خبرگزاری رضوی- امروزه و در قرن بیست و یکم نقش شبکه های اجتماعی و تاثیر بی بدیل آن در زندگی و جامعه انکار ناپذیر است و تاثیرات آشکار و نهان وسایل ارتباط جمعی از جمله اینترنت آن هم به صورت وسیع و فراگیر را شاهد هستیم. شبکه های اجتماعی نوع تعاملات و حتی طرز فکر و شیوه زندگی را تغییر داده و بنا به جذابیت و امکانات فنی و ایجاد سرگرمی کمتر کسی است که درگیر این شبکه ها نشده باشد. این شبکه ها نیازهای علمی، فرهنگی و... ما را مرتفع می کنند و برای خیلی از افراد به نوعی منبع درآمد است و تعداد کسب و کارهای اینترنتی در کشورمان به چند هزار مورد می رسد، هرچند با شیوع کرونا بسیاری از این کسب و کارها متضرر شدند که در این رابطه وزیر ارتباطات اعلام کرد «برخی از کسب و کارهای اینترنتی با شیوع کرونا دچار رکود شده و تعدیل نیرو را پیش گرفتهاند. از پول وجوه اداره شدهی وزارت ارتباطات و صندوق نو آوری به این شرکتها وام کم بهره تامین نقدینگی پرداخت میکنیم تا تعدیل نیرو متوقف شود بیمه و مالیات هم تسهیلاتی برای این شرکتها لحاظ کردند»
وجود کسب و کارهای اینترنتی یکی از تاثیرات مثبت شبکه های اجتماعی است. در نشریه «انتظام اجتماعی» آمده است« شبکههای اجتماعی مجازی به عنوان مهمترین مصادیق این امر، نفوذ هر چه بیشتر و تاثیر انکار ناپذیر بر کلیه ابعاد شناختی جوانان یافته و فرهنگی نو به وجود آورده است. امروزه گرایش به اینترنت و شبکههای اجتماعی مجازی چنان رایج شده است که بیشتر جوانان بخش زیادی از وقت خود را در استفاده از آن سپری میکنند. استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی در میان همه گروههای اجتماعی اعم از زن و مرد، پیر و جوان، بیسواد و باسواد از جذابیت خاصی برخوردار است. گسترش شبکههای اجتماعی مجازی، مانند هر نوآوری دیگری به ایجاد دگرگونیهایی در جنبههای مختلف زندگی انجامیده و استفاده از آن، امری اجتناب ناپذیر شده است. بهگونهای که بدون آن زندگی برای کسانی که بدان خو گرفته اند، دشوار میشود.»
دامنه نفوذ اینترنت بر زندگی
هرچند با گذر از زندگی سنتی به مدرنیته تغییر سبک زندگی از بسیاری جهات امری اجتناب ناپذیر است اما بی هیچ شک دامنه نفوذ فضای اینترنت گسترده است و جامعه را به سمت و سوی فردگرایی سوق داده است.آثار مخرب استفاده ناصحیح از شبکه های اجتماعی شدت تاثیر گذاری استفاده از شبکه های مجازی در برخی افراد به اندازه ای بالا است که تمامی تعاملات و زندگی اجتماعی، ارزش ها و هنجارهای رفتاری و اخلاقی فرد را نشانه گرفته و گاهی انحرافات و آسیب هایی که در بطن این شبکه ها وجود دارد بر فرد جبران ناپذیر است. البته در هر مقوله ای و در مواجه با هر موضوعی در وهله اول این خود فرد است که با مطالعه و درک عمیق و دانش نحوه استفاده از ابزار و تکنیک و مدل جدید را داشته باشد تا به افراط و تفریط گرفتار نشود و در مراحل بعد درگیر آسیب های احتمالی نشود.
تشویش افکار عمومی
درست است در حال حاضر شبکه های اجتماعی بر زندگی رخنه کرده و در کوتاه ترین زمان اطلاعات وسیعی از اتفاقات ریز و درشتی که می افتد دسترسی پیدا می کنیم و علاوه بر بالارفتن دایره اطلاعات و باخبر شدن از اخبار روز، این شبکه ها نوعی سرگرمی را نیز به دنبال دارند اما در صورت مدیریت نکردن نحوه استفاده بی هیچ شک می تواند مخرب باشد. موضوعی که این روزها که با شیوع ویروس کرونا با آن دست و پنجه نرم می کنیم و اخبار بعضا نادرستی که در اکثر موارد توسط گروه های معاند و لیدرهای ضدایرانی منتشر می شود سعی در برهم آرامش و ایجاد تشنج مردم را دارند. نمونه های اخبار دروغ این روزها در فضای مجازی به کرات دیده می شود که دقیقا چند ساعت بعد از انتشار آن نیروی انتظامی و پلیس فتا دست عاملان این اخبار جعلی را برای مردم رو می کنند. نمونه اش هم فیلمی که چند روز پیش در فضای مجازی منتشرشد که زنی که چهره اش نمایان نبود خود را آلوده به ویروس کرونا معرفی کرد و تعدادی اسکناس را جلوی رویش گذاشت و با آب دهان به اصطلاح آنها را آلوده کرد و گفت می خواهد در بازار پخش کند. با انتشار این کلیپ موجی از تشویش در بین مردم راه افتاد که تقریبا چتد ساعت بعد مشخص شد این فرد وابسته به گروه خاصی بوده و برای ترس مردم این کار را انجام داده است. و یا زنی که خود را پرستار معرفی کرده بود و با گریه و ناله میگفت از صبح ۱۰۰ نفر جلوی چشمانش براثرکرونا کشته شده اند. که ساعاتی بعد بازداشت و مشخص شد در هیچ کادر بیمارستانی فعال نیست. کم نیست اخبار و اطلاعات جعلی در فضای مجازی که بر روح و روان ما اثر می گذارد و در این بین پلیس فتا به بهترین شکل از پس مدیریت آن برآمده است.
وظایف پلیس فتا
طبق ماده ۹۷ قانون برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران که به مسئله نابهنجاری، اختصاص یافته؛ آمده است:« دولت موظف است به منظور پیشگیری و کاهش آسیبها و نابهنجاریهای اجتماعی، نسبت به تهیه طرح کنترل کاهش آسیبهای اجتماعی اقدام کند و برای این کار نیاز به بهرهگیری از مطالعات علمی آسیبشناسان اجتماعی از جمله جامعه شناسان دارد تا نابهنجاریهای اجتماعی را مورد شناسایی قرار داده و برحسب اهمیت، اولویت بندی کرده و از سوی دیگر منابع آسیبها و پیدایی آنها را مورد علت کاوی قرار داده تا به قدرت پیشبینی، پیشگیری و کنترل انحرافات اجتماعی دست یافته و با شیوه علمی به ترمیم آسیبها و اصلاح کج روان اجتماعی و توانمند سازی افراد در معرض آسیب پرداخته شود. بنابر این برای مدیریت مسئله از طرف برنامهریزان و سیاستگذاران اجتماعی انجام تحقیقات و مطالعات علمی توسط پژوهشگران اجتماعی امری ضروری است.»
در واقع در شرح وظایف پلیس فتا آمده است که ایجاد امنیت و کاهش مخاطرات برای فعّالیّتهای علمی، اقتصادی، اجتماعی در جامعه اطّلاعاتی، حفاظت و صیانت از هویت دینی و ملّی، مراقبت و پایش از فضای تولید و تبادل اطّلاعات برای پیشگیری از تبدیل شدن این فضا به بستری برای انجام هماهنگیها و عملیات برای انجام و تحقّق فعّالیّتهای غیرقانونی و ممانعت از تعرّض به ارزشها و هنجارهای جامعه در فتا از جملهی وظایف و مأموریتهای پلیس فضای تولید و تبادل اطّلاعات ناجاست.
استفاده اصولی از شبکه های اجتماعی
جدای از تاثیرات مثبت فضای مجازی و اطلاع از وقایع روز، دسترسی آسان و سریع به اخبار و اطلاعات، گفت و گو و دیدن دوستان و فامیل راه دور و... گاهی اثرات مخرب این فضا بسیار بالا است و می تواند به مسیله ای نابهنجار تبدیل شود. استفاده بیش از حد از این فضا وابستگی که یک نتیجه اش افسردگی و انزوا است را در پیش دارد که سلامت و بهداشت روانی را تحت تاثیر قرار می دهد و فرد به این فضا معتاد می شود. نمونه این افراد را شاید همه ما دیده باشیم. در مهمانی ها در دانشگاه و محل کار در اتوبوس و مترو که چنان غرق در فضای مجازی می شوند که از انجام کارهای روزمره نیز عقب می افتند و این فضا زندگی واقعی شان را تحت الشعاع قرار می دهد و تمرکز فرد را کم می کند.
یکی از پزشکان بیمارستان «فرندز» در فیلادلفیا، پس از تحقیقات بسیار، دلیل اصلی ابتلا به افسردگی این دسته از کاربران را بیخوابی یا خواب نادرست عنوان میکند. وی میگوید: «بیخوابی در کنار مواردی همچون غذا نخوردن سر وقت، کاهش ارتباطات رودررو با اطرافیان، گوشهگیری و دوری از اجتماع، غرق شدن در بازیها و فانتزیهای دنیای مجازی همگی پیامدهای استفاده بیرویه از اینترنت هستند که زندگی و رفتار فرد را متأثر میکند.»
پس چه عاقلانه تر که طوری برنامه ریزی کنیم که استفاده از این شبکه ها برایمان به نوعی عادت صرف و بیماری تبدیل نشود و ذهن و عمل مان را خدشه دار نکند.