حجت الاسلام گلزاده در گفت و گو با خبرگزاری رضوی:
طرح مباحث سیاسی زیبنده شب قدر نیست/ رعایت حال عموم مخاطبان در مراسمات ضروری است
سرویس زیارت. از دیدگاه اسلامی شب قدر، سرنوشت سازترین شب در حیات معنوی انسان ها است و قلب ماه رمضان محسوب می شود آنچنان که ماه رمضان برترین ماه سال به شمار می آید که تأثیرات پرشماری بر زندگی روزانه و اجتماعی مردمان می گذارد. احیاء شب قدر در قالب مراسمات و اجتماعات دینی سال ها است که یکی از جلوه های پررنگ دینداری ایرانیان است. خبرنگار خبرگزاری رضوی به بررسی الزامات و بایسته های مراسم این شب حساس و کم تکرار پرداخته است.
خانم مریم معصومی ساکن سبزوار است و چندین سال است که شب های قدر را در حرم مطهر رضوی سپری می کند.
او معتقد است در شب های قدر نباید خواب به چشممان بیاید و باید این فرصت را غنیمت بدانیم برخی پدران و مادران نیز به همراه کودکان و فرزندان خردسال خود در مراسم احیای شبهای قدرحضور می یابند، تا از کودکی آنها را با فرصت طلایی و تکرار نشدنی این شب بزرگ مانوس کنند.
این شهروند سبزواری در ادامه می گوید: متاسفانه مدت زمان خواندن دعای جوشن کبیر در حرم مطهر زیاد است و فرزند من احساس خستگی می کند، بهتر است مدت زمان کمتری برای قرائت دعای جوشن کبیر که جز ابتدایی ترین مراسم شب های احیا در حرم است صرف شود.
معصومی افزود: پسر من 5 سال سن دارد و طبیعتا نمی تواند 4 الی 5 ساعت گرسنه بماند اما من هر دفعه که برای شب زنده داری لیالی قدر به حرم امام رضا(ع) آمده ام، ورودی های حرم به همراه داشتن خوراکی را ممنوع اعلام کردند که به نظر من آستان قدس باید در این مورد تجدید نظر کند.
در صحن انقلاب یک زوج جوان نظرم را جلب کردند به سوی آن ها رفتم و نظر آنان را در خصوص برگزاری شب های قدر در سال های گذشته در حرم رضوی جویا شدم.
علی ابراهیمی از تعداد کم ورودی های حرم گلایه مند بود و گفت: با توجه به حجم عظیم زائران و مجاوران متاسفانه ورودی های حرم کم است و باید مدت زمانی زیادی منتظر ورود به حرم امام رضا(ع) شد.
وی معتقد بود ما هرسال برای شب زنده داری در لیالی قدر با خودرو شخصی به حرم مطهر می آییم و با توجه به اینکه حرم مطهر در مرکز شهر واقع شده اما متاسفانه کمبود جای پارک یکی دیگر از معضلات اطراف حرم است چراکه مدت زمان طولانی مراسم شب زنده داری به طول می انجامد که اگر با وسیله ی نقلیه شخصی نیاییم قطعا به صرف سحری نمی رسیم چراکه اطراف حرم ممنوعیت تردد وجود دارد که نکته ی مثبتی است اما کمبود وسایل نقلیه ی عمومی هم مشکل بزرگی است.
یکی از همشهریان مشهدی که در گوشه ای از صحن نشسته بود و صحبت های ما را می شنید گفت: طولانی بودن مدت قرآن به سر گیری و سرپا نگه داشتن مردم همچنین سخنرانی های طولانی خطیبان حرم سبب خستگی مردم می شود. در یک کلام با توجه به کوتاه بودن شب ها مراسمات نباید طولانی برگزار شود.
او ادامه داد: در این شب های عزیز که فرصت مناجات فراهم است باید ادعیه و کتب زیارتی نیز بیشتر از گذشته در دسترس مردم قرارگیرد.
در این رابطه به سراغ حجت الاسلام صادق گلزاده از پژوهشگران ارشد دینی رفته و نظر او را نیز جویا شدیم.
این کارشناس مسائل دینی با بیان اینکه در کتب روایی شیعه و سنی احادیث بسیاری در مورد شب قدر وجود دارد، گفت: توصیه اول برنامه ریزی و مدیریتی برای مکان هایی مانند حرم امام رضا(ع) که احیا ها و شب قدرها معنویت خاصی به برکت وجود امام رضا(ع) دارند این است که باید این مراسمات به گونه ای برنامه ریزی شود که جاذبه ی حداکثری برای مردم داشته باشد. کسانی که به دنبال احیا شب قدر و استفاده از ظرفیت عظیم این شب ها هستند سعی کنند این سه شب(نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم) را درک کنند اگر با فرضیه ای رو به رو هستیم که شبی در بین شب های قدر از نظر حضور جمعیت و جهات گوناگون ممتاز و درجه یک است مکان هایی مانند حرم رضوی باید با تدبیر بیشتری به برگزاری این مراسمات بپردازند.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: مکان مقدسی مانند حرم امام رضا(ع) و مجموعه ی پرتلاشی مانند آستان قدس رضوی همچنین توانمندان پر تاثیری همچون قاریان، مداحان، سخنرانان و شخصیت هایی که مراسم شب قدر را ساماندهی می کنند باید تلاش کنند از این محفل کسی دست خالی بیرون نرود و مقدمات برگزاری مراسمات باید به گونه ای باشد که مومنین از فضیلت این شب ها بهره مند شوند همچنین باید معنویت شب قدر توسط ساماندهان این مراسمات افزایش یابد. مداحان و خطبای حرم مطهر باید مخاطب محور بحثی را ارائه دهند که در شان شب قدر و حرم رضوی باشد و مردم را بتوان با خدا مانوس کند. باید به گونه ای باشد که از کوچکترین عضو محفل تا عالم و دانشمندی که در آن مراسم حضور دارد بهره ای ببرد در این صورت برگزاری این مراسمات تاثیرگذار است.
این محقق و پژوهشگر با اشاره به اینکه مراسماتی که در حرم امام رضا(ع) برگزار می شود قطعا با عنایت ویژه ی این امام رئوف است، بیان کرد: واعظان و خطبای این مراسمات باید از زاویه ی نگاه مخاطبان به موضوعات بحث خود بپردازند و فرصت ایجاد شده در این شب ها را مغتنم بشمارند و به مسائل حاشیه ای که مردم را از معنویت این شب ها دور می کند نپردازند.
حجت الاسلام گلزاده دلیل برتری حیران کننده ی شب قدر را برتری عبادت و انجام عمل صالح برای بندگان دراین شب دانست، و گفت: مناسب است در این شب مقداری با خود خلوت کنیم و عملکرد سال گذشته خود را مرور کنیم. اعمال و رفتار خود را در این سال زیر ذره بین قرار دهیم و ببینیم در سال گذشته کجا بوده و اکنون به کجا رسیده ایم؟ همان طور که می دانیم اوج بندگی و تاج عبودیت و بندگی ماه مبارک رمضان لیله القدر است.
وی در خصوص بایسته های مراسماتی که در شب های قدر برگزار می شود به ویژه در حرم مطهر رضوی بیان کرد: باتوجه به اینکه همه ی اقشار معمولا در این مراسمات حضور دارند و علاقه مندند در کنار مضجع شریف امام رضا(ع) به شب زنده داری بپردازند مجموعه برنامه های حرم مطهر در این شب ها باید به گونه ای باشد که همه راضی و دست پُر از این محافل خارج شوند و با طولانی کردن سخنرانی ها سبب خستگی جوانان و کودکان نشود. نکته ی دیگری که در باید های شب قدر برجسته است شکرگزاری می باشد. شب احیایی مورد عنایت اهل بیت(ع) واقع می شود که به جمهوری انقلاب اسلامی و ظرفیت دین و دین داری در این شب ها توجه شود.
این مدیر ارشد دفتر تبلیغات اسلامی بیان کرد: بنده با ظرفیت اتاق های اندیشه ورز، فکری و برنامه های فرهنگی حرم مطهر آشنا هستم، در حرم مطهر برنامه های متنوعی از جمله پرسمان، سخنرانی، کلاس های عقیدتی و ... دارد که می توان گفت باید ها در این حرم مطهر تا حدودی تحقق یافته است.
این خطیب برجسته ی حرم ادامه داد: واعظان در شب های قدر به طرح مباحث سیاسی نیز می پردازند که باید ابتدا فهم درست از سیاست داشت. مرحوم مدرس می فرمودند: «سیاست ما عین دیانت ما است». این جمله معنای عمیقی دارد یعنی ما متدین و مومن هستیم و دین تکالیفی برای ما در نظر گرفته که در مدار دین باید سیاست دان و سیاست فهم و عامل به تکالیف باشیم. دروغ، فقدان دین باوری، عدم اخلاص، ظلم و ... مانند عوالم دیگر در عالم سیاست ممنوع است. اگر سیاست در خدمت دیانت قرار گرفت تا جایی که اوج بگیرد و مانند دیانت شود خوب است اما مطرح کردن فهم سیاست زده زیبنده ی شب قدر است.
حجت الاسلام گل زاده خاطرنشان کرد: برخی واعظان متاسفانه به توجیه نا به جای سیاست در مراسمات شب قدر می پردازند و برمدار اهل بیت و ولایت فقیه حرکت نمی کنند که مطرح کردن این قبیل مسائل در این شب های پرفصیلت جایز نیست. بهتر است بدانیم سیاست به دور از حقیقت دین یعنی شیطنت و سیاست بازی و خارج کردن مردم از مدار دینداری.
وی ادامه داد: نظم بندی زمان برگزاری مراسمات شب های قدر در ظرفیت فراگیری مانند حرم مطهر رضوی باید به گونه ای باشد که سبب دلزدگی مردم از این مراسمات نشود به عنوان مثال با برگزاری میان برنامه های متنوع، طولانی بودن مدت زمان مراسمات را می توان پوشش داد و جبران کرد. در اصل که باید در برگزاری این مراسمات به رعایت حال مخاطبان توجه شود و کسی احساس خستگی در این شب های پرفضیلت نکند. بحث دیگری در استاندارد زمان بندی مراسمات آغاز و پایان مراسمات است. آغاز باید به گونه ای باشد که مردم پس از افطار دغدغه ای نداشته باشند و با خیال آسوده در مراسم شرکت کنند و پایان آن به نوعی باشد که اگر کسی به هر دلیلی می خواهد برای صرف سحری به منزل برسد بتواند ولو اینکه سحری به کل جمعیت بدهیم باز هم باید رعایت حال یک عده ای از مردم را بکنیم و مراسم را زود ختم کنیم.
خانم مریم معصومی ساکن سبزوار است و چندین سال است که شب های قدر را در حرم مطهر رضوی سپری می کند.
او معتقد است در شب های قدر نباید خواب به چشممان بیاید و باید این فرصت را غنیمت بدانیم برخی پدران و مادران نیز به همراه کودکان و فرزندان خردسال خود در مراسم احیای شبهای قدرحضور می یابند، تا از کودکی آنها را با فرصت طلایی و تکرار نشدنی این شب بزرگ مانوس کنند.
این شهروند سبزواری در ادامه می گوید: متاسفانه مدت زمان خواندن دعای جوشن کبیر در حرم مطهر زیاد است و فرزند من احساس خستگی می کند، بهتر است مدت زمان کمتری برای قرائت دعای جوشن کبیر که جز ابتدایی ترین مراسم شب های احیا در حرم است صرف شود.
معصومی افزود: پسر من 5 سال سن دارد و طبیعتا نمی تواند 4 الی 5 ساعت گرسنه بماند اما من هر دفعه که برای شب زنده داری لیالی قدر به حرم امام رضا(ع) آمده ام، ورودی های حرم به همراه داشتن خوراکی را ممنوع اعلام کردند که به نظر من آستان قدس باید در این مورد تجدید نظر کند.
در صحن انقلاب یک زوج جوان نظرم را جلب کردند به سوی آن ها رفتم و نظر آنان را در خصوص برگزاری شب های قدر در سال های گذشته در حرم رضوی جویا شدم.
علی ابراهیمی از تعداد کم ورودی های حرم گلایه مند بود و گفت: با توجه به حجم عظیم زائران و مجاوران متاسفانه ورودی های حرم کم است و باید مدت زمانی زیادی منتظر ورود به حرم امام رضا(ع) شد.
وی معتقد بود ما هرسال برای شب زنده داری در لیالی قدر با خودرو شخصی به حرم مطهر می آییم و با توجه به اینکه حرم مطهر در مرکز شهر واقع شده اما متاسفانه کمبود جای پارک یکی دیگر از معضلات اطراف حرم است چراکه مدت زمان طولانی مراسم شب زنده داری به طول می انجامد که اگر با وسیله ی نقلیه شخصی نیاییم قطعا به صرف سحری نمی رسیم چراکه اطراف حرم ممنوعیت تردد وجود دارد که نکته ی مثبتی است اما کمبود وسایل نقلیه ی عمومی هم مشکل بزرگی است.
یکی از همشهریان مشهدی که در گوشه ای از صحن نشسته بود و صحبت های ما را می شنید گفت: طولانی بودن مدت قرآن به سر گیری و سرپا نگه داشتن مردم همچنین سخنرانی های طولانی خطیبان حرم سبب خستگی مردم می شود. در یک کلام با توجه به کوتاه بودن شب ها مراسمات نباید طولانی برگزار شود.
او ادامه داد: در این شب های عزیز که فرصت مناجات فراهم است باید ادعیه و کتب زیارتی نیز بیشتر از گذشته در دسترس مردم قرارگیرد.
در این رابطه به سراغ حجت الاسلام صادق گلزاده از پژوهشگران ارشد دینی رفته و نظر او را نیز جویا شدیم.
این کارشناس مسائل دینی با بیان اینکه در کتب روایی شیعه و سنی احادیث بسیاری در مورد شب قدر وجود دارد، گفت: توصیه اول برنامه ریزی و مدیریتی برای مکان هایی مانند حرم امام رضا(ع) که احیا ها و شب قدرها معنویت خاصی به برکت وجود امام رضا(ع) دارند این است که باید این مراسمات به گونه ای برنامه ریزی شود که جاذبه ی حداکثری برای مردم داشته باشد. کسانی که به دنبال احیا شب قدر و استفاده از ظرفیت عظیم این شب ها هستند سعی کنند این سه شب(نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم) را درک کنند اگر با فرضیه ای رو به رو هستیم که شبی در بین شب های قدر از نظر حضور جمعیت و جهات گوناگون ممتاز و درجه یک است مکان هایی مانند حرم رضوی باید با تدبیر بیشتری به برگزاری این مراسمات بپردازند.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: مکان مقدسی مانند حرم امام رضا(ع) و مجموعه ی پرتلاشی مانند آستان قدس رضوی همچنین توانمندان پر تاثیری همچون قاریان، مداحان، سخنرانان و شخصیت هایی که مراسم شب قدر را ساماندهی می کنند باید تلاش کنند از این محفل کسی دست خالی بیرون نرود و مقدمات برگزاری مراسمات باید به گونه ای باشد که مومنین از فضیلت این شب ها بهره مند شوند همچنین باید معنویت شب قدر توسط ساماندهان این مراسمات افزایش یابد. مداحان و خطبای حرم مطهر باید مخاطب محور بحثی را ارائه دهند که در شان شب قدر و حرم رضوی باشد و مردم را بتوان با خدا مانوس کند. باید به گونه ای باشد که از کوچکترین عضو محفل تا عالم و دانشمندی که در آن مراسم حضور دارد بهره ای ببرد در این صورت برگزاری این مراسمات تاثیرگذار است.
این محقق و پژوهشگر با اشاره به اینکه مراسماتی که در حرم امام رضا(ع) برگزار می شود قطعا با عنایت ویژه ی این امام رئوف است، بیان کرد: واعظان و خطبای این مراسمات باید از زاویه ی نگاه مخاطبان به موضوعات بحث خود بپردازند و فرصت ایجاد شده در این شب ها را مغتنم بشمارند و به مسائل حاشیه ای که مردم را از معنویت این شب ها دور می کند نپردازند.
حجت الاسلام گلزاده دلیل برتری حیران کننده ی شب قدر را برتری عبادت و انجام عمل صالح برای بندگان دراین شب دانست، و گفت: مناسب است در این شب مقداری با خود خلوت کنیم و عملکرد سال گذشته خود را مرور کنیم. اعمال و رفتار خود را در این سال زیر ذره بین قرار دهیم و ببینیم در سال گذشته کجا بوده و اکنون به کجا رسیده ایم؟ همان طور که می دانیم اوج بندگی و تاج عبودیت و بندگی ماه مبارک رمضان لیله القدر است.
وی در خصوص بایسته های مراسماتی که در شب های قدر برگزار می شود به ویژه در حرم مطهر رضوی بیان کرد: باتوجه به اینکه همه ی اقشار معمولا در این مراسمات حضور دارند و علاقه مندند در کنار مضجع شریف امام رضا(ع) به شب زنده داری بپردازند مجموعه برنامه های حرم مطهر در این شب ها باید به گونه ای باشد که همه راضی و دست پُر از این محافل خارج شوند و با طولانی کردن سخنرانی ها سبب خستگی جوانان و کودکان نشود. نکته ی دیگری که در باید های شب قدر برجسته است شکرگزاری می باشد. شب احیایی مورد عنایت اهل بیت(ع) واقع می شود که به جمهوری انقلاب اسلامی و ظرفیت دین و دین داری در این شب ها توجه شود.
این مدیر ارشد دفتر تبلیغات اسلامی بیان کرد: بنده با ظرفیت اتاق های اندیشه ورز، فکری و برنامه های فرهنگی حرم مطهر آشنا هستم، در حرم مطهر برنامه های متنوعی از جمله پرسمان، سخنرانی، کلاس های عقیدتی و ... دارد که می توان گفت باید ها در این حرم مطهر تا حدودی تحقق یافته است.
این خطیب برجسته ی حرم ادامه داد: واعظان در شب های قدر به طرح مباحث سیاسی نیز می پردازند که باید ابتدا فهم درست از سیاست داشت. مرحوم مدرس می فرمودند: «سیاست ما عین دیانت ما است». این جمله معنای عمیقی دارد یعنی ما متدین و مومن هستیم و دین تکالیفی برای ما در نظر گرفته که در مدار دین باید سیاست دان و سیاست فهم و عامل به تکالیف باشیم. دروغ، فقدان دین باوری، عدم اخلاص، ظلم و ... مانند عوالم دیگر در عالم سیاست ممنوع است. اگر سیاست در خدمت دیانت قرار گرفت تا جایی که اوج بگیرد و مانند دیانت شود خوب است اما مطرح کردن فهم سیاست زده زیبنده ی شب قدر است.
حجت الاسلام گل زاده خاطرنشان کرد: برخی واعظان متاسفانه به توجیه نا به جای سیاست در مراسمات شب قدر می پردازند و برمدار اهل بیت و ولایت فقیه حرکت نمی کنند که مطرح کردن این قبیل مسائل در این شب های پرفصیلت جایز نیست. بهتر است بدانیم سیاست به دور از حقیقت دین یعنی شیطنت و سیاست بازی و خارج کردن مردم از مدار دینداری.
وی ادامه داد: نظم بندی زمان برگزاری مراسمات شب های قدر در ظرفیت فراگیری مانند حرم مطهر رضوی باید به گونه ای باشد که سبب دلزدگی مردم از این مراسمات نشود به عنوان مثال با برگزاری میان برنامه های متنوع، طولانی بودن مدت زمان مراسمات را می توان پوشش داد و جبران کرد. در اصل که باید در برگزاری این مراسمات به رعایت حال مخاطبان توجه شود و کسی احساس خستگی در این شب های پرفضیلت نکند. بحث دیگری در استاندارد زمان بندی مراسمات آغاز و پایان مراسمات است. آغاز باید به گونه ای باشد که مردم پس از افطار دغدغه ای نداشته باشند و با خیال آسوده در مراسم شرکت کنند و پایان آن به نوعی باشد که اگر کسی به هر دلیلی می خواهد برای صرف سحری به منزل برسد بتواند ولو اینکه سحری به کل جمعیت بدهیم باز هم باید رعایت حال یک عده ای از مردم را بکنیم و مراسم را زود ختم کنیم.
