«میتوان رمان تاریخی بر اساس داستانهای شاهنامه نوشت» " مقام معظم رهبری"
یکی از مزیتهای شاهنامهی فردوسی، داستانهای زیبا و جذاب است که میتواند دست مایهی خلق آثار فاخر و عمیق باشد. برهمین اساس، فراخوان نخستین جایزهی داستان های حماسی منتشر شد.
نخستین جایزهی داستانهای حماسی
اقتباس از شاهنامه
14 آبان 1397 ساعت 8:54
«میتوان رمان تاریخی بر اساس داستانهای شاهنامه نوشت» " مقام معظم رهبری"
یکی از مزیتهای شاهنامهی فردوسی، داستانهای زیبا و جذاب است که میتواند دست مایهی خلق آثار فاخر و عمیق باشد. برهمین اساس، فراخوان نخستین جایزهی داستان های حماسی منتشر شد.
ریحانه بناءزاده/سرویس هنر خبرگزاری رضوی
کمتر از یک سال است در حوزه هنری خراسان رضوی دفتری با عنوان دفتر هنر حماسه شکل گرفته است و بعد از بررسیهای صورت گرفته توسط اساتید و هنرمندان فراخوان جایزه ادبی اعلام شده است و بعد از فراخوان سئوالاتی برای نویسندگان ایجاد و تصمیم گرفته شد، نشستی توسط دبیر علمی جشنواره سعید تشکری صورت بگیرد و بیشتر در مورد نخستین جایزه داستانهای حماسی صحبت شود.
حکمت و حماسه
دبیر جلسه حسین عباس زاده در ابتدا از میثم مرادی ریاست حوزه هنری که از بانیان این جایزه است، میخواهد صحبتی داشته باشد و وی این طور شروع میکند: «اگر حوزه هنری در مشهد با پیشینه ادبی، فرهنگی و علمی بخواهد از سایر مکانهای فرهنگی استان و کشور پیشی بگیرد،باید رویدادی در آن صورت بگیرد. طی مطالعات صورت گرفته با اهالی فرهنگ و هنر به دو کلید واژه مهم حکمت و حماسه رسیدیم که در خراسان است و این دو گنجی که ازفرط پیدایش آن را ندیدیم. ما تاربخی داریم که متمایز است و لی کمتر مورد اقتباس قرار می گیرد از جمله شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی که کمتر به آن پرداخت شده است».
این مقام مسئول در ادامه میافزاید:« قطعا اگر شخصیت فردوسی در هر جای دنیا بود به شدت مورد استقبال قرار میگرفت. امروز در جامعه هنری ما لازم داریم این آثار را مورد بازخوانی قرار دهیم. رویکرد حماسه در این جایزه از این جهت انتخاب شد که برای رسیدن یک جامعه مطلوب نیاز به پیش ران دارد و باید از منابع وام بگیرد. وظیفه جمع هنری این است از این متون استفاده کند و برای تولیدات هنری استفاده کند. امیدوارم این کار با همکاری داستان نویسان به سرانجام برسد و اتفاق خوبی در داستان نویسی بیافتد».
غلط خوانی
دبیر علمی جشنواره ضمن خوش آمدگویی به نویسندگان در ابتدا اشاره به تفاوت جشنواره و جایزه ادبی دارد و میگوید: « جشنواره ها همیشه با کثرت آثار مواجه است و از صفر تا صد داستان نوبسان میتوانند شرکت کنند و یک جریان عمومی است که بعد از یک مدت حوصله همه را سر برده است. طراحی جایزه های حماسی بر مبنا این تفکر است که از فردوسی سیستم غلط خوانی( باز خوانی) را دنبال کنیم. سالها است که عمدتا متن فردوسی را تبدیل میکنیم به نثر و شیوه دیگر کج خوانی است که قهرمانهای قالب شاهنامه را مغلوب میکنیم.مثلا، رستمی که دیگر رستم نیست و این دو رویکرد مورد مطالعه ما نیست. امروز در یک اتاق فکر هستیم که دعوت می کنیم از داستان نویسان به تولید اثر که در ادامه بیشتر توضیح میدهم.تعریف غلط خوانی این است اگر مثل فردوسی بیاندیشیم و مثل خودمان بنویسیم در واقع هنر کلاسیک را مدرن کردیم . اگر هر کدام از ما خود را فردوسی بدانیم و داستان خود را داشته باشیم قطعا آثاری نوع خلق میشود ما سالها است که در هنر ساکن هستیم و در یک جزیره تنها هستیم و ما میخواهیم آثاری با بعد ملی داشته باشیم و نمیخواهیم صرفا آثار ویترینی داشته باشیم».
معدن فکری
این مسئول در مورد اقتباس اثر توضبحاتی رامیدهد: «هر گاه گوینده، نویسنده یا شاعر، معنی و محتوا یا مضمون و اندیشهای را از گوینده، نویسنده یا شاعری دیگر بگیرد. آن را به زبان خود نقل کند در اصطلاح به" اقتباس ادبی"دست زده است. برای نمونه هر گاه در روایت از اسطورههای شاهنامه فردوسی به نوعی به روزخوانی دست یابیم، به اثری نو یا اثری گشوده دست خواهیم یافت که اقتباس ادبی از شاهنامه به شمار میرود. برای اقتباس،نیازمند دانش، خلاقیت و استناد به معدن فکری اولیه هستیم.، همان گونه که خود فردوسی در جنگ ایران و توران، از کتاب یادگار زریران و گشتاسب نامه اقتباس کرده است. اگر این اقتباس به سوی خلق یک اثر مستقل حرکت کند، نویسنده نو ظهور میکند».
اقتباس ادبی
ما با دو نوع حافظه ادبی هنری سر و کار داریم این را تشکری میگوید و ادامه میدهد:« نوع نخست، تحت حمایت مغز و دانش وابسته به آن است.، درست مثل این که همه نویسندگان جهان، فردوسی را همچون هومر میشناسد.نوع دوم حافظه ادبی هنری، حافظه نیاکانی و البته میراثی است. فردوسی، حماسه سرایی است که میراث ما در عرصه حکمت ایرانی و اسلامی را سروده است. هر گاه آثار بی شمار خلاقانه در حافظه ذهنی ما به تربیت یک ادبیات داستانی ختم شود،بدون آن که خود بخواهیم، محصول یک اقتباس ادبی جدایی ناپذیر خواهیم شد. اگر این اقتباس باعث امتداد آن شود، یعنی ما بتوانیم شرایط تاثیر بر فردای دیگران را فراهم کنیم، اقتباس ادبی امتداد یافته است. ادامه حیات ادبی ما نویسندگان امروز، اقتباسی کامل از آنچه هستیم خواندهایم. رابطه میان زندگی و ادبیات، پیش از هر چیز، رابطه میان نویسنده و زندگی است.نویسنده آن طور مینویسد که جهان را میبیند که ذهن او تربیت شده است.آیا اقتباس تاریخ از رویدادها، ما را به تفکری از مشابهت فرو نمیبرد؟»
هر ملتی باید میلیونها فرد به جهان آورد تا از میان آنها خردمندی حماسه سرا چون فردوسی برخیزد. هنگامی که یک نابغه در عرصه هنر پدید میآید،در حقیقت عصر خود را ارتقا میبخشد و تشکری از ادامه حیات ادبی میگوید:« اقتباس ادبی، ادامه حیات ادبی همه نویسندگانی است که دراین جهان، در حال نگاه متفاوت به جهان هستند.تفاوت آنها را نگاه آنها میسازد.، نه محل حادثه. اقلیم آنها میسازد.،نه تاریخ زمانی اثر. هر اثری در زمان شناور میشود و به ما میرسد. پس با ما همکاری کنید! اثری که در حال پیشرفت است و آن به همه بستگی دارد».
حفظ روح اثر
سه نوع اساسی اقتباس ادبی در ادبیات داستانی وجود دارد: آزاد.،وفادار.،واژگانی- مفهومی این را تشکری میگوید و ادامه میدهد: «در اقتباس ادبی آزاد معمولا یک ایده، موقعیت یا شخصیت را از منبع ادبی میگیرند و آن را به گونهای مستقل میپرورانند. اقتباس آزاد ازشاهنامه آن است که نویسنده بخشی از شاهنامه، مانند جنگ ایران و توران، را انتخاب کرده و با روایتی کاملا متفاوت بیان کند. در اقتباس وفادار، نویسنده میکوشد که تا حد ممکن با حفظ روح اثر اصلی، منبع ادبی را در قالب ادبیات داستانی باز سازی کند. نویسنده، بخش عمده ساختار داستان، رویدادهای اصلی آن و بسیاری از شخصیتهای مهم آن را کاملا حفظ میکند. گاه حس و حال و زبان روایت هم در این نوع اقتباس حفظ میشود اما در کل اثر اقتباسی، ترسیم صرف زمان داستان نیست. اقتباس وفادار از شاهنامه آن است که نویسنده، داستان جنگ ایران و توران را به زبان معاصر بازگو میکند. اکنون ادامه جنگ ایران و توران در زمان حال است که اثر اقتباسی را میسازد».
در نخستین جایزه داستانهای حماسی مراداز اقتباس ادبی، اقنباس آزاد از وقایع ذکر شده در شاهنامه فردوسی است و در این مورد دبیر جشنواره بیشتر توضیح میدهد: «شاید تمام بخشهای شاهنامه، قابلیت اقتباس نداشته باشد. نویسنده باید نخست، شاهنامه و داستانهایش را بشناسد.، سپس وقایعی را که قابلیت اقتباسی دارند، گزیتش وشخصیتهای آن واقعه را واکاری کند تا بتواند شخصیت پردازی موفقی داشته باشد».
تغییر و تحول عناصر داستانی
در یک نگاه کلی، تغییر و تحول عناصرداستانی در طرح اولیه اثر اقتباسی را میتوان در این موارد خلاصه کرد: «پیرنگ یا خط داستانی و گونههای آن (فلاش بک و فلاش فوروارد).، صحنه یا لوکیشن داستان.، مقدمه . خلق موقعیت اولیه.، پیش آگاهی یا سر نخهای پیرنگ.، کنشهای صعودی و نزولی با توجه به اوج داستان.، پایان یندی.، نتیجه یا تعلیق و تردید.، کشمکشها و انواع آن، از قبیل فردعلیه خود، فرد علیه فرد، فرد علیه جامعه است. بدیهی است در هر یک از عناصر داستانی، داستان جدیدی را خلق خواهدکرد. با توجه به این که داستانها در ژانر حماسی نوشته میشوند، ویژگیهای ادبیات حماسی در آثار اقتباسی باید نمود داشته باشد».
این مسئول در پایان دلیل انتخاب جنگ ایران و توران را برای اقتباس توضیح میدهد:«به دلیل تنوع شخصیتها و این که این اثر خود اقتباسی است». تاریخ ارسال آثار در این فراخوان تا پایان آبان ماه ادامه دارد.
کد مطلب: 36069