عزم «عیسوی» ذخیره انقلاب «مهدوی»
به گزارش خبرگزاری فرهنگ رضوی، در میان تمام انبیایی که خداوند از آغاز خلقت آدم برای هدایت بشریت ارسال کرده است، پنج نفر از جایگاه ویژهای برخوردارند و آنان همان کسانی هستند که خدا در قرآن از آنان با تعبیر «اولواالعزم من الرسل» یاد کرده و در روایات معصومین (ع) نیز بر جایگاه والای آنان تأکید شده است.
این پنج نبی، حضرت «نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد» عَلی نَبیِّنا و آلِهِ و عَلَیهِم‌ُالسَّلام، هستند. اما برای اینکه کمی تعبیر «اولواالعزم» برایمان مشخصتر شود، به بیانات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) رجوع می‌‌کنیم:
امام باقر(ع) دربارۀ علت نامیده شدن این انبیا به «اولواالعزم» می‌فرمایند: «فَثَبَتَتِ الْعَزِیمَةُ لِهَؤُلَاءِ الْخَمْسَةِ فِی الْمَهْدِی»، (کافی،ج2، ص8) مقوله اولواالعزمی به خاطر مهدی(عج) در این پنج نفر ثبت شد و ایشان به خاطر امام زمان، «اولواالعزم من الرسل» نامیده شدند. امام باقر (ع) در این حدیث عزمِ اولواالعزم من الرسل (ع) را در قبال مهدی(ع) مطرح می‌کند، نکتۀ جالب این است که یکی از این اولواالعزم، آقا رسول‌الله(ص) هستند که عزم در قبال مهدی(عج) داشتند. بر همین اساس در می‌یابیم که باید برای حرکت به سوی امام (عج) و نشان دادن بهترین رفتارها در قبال ایشان، عزم داشته باشیم.
عزم در قبال امام مهدی(عج)، علت نامیده شدن انبیا به «اولواالعزم»
وقتی کمی در همین یک حدیث دقیق می‌شویم، در می‌یابیم که علت نامیده شدن پیامبران به «اولواالعزم»، عزم آنان در قبال حضرت مهدی (عج) است، به عبارت دیگر، آنان بیش از دیگر انبیا، در قبال مسئلۀ مهدویت از خود عزم نشان دادند و در دوران حیاتشان به آشنایی و تبیین این مسئله برای امتشان پرداختند که این نشان از برنامه‌ای الهی است.
به راستی چقدر زیباست که خدا از همان اوایل با ارسال انبیای خود به سرزمینهای مختلف در پی شناساندن مهدویت به جهانیان است که این نشان از عظمت این مسئله است، حال که خدا چنین عمل کرده است، ما به عنوان بندگان خدا باید در قبال این جریان الهی چگونه رفتار کنیم؟
حضرت عیسی (ع) در میان پیامبران اولواالعزم تنها کسی است که خداوند او را برای دوران ظهور حضرت مهدی (عج) نگه داشتهاند، به نظر می‌رسد خدا برنامههایی ویژه برای دوران ظهور و شخص حضرت عیسی (ع) دارند که ایشان را برای چنین موقعیتی حفظ کردهاند. این در حالی است که عدهای از یهودیان نادان قصد کشتن حضرت عیسی (ع) را داشتند، اما خدا مکر آنان را به خودشان برگرداند و امر بر آنان مشتبه شد. زنده بودن حضرت عیسی (ع) و رفعت او به آسماها نص صریح قرآن است «ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ وَ إِنَّ الَّذِینَ اخْتَلَفُوا فِیهِ لَفِی شَكٍّ مِنْهُ ما لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلاَّ اتِّباعَ الظَّنِّ وَ ما قَتَلُوهُ یَقِیناً / بَلْ رَفَعَهُ اللَّهُ إِلَیْهِ ...».
عیسی (ع) می‌آید تا به عنوان فرمانده سپاه امام زمان (عج) خواست الهی را محقق کند و صحنه‌های عظیمی را برپا می‌کنند، امام باقر(ع) می‌فرمایند: همانا عیسی (ع) قبل از روز قیامت(ظهور) به دنیا بر می‌گردد. پس کسی از دین یهود و مسیح باقی نمی‌ماند مگر اینکه قبل از مرگش به او ایمان می‌آورند و (سپس ایشان) پشت سر مهدی(عج) نماز می‌خواند. (معجم امام المهدی ج 5 ص 83 حدیث 1505).
به نظر می‌رسد آن فضا، ایمانی جدید را می‌طلبد، اهل کتابی هم که قبلاً مومن به عیسی(ع) بوده‌اند، باید مجدداً ایمان بیاورند. وقتی عیسی(ع) اظهار اسلام می‌کنند، تمام اهل کتاب باید به ایشان ایمان بیاورند، یعنی آنها باید خودشان را با عیسی(ع) و رفتارهای ایشان منطبق کنند و هر کسی این کار را نکند، از نعمات خداوندی به واسطه عیسی(ع) و از نجات محروم شده یا در زمرۀ جبهۀ باطل قرار داده می‌شود.
دربارۀ نزول حضرت عیسی (ع) در دوران ظهور امام زمان (عج) اشارات زیادی شده است، همچنانکه طبق روایات وارده از شیعه و اهل سنت، پس از ظهور حضرت حجت(عج)، حضرت عیسی(ع) به اذن خداوند به زمین نزول خواهد کرد و در حضور همگان به عنوان یکی از یاران حضرت قائم(عج) پشت سر او به نماز خواهد ایستاد. در چنین فضایی، بسیاری از مردم که پیرو حضرت عیسی (ع) هستند، با مشاهدۀ این صحنه، ایمان می‌آورد و به امام (ع) گرایش پیدا می‌کنند.
وقتی سلطنت امام مهدی(عج)، شرق و غرب عالم را فرا می‌گیرد
در ادامه به بیان چند روایت مهم در این باره میپردازیم:
امام باقر(ع) می‌فرمایند: «القائم منصور بالرعب مؤید بالنصر، تطوی له الارض و تظهر له الکنوز و یبلغ سلطانه المشرق و المغرب و یظهر الله عزوجل به دینه و لو کره المشرکون. فلا یبقی فی الارض حزاب الّا عمر و ینزل روح‌الله عیسی‌بن‌مریم فیصلی خلفه؛ قائم توسط ترس یاری و به نصرت تأیید می‌شود. زمین برای او خواهد چرخید و گنج‌ها برای او ظاهر خواهد شد و سلطنتش مشرق و مغرب عالم را فرا خواهد گرفت. خداوند عزوجل به واسطه او دینش را ظاهر می‌کند، هر چند که مشرکان برآن کراهت داشته باشند. در آن هنگام در زمین جای خرابی نیست جز آنکه آباد شود و روح‌الله عیسی‌بن‌مریم فرود می‌آید و پشت سر او اقامه نماز خواهد کرد».
(مجلسی، بحارالانوار، ج52، ص191)
همچنین پیامبر اکرم (ص) در حدیثی دیگر می‌فرمایند: سوگند به آن کسی که مرا مژده آور راستین قرار داد، اگر از عمر جهان، جز یک روز نمانده باشد، خداوند همان یک روز را آن قدر طولانی می‌کند، تا فرزندم مهدی خروج کند. پس از خروج او، عیسای روح‌الله فرود می‌آید و در پشت سر وی نماز می‌گزارد، آن گاه زمین با فروغ پروردگار روشن می‌شود و حکومت مهدی به شرق و غرب عالم می‌رسد.
(صدوق، کمال الدین، ص 163)
حال که انبیا چنین عزمی در قبال حضرت مهدی (عج) داشتهاند و این رفتارشان باعث شد تا خداوند آنان را «اولواالعزم من الرسل» نامگذاری کند، اهل‌بیت (ع) به عنوان معلمان انبیا و رسل در چه جایگاهی نسبت به این موضوع قرار دارند؟ بی تردید، بیشترین عزم در مهدویت را اهل‌بیت (ع) دارند و پس از آنان، این پنج نبیّ بزرگوار.
تبیین مهدویت توسط امام حسین(ع) در صبح عاشورا
اگر بخواهیم به ذرهای از اهتمام اهل‌بیت (ع) در قبال مهدویت اشاره کنیم، می‌توانیم از رفتار امام حسین (ع) در صبح عاشورا و در آن شرایط ویژه بگوییم:
امام حسین (ع) در آخرین خطبۀ صبح روز عاشورا به مسئلۀ مهدویت اختصاص می‌دهند که متأسفانه این خطبه کمتر مورد توجه شیعیان واقع شده است. امام باقر(ع) در این زمینه فرمودند: «قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ ع لِأَصْحَابِهِ قَبْلَ أَنْ یُقْتَلَ؛ امام حسین قبل از اینکه کشته شود به اصحاب خود فرمود: ... فَأَکُونُ أَوَّلَ مَنْ تَنْشَقُّ عَنْهُ الْأَرْضُ؛ بعداً اول کسى که زمین برایش شکافته و او خارج مىشود من خواهم بود. من با حضرت امیر (ع) و قیام حضرت قائم و زنده بودن پیامبر خدا (ص) خارج خواهم شد». سپس امام حسین (ع) برای اصحاب مراحلی که تا سرزمین ظهور طی می‌کنند را توضیح می‌دهند. (الخرائج و الجرائح، ج2، ص848).
امام صادق (ع) در اثبات برتری اهل‌بیت (ع) بر پیامبران اولواالعزم ـ یعنی نوح، ابراهیم، موسی و عیسی (ع) ـ فرمودهاند: «خداوند اولواالعزم از رسولان را با علومی که به آنان عطا کرد، بر دیگران فضیلت بخشید و به رسول خدا (ص) علاوه بر آن، علومی را عطا کرد که به ایشان نداده بود و ما را وارث علوم آنان و علم رسول خدا (ص) قرار داد. پس علم ما، مجموع علم ایشان و علم رسول خدا (ص) است.
کیفیت معجزات اهل‌بیت (ع) نیز با معجزات دیگران بسیار متفاوت است، به عنوان مثال، اگر حضرت عیسی (ع)، از گِل، پرنده میسازد و در آن میدمد و به إذنالله پرنده می‌شود، امام کاظم (ع) در مجلس هارون به تصویر شیری که روی دیوار بود، دستور میدهد تا ساحری را که شیطنت میکرد، بخورد و نیازی به ساختن مجسمه آن شیر و دمیدن ندارد، و با دستور امام، این کارها نیز انجام می‌شود.
در حقیقت یکی از فطریات انسان، «نگاه به آینده» است، در این زمان تنها تفکر برتری که ـ به نحو أحسن و أکمل ـ نگاه به آینده دارد و نجات از وضع موجود را در منجی وعده داده شده مییابد، توجه و پرداختن به مقولۀ «مهدویت» است. این همان چیزی است که تمام انبیا از اول تا خاتم همگی بر آن اهتمام داشتند و به سوی آن حرکت می‌کردند.
این پنج نبی، حضرت «نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد» عَلی نَبیِّنا و آلِهِ و عَلَیهِم‌ُالسَّلام، هستند. اما برای اینکه کمی تعبیر «اولواالعزم» برایمان مشخصتر شود، به بیانات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) رجوع می‌‌کنیم:
امام باقر(ع) دربارۀ علت نامیده شدن این انبیا به «اولواالعزم» می‌فرمایند: «فَثَبَتَتِ الْعَزِیمَةُ لِهَؤُلَاءِ الْخَمْسَةِ فِی الْمَهْدِی»، (کافی،ج2، ص8) مقوله اولواالعزمی به خاطر مهدی(عج) در این پنج نفر ثبت شد و ایشان به خاطر امام زمان، «اولواالعزم من الرسل» نامیده شدند. امام باقر (ع) در این حدیث عزمِ اولواالعزم من الرسل (ع) را در قبال مهدی(ع) مطرح می‌کند، نکتۀ جالب این است که یکی از این اولواالعزم، آقا رسول‌الله(ص) هستند که عزم در قبال مهدی(عج) داشتند. بر همین اساس در می‌یابیم که باید برای حرکت به سوی امام (عج) و نشان دادن بهترین رفتارها در قبال ایشان، عزم داشته باشیم.
عزم در قبال امام مهدی(عج)، علت نامیده شدن انبیا به «اولواالعزم»
وقتی کمی در همین یک حدیث دقیق می‌شویم، در می‌یابیم که علت نامیده شدن پیامبران به «اولواالعزم»، عزم آنان در قبال حضرت مهدی (عج) است، به عبارت دیگر، آنان بیش از دیگر انبیا، در قبال مسئلۀ مهدویت از خود عزم نشان دادند و در دوران حیاتشان به آشنایی و تبیین این مسئله برای امتشان پرداختند که این نشان از برنامه‌ای الهی است.
به راستی چقدر زیباست که خدا از همان اوایل با ارسال انبیای خود به سرزمینهای مختلف در پی شناساندن مهدویت به جهانیان است که این نشان از عظمت این مسئله است، حال که خدا چنین عمل کرده است، ما به عنوان بندگان خدا باید در قبال این جریان الهی چگونه رفتار کنیم؟
حضرت عیسی (ع) در میان پیامبران اولواالعزم تنها کسی است که خداوند او را برای دوران ظهور حضرت مهدی (عج) نگه داشتهاند، به نظر می‌رسد خدا برنامههایی ویژه برای دوران ظهور و شخص حضرت عیسی (ع) دارند که ایشان را برای چنین موقعیتی حفظ کردهاند. این در حالی است که عدهای از یهودیان نادان قصد کشتن حضرت عیسی (ع) را داشتند، اما خدا مکر آنان را به خودشان برگرداند و امر بر آنان مشتبه شد. زنده بودن حضرت عیسی (ع) و رفعت او به آسماها نص صریح قرآن است «ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ وَ إِنَّ الَّذِینَ اخْتَلَفُوا فِیهِ لَفِی شَكٍّ مِنْهُ ما لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلاَّ اتِّباعَ الظَّنِّ وَ ما قَتَلُوهُ یَقِیناً / بَلْ رَفَعَهُ اللَّهُ إِلَیْهِ ...».
عیسی (ع) می‌آید تا به عنوان فرمانده سپاه امام زمان (عج) خواست الهی را محقق کند و صحنه‌های عظیمی را برپا می‌کنند، امام باقر(ع) می‌فرمایند: همانا عیسی (ع) قبل از روز قیامت(ظهور) به دنیا بر می‌گردد. پس کسی از دین یهود و مسیح باقی نمی‌ماند مگر اینکه قبل از مرگش به او ایمان می‌آورند و (سپس ایشان) پشت سر مهدی(عج) نماز می‌خواند. (معجم امام المهدی ج 5 ص 83 حدیث 1505).
به نظر می‌رسد آن فضا، ایمانی جدید را می‌طلبد، اهل کتابی هم که قبلاً مومن به عیسی(ع) بوده‌اند، باید مجدداً ایمان بیاورند. وقتی عیسی(ع) اظهار اسلام می‌کنند، تمام اهل کتاب باید به ایشان ایمان بیاورند، یعنی آنها باید خودشان را با عیسی(ع) و رفتارهای ایشان منطبق کنند و هر کسی این کار را نکند، از نعمات خداوندی به واسطه عیسی(ع) و از نجات محروم شده یا در زمرۀ جبهۀ باطل قرار داده می‌شود.
دربارۀ نزول حضرت عیسی (ع) در دوران ظهور امام زمان (عج) اشارات زیادی شده است، همچنانکه طبق روایات وارده از شیعه و اهل سنت، پس از ظهور حضرت حجت(عج)، حضرت عیسی(ع) به اذن خداوند به زمین نزول خواهد کرد و در حضور همگان به عنوان یکی از یاران حضرت قائم(عج) پشت سر او به نماز خواهد ایستاد. در چنین فضایی، بسیاری از مردم که پیرو حضرت عیسی (ع) هستند، با مشاهدۀ این صحنه، ایمان می‌آورد و به امام (ع) گرایش پیدا می‌کنند.
وقتی سلطنت امام مهدی(عج)، شرق و غرب عالم را فرا می‌گیرد
در ادامه به بیان چند روایت مهم در این باره میپردازیم:
امام باقر(ع) می‌فرمایند: «القائم منصور بالرعب مؤید بالنصر، تطوی له الارض و تظهر له الکنوز و یبلغ سلطانه المشرق و المغرب و یظهر الله عزوجل به دینه و لو کره المشرکون. فلا یبقی فی الارض حزاب الّا عمر و ینزل روح‌الله عیسی‌بن‌مریم فیصلی خلفه؛ قائم توسط ترس یاری و به نصرت تأیید می‌شود. زمین برای او خواهد چرخید و گنج‌ها برای او ظاهر خواهد شد و سلطنتش مشرق و مغرب عالم را فرا خواهد گرفت. خداوند عزوجل به واسطه او دینش را ظاهر می‌کند، هر چند که مشرکان برآن کراهت داشته باشند. در آن هنگام در زمین جای خرابی نیست جز آنکه آباد شود و روح‌الله عیسی‌بن‌مریم فرود می‌آید و پشت سر او اقامه نماز خواهد کرد».
(مجلسی، بحارالانوار، ج52، ص191)
همچنین پیامبر اکرم (ص) در حدیثی دیگر می‌فرمایند: سوگند به آن کسی که مرا مژده آور راستین قرار داد، اگر از عمر جهان، جز یک روز نمانده باشد، خداوند همان یک روز را آن قدر طولانی می‌کند، تا فرزندم مهدی خروج کند. پس از خروج او، عیسای روح‌الله فرود می‌آید و در پشت سر وی نماز می‌گزارد، آن گاه زمین با فروغ پروردگار روشن می‌شود و حکومت مهدی به شرق و غرب عالم می‌رسد.
(صدوق، کمال الدین، ص 163)
حال که انبیا چنین عزمی در قبال حضرت مهدی (عج) داشتهاند و این رفتارشان باعث شد تا خداوند آنان را «اولواالعزم من الرسل» نامگذاری کند، اهل‌بیت (ع) به عنوان معلمان انبیا و رسل در چه جایگاهی نسبت به این موضوع قرار دارند؟ بی تردید، بیشترین عزم در مهدویت را اهل‌بیت (ع) دارند و پس از آنان، این پنج نبیّ بزرگوار.
تبیین مهدویت توسط امام حسین(ع) در صبح عاشورا
اگر بخواهیم به ذرهای از اهتمام اهل‌بیت (ع) در قبال مهدویت اشاره کنیم، می‌توانیم از رفتار امام حسین (ع) در صبح عاشورا و در آن شرایط ویژه بگوییم:
امام حسین (ع) در آخرین خطبۀ صبح روز عاشورا به مسئلۀ مهدویت اختصاص می‌دهند که متأسفانه این خطبه کمتر مورد توجه شیعیان واقع شده است. امام باقر(ع) در این زمینه فرمودند: «قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ ع لِأَصْحَابِهِ قَبْلَ أَنْ یُقْتَلَ؛ امام حسین قبل از اینکه کشته شود به اصحاب خود فرمود: ... فَأَکُونُ أَوَّلَ مَنْ تَنْشَقُّ عَنْهُ الْأَرْضُ؛ بعداً اول کسى که زمین برایش شکافته و او خارج مىشود من خواهم بود. من با حضرت امیر (ع) و قیام حضرت قائم و زنده بودن پیامبر خدا (ص) خارج خواهم شد». سپس امام حسین (ع) برای اصحاب مراحلی که تا سرزمین ظهور طی می‌کنند را توضیح می‌دهند. (الخرائج و الجرائح، ج2، ص848).
امام صادق (ع) در اثبات برتری اهل‌بیت (ع) بر پیامبران اولواالعزم ـ یعنی نوح، ابراهیم، موسی و عیسی (ع) ـ فرمودهاند: «خداوند اولواالعزم از رسولان را با علومی که به آنان عطا کرد، بر دیگران فضیلت بخشید و به رسول خدا (ص) علاوه بر آن، علومی را عطا کرد که به ایشان نداده بود و ما را وارث علوم آنان و علم رسول خدا (ص) قرار داد. پس علم ما، مجموع علم ایشان و علم رسول خدا (ص) است.
کیفیت معجزات اهل‌بیت (ع) نیز با معجزات دیگران بسیار متفاوت است، به عنوان مثال، اگر حضرت عیسی (ع)، از گِل، پرنده میسازد و در آن میدمد و به إذنالله پرنده می‌شود، امام کاظم (ع) در مجلس هارون به تصویر شیری که روی دیوار بود، دستور میدهد تا ساحری را که شیطنت میکرد، بخورد و نیازی به ساختن مجسمه آن شیر و دمیدن ندارد، و با دستور امام، این کارها نیز انجام می‌شود.
در حقیقت یکی از فطریات انسان، «نگاه به آینده» است، در این زمان تنها تفکر برتری که ـ به نحو أحسن و أکمل ـ نگاه به آینده دارد و نجات از وضع موجود را در منجی وعده داده شده مییابد، توجه و پرداختن به مقولۀ «مهدویت» است. این همان چیزی است که تمام انبیا از اول تا خاتم همگی بر آن اهتمام داشتند و به سوی آن حرکت می‌کردند.
