۰
تاریخ انتشار
جمعه ۳۱ شهريور ۱۳۹۶ ساعت ۱۰:۰۷
استاد دانشگاه فردوسی در نشست هم اندیشی شعر معاصر از رهگذر کتاب:

فرهنگ معاصر در اشعار ما گم شده است!

فرهنگ معاصر در اشعار ما گم شده است!
به گزارش خبرگزاری رضوی، دکتر سید مهدی زرقانی نویسنده ی کتاب «چشم انداز شعر معاصر» در نشست هم اندیشی شعر معاصر از رهگذر کتاب که به مناسبت روز شعر و ادب پارسی در قالب سلسله نشست های فرهنگی ترویجی در «پناه کلمات» در فروشگاه مرکزی کتاب و محصولات فرهنگی به نشر برگزار شد، بیان کرد: سنت همچنان بر شعر و زبان شاعران ما حتی شاعران سال های اخیر سوار است، جز جریان های شعری که می خواهند با تمسک به بوطیقاهای جدید تر شعر خود را از دامان سنت بیرون بشکند.
وی با اشاره به اینکه با مرور شعر ده سال گذشته متوجه می شویم، اصالت دادن زیاد به فرم در شعر راهی است که شاعران معاصر برای خروج از چنگال های پولادین سنت انتخاب کردند و به این نتیجه رسیده اند که ما برای عبور از سنت چاره ای جز عبور از مرزهای فرم های سنتی نداریم، اظهارکرد: به عنوان مثال زبان را در شعر به گونه ای به کار ببریم که در سنت سابقه ندارد و احتمالا هدف آن ها از شکستن ساختارهای متعارف زبان در شعر این است که به این طریق از آن چیزی که به معنی عام به سنت تعبیر می کنیم گذر کنند و در این راه موفق شدند تا از مرز سنت بگذرند حال باید بپرسیم دستاورد عبور از سنت برای اشعار اخیر چه بوده است؟
نویسنده کتاب چشم انداز شعر معاصر با تاکید به رسمیت شناختن اثر بوطیقاهای شعرهای دهه های اخیر، گفت: این تصمیم منجر به این شده که شعر ما گرفتار نوعی فرمالیسم در مقام آفرینش هنری شود نه در مقام برسی های انتقادی، در واقع فرمالیسم را می توانیم به مثابه یک مکتب، طرز نگاه در مقام بررسی های انتقادی در نظر بگیریم.
وی ادامه داد: شاعر در هنگام سرودن و مقام آفریننده شعر برای رهایی از سنت چندان به زبان اصالت و الویت بدهد که محتوای شعر را تحت الشعاع فرم قرار دهد، شعرهای دهه های اخیر زبان فوق العاده قوی دارند و جاذبه این اشعار در زبان برجسته آن است و خود را از سنت جدا و به هدف خود دست پیدا کرده است، حتی قالب های سنتی مانند غزل، قواعد سنتی مثل قافیه و وزن در دست این شاعر نو پرداز چنان با استفاده از بازی های زبانی در هم نوردیده شده که احساس نمی کنید در حال خواندن غزل هستید.
زرقانی با اشاره به تمرکز فراوان بر زبان شعر بر آن چیزی که به عنوان ادبیات شعری نامیده می شود، بیان کرد: رشد سرطانی در بدنه شعر پیدا شده است، مانند سلول سرطانی شدیدا رشد یافته و جا را برای بقیه سلول های بدن شعر تنگ کرده و مانع رشد طبیعی بقیه بدنه شعر شده است، این عامل هیچ ایرادی بر شاعران دهه های اخیر وارد نمی کند و ما نمی توانیم به شاعران اخیر بگوییم  چرا این قدر به زبان شعر پرداختید که قسمت های دیگر شعر تحت تاثیر این بخش قرار گرفته است.
استاد دانشگاه فردوسی در پاسخ به این سوال که آیا فرم تولید کننده معناست یا معنا تولید کننده فرم، ادامه داد: در این خصوص دو دیدگاه در بین منتقدین ادبی وجود دارد، دیدگاه اول به فرمالیست های روسی مربوط است که می گوید معنا چیزی جز فرم نیست و تفکیک بین فرم و معنا را امر نادرستی می دانند.
زرقانی با بیان اینکه زبان خانه اندیشه و به تعبیر فیلسوفان خانه هستی است، تصریح کرد: هیچ اندیشه و محتوایی را نمی توانید درک کنید مگر اینکه در قالب زبان کد گذاری شده باشد و هر چیزی را که بخواهیم بهفمیم باید جامه زبان را بر تن کرده باشیم در غیر این صورت معنایی وجود ندارد. امکان خلق معنا در ذهن وجود ندارد مگر از طریق زبان، همان چیزی که به فرم تعبیر می کنیم، وقتی این مفهوم در قالب زبان در ذهن شکل گرفت یعنی صورت ذهنی پیدا کرد بر لسان جاری و به گوش مخاطب می رسانیم، در حقیقت مفهومی است که در قالب فرم به مخاطب منتقل می شود بنابراین در مقام عمل تفکیکی بین فرم و معنا ایجاد می کنیم.
وی گفت: جهان نگری شاعرانه یعنی هر شاعری نوع نگاه خاص به هستی دارد و از بلندترین مفاهیم متافیزیکی تا پیش پا افتاده ترین مطالبی که در زندگی روزمره با آن مواجه است در قالب جهان شاعرانه شاعر دارای مفاهیم خاصی است، وقتی شاعری شعر می گوید بر اساس جهان شاعرانه خود از زبان استفاده می کند و مفهوم را به مخاطب منتقل می کند.
استاد دانشگاه فردوسی با بیان اینکه شاعر کسی است که جهان شاعران را برای خود طراحی کرده باشد، عنوان کرد: این جهان شاعران در ذهن و درون شاعر وجود دارد و به میزانی که اصالت و خلاقیت و ابتکار داشته باشد سروده های آن شاعر در سطح بالاتری از رتبه های هنری قرار می گیرد.
زرقانی ادامه داد: در شعر کوچه فریدون مشیری شاهد تعین بیرونی و تجسد زبانی و فرمی از مفهوم عشق هستیم و شاعر قصد دارد مفهوم عشق را به مخاطب منتقل می کند، شاعر بر اساس یک جهان نگری صحبت می کند که به انسان از منظر ویژگی های بدنی نگاه نمی کند، در این شعر حضور عاطفی و روانی معشوق را مشاهده می کنید.
نویسنده کتاب چشم انداز شعر معاصر با اشاره به اینکه در جهان نگری سهراب سپهری عشق را از سطح انسان فراتر برده و در ارتباط با کل هستی بیان می کند، گفت: در کتاب عاشقانه با طبیعت و بلکه با متافیزیک وارد تجربه عاشقانه می شود و طبیعت جای معشوق را برای سهراب می گیرد، جهان نگری در پس ذهن شاعر قرار دارد که شاعر بر اساس آن در قالب فرم مفاهیم مورد نظر خود را تبیین می کند و این اتفاق در فرآیند آفرینش شعر می افتد.
وی با بیان اینکه در جهان نگری شاعران دهه های اخیر زبان در اشعار آن ها می درخشد و مخاطب را جذب می کند، تصریح کرد: فرهنگ معاصر در اشعار ما گم شده است در واقع یک عامل که تولید کننده معنای عمیق و بلند و دست نیافتنی باید باشد از فرهنگ معاصر ما مفقود شده است، شعر از جهان اندیشه و جهان نگری شاعران برجسته تهی نیست.
زرقانی ادامه داد: موسیقی، نقاشی، سینما، شعر و رمان در دهه ۴۰ به بلوغ خود می رسند و نقطه اوج در آن دهه بود و در جهان نگری شاعران ما آرزوی بزرگی نهفته که از بدنه آن می توان شاهکار تولید شود که متاسفانه جای آن خالی است، ما در معرض حجم عظیمی از دانش هایی که از طریق ترجمه وارد حوزه فرهنگی ایران شده هستیم و نهضت ترجمه اندیشه سیاسی، فلسفی و اجتماعی را وارد فضای ایران کرده است.
استاد دانشگاه فردوسی با اشاره به اینکه باید در جلسات نقد شعر این سوال مطرح شود که حلقه مفقوده در شعر معاصر چیست و چرا این اتفاق افتاده و راه آن چیست؟ گفت: موضوع شعر معاصر یکی از پر تیراژترین کتاب های منتشر شده در این سال هاست و در دانشگاه ها شعر معاصر جای خود را باز کرده و پایان نامه های فراوانی در این موضوع داریم.
زرقانی با تاکید به اینکه نباید بین رشد شعر و نبود استبداد رابطه مستقیم برقرار کرد، افزود: استبداد علت جدی در این زمینه نیست، در روزگار فعلی هنرهای رقیب شعر زیاد شدند از جمله سینما، موسیقی و اینترنت است اما نمی توانیم بگوییم علت کم توجهی به شعر این است که هنرهای رقیب زیاد شدند بنابراین شعر جایگاه خود را از دست داده، اگر شعر واقعا شعر باشد می تواند جایگاه خود را به دست آورد، می پذیریم که تکثر هنرها باعث پخش شدن استعداد ها شده است.
https://www.razavi.news/vdcexx8z.jh8v7i9bbj.html
razavi.news/vdcexx8z.jh8v7i9bbj.html
کد مطلب ۱۸۳۰۳
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما