زهرا غفوریان/ سرویس فرهنگ و جامعه. به گزارش خبرگزاری رضوی نشست نگاه اندیشمندان مسلمان به مساله زن با حضور تکتم آزاد استاد فقه و اصول حوزه علمیه مشهد و دانشجوی دکترای فقه خانواده در مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد برگزار شد.
وی در ابتدا با طرح این پرسش که چرا در حال حاضر موضوعی به اسم مساله زن داریم؟ افزود: چون حواشی که درباره زن اتفاق می افتد و حقوق و تکالیفی که درباره زنان مطرح می شود مساله چالشی و حاشیه ای است، از این رو موضوع زن تبدیل به مساله شده است که در این نشست نگاه متفکرین مختلف در مورد مساله زن را بررسی می کنیم.
استاد فقه جامعه المصطفی مشهد اظهار کرد: وضعیت زن به عنوان موضوع مطالعاتی جداگانه، ذهن بسیاری از اندیشمندان مسلمان را به خود مشغول کرده است. روبکرد اندیشمندان مسلمان به مساله زن پیشینه طولانی ندارد و در همین سده های اخیر چندین رهیافت در مساله زن اتفاق افتاده است.
نگاه سنت گرایان به مسائل زنان پاسخ گوی پرسش های جهان معاصر نیست
وی گفت: دو دیدگاه متفکران از طریق تقسیم روشی و تقسیم ماهیتی وجود دارد. تقسیم روشی را به 5 قسم می توان تقسیم کرد. گروه اول، سنت گرایان هستند. آنها معتقد هستند اعتقاد به خداوند اقتضای تعبد و پذیرش را به دنبال دارد و قائلند که ما نباید هیچ چون و چرایی را نسبت به احکام و قوانین شرعی داشته باشیم.  
استاد فقه جامعه المصطفی مشهد اظهار کرد: وقتی در مساله زن پرسش هایی را مطرح می کنیم اگر از نگاه سنت گرایان بخواهیم پاسخ دهیم، آنها معتقد هستند که باید تعبد به خرج دهیم. بر این اساس شما متوجه می شوید این دیدگاه با این پس زمینه ذهنی نمی تواند پاسخ گوی بسیاری از پرسش های ما در جهان معاصر با مکاتب مختلفی که از سراسر جهان سر بلند می کنند باشد.
وی گفت: آن ها مبانی کلامی و اعتقادی را مطرح می کنند و می گویند براساس این مبانی مساله زن این چنین است، بدین معنا که پرسش های مسائل زنان را به مبانی کلامی و اعتقادی ارجاع می دهند.
آزاد ابراز کرد: جنیش های مدرنی که در جوامع مختلف و جوامغ غربی اتفاق می افتد از جمله اومانیسم و سکولاریسم را مادی گرایی می دانند که در واقع ابتذال موجود در غرب را نقد می کنند. آن ها مبنای خاصی را ارائه نمی دهند و فقط نقد مبانی غربی ها را دارند.
دیدگاه نو اندیشان سنت گرا مسائل زنان را به فلسفه و حکمت احکام ارجاع می دهند
وی گفت: گروه دوم که عنوان نواندیشان سنت گرا را بر آن ها می توانیم بگذاریم، کسانی هستند که با استفاده از آگاهی های گسترده فلسفی، اجتماعی و آگاهی بر واقعیت های موجود در جوامع مختلف و زندگی انسان تلاش می کنند که بر پایه بیان فلسفه و حکمت و فایده احکام به پرسش های موجود در مسائل زنان پاسخ دهند.
آزاد ابراز کرد: یعنی به فلسفه و حکمت احکام ارجاع می دهند و می گویند بر اساس فلسفه و حکمت احکام مسائل زنان چنین است و در کنار آن به پالایش برخی باورهای غلط هم در میان خودشان پرداختند.
استاد فقه جامعه المصطفی مشهد اظهار کرد: افرادی مانند علامه طباطبایی، شهید مطهری و آیت الله جوادی کسانی هستند که در این گروه جای می گیرند.
وی گفت: در پاسخ به این پرسش که چه نقدهایی به آنها وارد است باید گفت، تمام آنجه در مسائل زنان اتفاق می افتد نمی توانیم بر اساس حکمت و فلسفه احکام بگوییم، چرا که جهان معاصر بیش از این نیاز به پاسخ های مبنایی تر دارد و به نوعی مواجه با این چالش ها با یکسری تحلیل های برون دینی اتفاق می افند در حالیکه می خواهیم در درون دین مسائل را جوابگو باشیم.
آزاد ابراز کرد: دیدگاه سوم که تعدادشان در میان اهل سنت بیشتر است، تلاش می کنند چالش های موجود در هر مساله دینی علی الخصوص مساله زن را بر پرهیز از قرائت رسمی دین پاسخ بدهند و تلاش می کند با فهم روح شریعت مسائل زنان را پاسخ دهند.
استاد فقه جامعه المصطفی مشهد اظهار کرد:افرادی مانند نظیره زین الدین لبنانی و طاهر حداد و قاسم امین مصری جز این گروه هستند. در ایران هم اشخاصی چون مجتهد شبستری، علوی تبار و کدیور معتقد به این دیدگاه هستند.
وی گفت: علوی تبار اختلاف نظر نواندیشان دینی با دیدگاه های سنتی و بنیادگرا را در نظر نمی داند و قائل است اختلاق در نظر نیست، بلکه اختلاف در منظر است یعنی دیدگاه و زاویه دید آنها مختلف است.
آزاد ابراز کرد: و قائل است که تجددگراها و سنتی ها در نظر و دیدگاه مخالف نیستند و اشتراک دارند اما یکی از یک منظر و دیگری از منظر دیگر نگاه می کند. اختلاف را در طرز تلقی و شیوه نگرش می داند و انتظاری که از فقه دارد به طرز تلقی برمی گردد.
استاد فقه جامعه المصطفی مشهد اظهار کرد:  گروه چهارم که محمود محمد طاها پایه ریز این گروه است، آیات قران را به مکی و مدنی تقسیم می کند و قائل است امور پایدار در آیات مکی نازل شده است و آیات مدنی متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی آن عصر بوده است.
وی گفت: یعنی با تقسیم آیات به مکی و مدنی می خواهد جوابگو باشد. او معتقد است آیات مکی ارزش های اساسی مانند عدالت و کرامت تمام بشر را در نظر می گیرد و تفاوت حقوق زن و مرد در آیات مدتی است، همچنانکه تفاوت حقوق مسلمان با غیر مسلمانان در آیات مدتی مطرح شده است.
نداشتن شواهد و مستندات کافی برای ارائه مبانی
آزاد ابراز کرد: نقد به روش سوم و چهارم این است که اینها شواهد و مستندات کافی برای ارائه مبانی ندارند و تنها در حد یک تئوری هستند.
استاد فقه جامعه المصطفی مشهد اظهار کرد: وقتی در تعارض بین سنت و عدالت قرار می گیریم. نواندیشان سریع سنت را طرد می کنند و دیدگاه سوم یک نگاه برون دینی به مساله زن دارد که زمینه پذیرش آن در حوزه های دینی کمتر وجود دارد. شاید اصلا پذیرشی وجود نداشته باشد و راه حل هایی که بیان می کنند منضبط نیست.
وی گفت: برخی از فقیهان معاصر مانند علامه فضل الله در لبنان، آیت الله جناتی در قم و آقای مهدی مهریزی که از اساتید حوزه زنان هستند جز گروه آخر هستند.
بازخوانی در متون مسائل زنان
آزاد ابراز کرد: این گروه قائل هستند که یک بازخوانی مجدد در منابع فقهی ما باید صورت گیرد، البته با همان شیوه سنتی. یعنی اجتهاد ما همان شیوه است اما لازم است که یکسری بازخوانی هایی نسبت به متون فقهی و روایی داشته باشیم.
استاد فقه جامعه المصطفی مشهد اظهار کرد: البته این فقیهان بزرگوار بحث های نظری و تئوریک در این زمینه به طور مشخص مطرح نکردند و جسته و گریخته مطالبی را بیان کردند. به خاطر اشتراکاتی که بین آنها وجود دارد می توانیم در یک گروه قرار دهیم.
آزاد افرود: و قائل به این هستند که باید در کنار اجتهاد در موضوعات و مسائل جزئی به تنقیح برخی از قواعد و مبانی نیز بپردازیم. از یکطرف می گویند نقد و بررسی برخی مبانی و از طرف دیگر می گویند بازخوانی و بازنگری متون در مسائل زنان، اما در همان چهارچوب فقه سنتی که قائل به آن هستیم.
وی گفت: لذا این گروه پنجم محوریت را با قرآن درنظر می گیرند و قائلند باید حدیث را بر قرآن عرضه کنیم، در حالیکه در روش برخی فقها می بینیم که بر عکس عمل می کنند و قاعدتا می بینیم که عرضه روایت بر قرآن باید باشد.
استاد فقه جامعه المصطفی مشهد افزود: یا سنجش حدیث را با عقل قائل هستند. می گویند از لحاظ سندی عقل در آن راه ندارد، اما از لحاظ محتوای روایت، عقل می تواند محوریت داشته و معیار سنجش باشد.
آزاد افرود: کشف ملاکات احکام و مقاصد شریعت را قائل هستند و می گویند ما باید ملاکات احکام را کشف کنیم و بر اساس آن، متون را بازخوانی کنیم و مسائل از جمله مسائل زنان را حل کنیم. البته این نیاز به این دارد که مباحث تئوری که بیان می کنند، مقداری منسجم تر باشد.