) این رسم را گرامی میداشتند و حتی برای کودکان نیز به انتخاب کنیه میپرداختند. همچنین در روایتی از امام باقر(ع) آمده است: «ما برای اولادمان در کودکی کنیه میگذاریم تا مبادا در آینده با القاب بد خطاب شوند.»۱
وجه دیگر سخن امام رضا(ع) لزوم احترام گذاردن به افراد است که خطاب نیکوی دیگران از مصداق های این احترام به شمار میرود.
احترام گذاشتن به دیگران در اسلام از جمله تعالیمی است که همواره بر آن تاکید بسیار شده است.
پیامبر صلی الله علیه و اله میفرمایند: «وجود پیران سالخورده بین شما باعث افزایش رحمت و لطف پروردگار و گسترش نعمتهای الهی بر شماست.»۲
ایشان همچنین در حدیث دیگری فرموده اند: «به کودکان رحم کن و بزرگسالان را احترام را کن تا از دوستان من باشی.» ۳
این پیام در کلام امام علی علیهالسلام نیز متجلی شده است: «به پیران احترام بگذارید تا کودکانتان به شما احترام گذارند.» ۴ رعایت ادب و احترام به دیگران به حدی اهمیت دارد که حضرت علی (ع) ادب را نشانه کمال انسان دانستهاند. ۵
بنابراین انعکاس این صفت کمالبخش در کلام امام هشتم بیش از پیش ما را به رعایت همهجانبه آن دعوت مینماید.
۱-هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة علیهم السلام، ج۷، ص۳۱۶
۲-نهج الفصاحه، ص 222
۳-کافی، ج2، ص316 ،ح7
۴-غررالحکم و درر الکلم ح 10096
۵-غررالحكم، حديث شمارههاي 995 و 335.