امام رضا(ع) چگونه همگان را به نهضت تدبر در قرآن فرا می خواند؟
سرویس زیارت. بهمن دهستانی. مقوله بازگشت به قرآن بیش از یک قرن است که از آمال مسلمانان در اقصی نقاط جهان اسلام بوده است. آغاز این حرکت را به سید جمال الدین اسدآبادی منسوب می دانند. در دوران نهضت اسلامی و پیش از پیروزی انقلاب دغدغه بازگشت به قرآن و توسعه تدبر در آن برای آحاد مردم وجهه همت غالب رهبران و فعالان آن بود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این دغدغه و آرزو به یکی از مهم ترین سرفصل های برنامه های فرهنگی و مذهبی در جمهوری اسلامی بدل شد.
ماه رمضان به عنوان ماه بهار قرآن هر ساله این سؤال را پیش روی قرآنیان و اقشار گوناگونی از مردم و خانواده ها می گذارد که نسبت آنان با قرآن و معارف آن و میزان حضور و کارآیی این آیات و معارف در زندگی شان چیست و چه مقدار است؟
وجود حضرت امام رضا(ع) به عنوان قطب الهام بخش در جغرافیایی فرهنگی ایران و نیز شعاع معنوی زندگی ایرانیان این انگیزه را ایجاد می کند که آموزه های آن امام مهربان در این رابطه مورد توجه قرار گیرد. روایات و احادیث ژرف و شگرفی از سیره و بیان مبارک آن سرچشمه حیات درباره قرآن به دست ما رسیده است که توجه به آنها گریزناپذیر است.
در روایتی منسوب به امام رضا(ع) آمده است : مَن اَرادَ العِلم فَلیُثَوِّرِ القُرآن؛ هر کس خواهان علم و آگاهی است پس باید قرآن را زیر و رو کند. این حدیث شریف به صراحت نیل به علم و آگاهی را که نیاز همیشگی و ارزش پایدار و مورد پسند همه انسان ها و جوامع انسانی است را معطوف به زیر و رور کردن قرآن و شخم زدن آن می داند. گویی گنج های پنهانی در آن نهفته است که جزء با ژرف نگری در آن به دست نمی آید.
اما نقطه آغاز این حرکت و نیل به این مهم چگونه و از کجا آغاز و ممکن می شود؟ پاسخ این سؤال نیز در آموزه های رضوی بیان گردیده است. حضرت هر سه روز یک بار قرآن را ختم می کرد و آنگاه می فرمود: اگر می خواستم زودتر از سه روز آن را به پایان برسانم، می توانستم «اما نخواستم چنین کنم» زیرا در موقع تلاوت به هر آیه که می رسیدم در آن فکر و اندیشه می کردم که درباره چه چیزی و در چه زمانی نازل شده است. بدین جهت در هر سه روز یک بار قرآن را به پایان می رسانم.( فضائل الأشهر الثلاثة ص7)
در این روایت شریف به روشنی و صراحت راهبرد بهره مندی از قرآن و کلید راهیابی به گنج های آن «تدبر» دانسته شده است. مسئله ای که امام علیه اسلام را که خود قرآن ناطق است را از سرعت در قرائت باز می دارد و به تأنی و صبر در تدبر می کشاند.
محدث نوری از کتاب فقه الرضا در باب روزه آورده است که امام رضا علیه السلام فرمود: و أکثر فی هذا الشهر المبارک من قراءة القرآن والصلاة علی رسول الله؛ در این ماه شریف قرآن زیاد بخوان و فراوان بر رسول خدا صلوات و درود بفرست. در این حدیث لزوم کثرت و انبوه گروی برای بهره مندی مضاعف از قرآن در ماه رمضان مورد تأکید قرار گرفته است.
از مجموع این احادیث و روایات راهگشا به دست می آید که ماه رمضان در سیره و آموزه های رضوی ماه قرائت فراوان قرآن به همراه تفکر در آن است، برای نیل به علم و آگاهی که بر هر مرد و زن مسلمان واجب گشته است؛ طلب العلم فریضة علی کل مسلم و مسلمة و این طلب از رهگذر ثور (مَن اَرادَ العِلم فَلیُثَوِّرِ القُرآن ) و زیر و رو کردن قرآن حاصل می گردد.
این بررسی ها نشان می دهد راه ایجاد و توسعه توجه به قرآن گسترش «تدبر» است. تدبری که بنا به آموزه های روایی امکان تبدیل آن به «نهضت» هم ممکن است و هم لازم و ضروری.
ماه رمضان به عنوان ماه بهار قرآن هر ساله این سؤال را پیش روی قرآنیان و اقشار گوناگونی از مردم و خانواده ها می گذارد که نسبت آنان با قرآن و معارف آن و میزان حضور و کارآیی این آیات و معارف در زندگی شان چیست و چه مقدار است؟
وجود حضرت امام رضا(ع) به عنوان قطب الهام بخش در جغرافیایی فرهنگی ایران و نیز شعاع معنوی زندگی ایرانیان این انگیزه را ایجاد می کند که آموزه های آن امام مهربان در این رابطه مورد توجه قرار گیرد. روایات و احادیث ژرف و شگرفی از سیره و بیان مبارک آن سرچشمه حیات درباره قرآن به دست ما رسیده است که توجه به آنها گریزناپذیر است.
در روایتی منسوب به امام رضا(ع) آمده است : مَن اَرادَ العِلم فَلیُثَوِّرِ القُرآن؛ هر کس خواهان علم و آگاهی است پس باید قرآن را زیر و رو کند. این حدیث شریف به صراحت نیل به علم و آگاهی را که نیاز همیشگی و ارزش پایدار و مورد پسند همه انسان ها و جوامع انسانی است را معطوف به زیر و رور کردن قرآن و شخم زدن آن می داند. گویی گنج های پنهانی در آن نهفته است که جزء با ژرف نگری در آن به دست نمی آید.
اما نقطه آغاز این حرکت و نیل به این مهم چگونه و از کجا آغاز و ممکن می شود؟ پاسخ این سؤال نیز در آموزه های رضوی بیان گردیده است. حضرت هر سه روز یک بار قرآن را ختم می کرد و آنگاه می فرمود: اگر می خواستم زودتر از سه روز آن را به پایان برسانم، می توانستم «اما نخواستم چنین کنم» زیرا در موقع تلاوت به هر آیه که می رسیدم در آن فکر و اندیشه می کردم که درباره چه چیزی و در چه زمانی نازل شده است. بدین جهت در هر سه روز یک بار قرآن را به پایان می رسانم.( فضائل الأشهر الثلاثة ص7)
در این روایت شریف به روشنی و صراحت راهبرد بهره مندی از قرآن و کلید راهیابی به گنج های آن «تدبر» دانسته شده است. مسئله ای که امام علیه اسلام را که خود قرآن ناطق است را از سرعت در قرائت باز می دارد و به تأنی و صبر در تدبر می کشاند.
محدث نوری از کتاب فقه الرضا در باب روزه آورده است که امام رضا علیه السلام فرمود: و أکثر فی هذا الشهر المبارک من قراءة القرآن والصلاة علی رسول الله؛ در این ماه شریف قرآن زیاد بخوان و فراوان بر رسول خدا صلوات و درود بفرست. در این حدیث لزوم کثرت و انبوه گروی برای بهره مندی مضاعف از قرآن در ماه رمضان مورد تأکید قرار گرفته است.
از مجموع این احادیث و روایات راهگشا به دست می آید که ماه رمضان در سیره و آموزه های رضوی ماه قرائت فراوان قرآن به همراه تفکر در آن است، برای نیل به علم و آگاهی که بر هر مرد و زن مسلمان واجب گشته است؛ طلب العلم فریضة علی کل مسلم و مسلمة و این طلب از رهگذر ثور (مَن اَرادَ العِلم فَلیُثَوِّرِ القُرآن ) و زیر و رو کردن قرآن حاصل می گردد.
این بررسی ها نشان می دهد راه ایجاد و توسعه توجه به قرآن گسترش «تدبر» است. تدبری که بنا به آموزه های روایی امکان تبدیل آن به «نهضت» هم ممکن است و هم لازم و ضروری.
