یادداشت سردبیر خبرگزاری رضوی به مناسبت سال حمایت از کالای ایرانی؛
کالای ایرانی و مقوله‌ای به نام «سلیقه و هویت ایرانی»
حجت الاسلام دکتر علی الهی خراسانی
مقام معظم رهبری سال 1397 را سال حمایت از کالای ایرانی نامگذاری کردند. بی‌شک انتخاب کالا و به‌ویژه کالای بومی و ایرانی برخاسته از سبک زندگی هر فرد و گروهی است. بوردیو جامعه شناس برجسته، سبك زندگی را مجموعه‌ای از الگوهای دارای انتظام از ذوق و سلیقه فردی می‌داند كه به فرد، هویت بخشیده، او را در محیط اجتماعی از دیگران متمایز می‌سازد. وی در این زمینه می‌گوید: «سبك زندگی، دارایی‌هایی است كه به وسیله آن، اشغال كنندگان موقعیت‌های مختلف، خودشان را با قصد تمایز یا بدون قصد آن، از دیگران تمایز می‌بخشند.»
آنچه در سبک زندگی نمود برجسته دارد، سلیقه و ترجیح تمایزیافته و هویت‌بخش است. تمام انتخاب کالای ما حال چه برای تأمین نیاز زیستی یا نیاز فرهنگی وابسته به عنصر سلیقه است. این سلیقه‌ها، ما را از دیگران متمایز می‌سازد و هویت ما را شکل می‌دهد.
به‌بیان دیگر سليقه يكي از دالها و عناصر اصلي هويت اجتماعي است و ميتواند بازنمايي از منزلت اجتماعي يا سبك زندگي افراد در سطح اجتماع باشد.
بنابراین انتخاب و مصرف کالا که نمود سلیقه است، هم هویت‌بخش بوده و از سویی دیگر متمایزکننده است.
در اینجا مصرف صرفا پاسخ به نيازهاي زيستي نیست، بلكه مصرف به منزله استفاده از نظام نشانه ها و نمادها به‌شمار می رود.
از سویی دیگر جامعه امروز ایرانی، هویتی چندپاره و یا چندگانه دارد. نگرش‌های سنتی، سنت‌های ایرانی، آموزه‌ها و فرهنگ اسلامی و جهان مدرن همه گوشه‌ای از زندگی ما ایرانی‌ها را فراگرفته است. سبک زندگی‌های متکثر و متنوع نیز چشمانداز هویت یکپارچه و منسجم «ایرانی» را سخت کرده است.
انتخاب کالای ایرانی، صرفاً انتخاب کالایی ساخت کشور ایران نیست بلکه نمود سبک زندگی ایرانی، هویت ایرانی و حتی اندیشه ایرانی است. تا اینها نباشد سلیقه ایرانی شکل نمی‌گیرد و کالای ساخت ایران نمی‌تواند هویت‌بخش جامعه ایرانی شود.
شناخت هویت ایرانی فرایند پاسخگویی آگاهانه به پرسشهایی از گذشته، حال و آینده ایرانیان است؛ پرسشهایی چون: هویت ایرانی چیست؟ مؤلفهها و جلوههای گوناگون آن کدام است؟ سیر تحول هویت ایرانی چگونه بوده است؟ کدامیک از مؤلفههای آن ثابت و کدام متغیر است؟ هویت ایرانی را چگونه و از طریق چه منابعی میتوان شناخت؟ عوامل تهدیدکننده هویت ایرانی چیست؟ بازشناسی هویت ایرانی در برنامهریزیهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور چه کاربردهایی دارد؟ چشمانداز هویت ایرانی کدام است و چگونه میتوان به الگوهای مطلوب آن دستیافت؟
اساساً شهرهای ما و زندگی شهری و مدیریت شهری ما تا چه اندازه بیانگر هویت ایرانی است؟ آیا با شهرهایی متناقض و متضاد که ما را گاه به دنیای مدرن آنهم از نوع معیوب آن و یا گاه به سنت‌گرایی موزه‌وار و یا گاه به فرهنگ اسلامی عصر اموی دعوت می‌کند چگونه می‌تواند سلیقه ایرانی رقم بخورد؟
به‌نظر من انتخاب کالای ایرانی صرفاً یک مقوله اقتصادی نیست بلکه کاملا برخاسته از امر فرهنگی و اجتماعی است.
حمایت از کالای ایرانی یعنی تلاش برای ساخت یک هویت ایرانی منسجم و متمایز. حمایت از کالای ایرانی یعنی شکل‌گیری نظام زیبایی‌شناختی و ترجیحات ایرانی.
حمایت از کالای ایرانی یعنی آنکه رسانه ملی ما در آگهی تبلیغاتی کالا، مصرف و سلیقه ایرانی را ترویج دهد نه آنکه بیانگر سبک زندگی خودساخته و کاریکاتوری از فرهنگ غربی را نشان دهد!
پیشنهاد می‌شود پس از انتخاب هوشمندانه امسال به سال حمایت از کالای ایرانی، جامعه علمی و رسانه‌ای کشور، اندیشه ایرانی و سلیقه و سبک زندگی ایرانی را بیشتر جدی بگیرد و نشست‌های گفتگومحور پیرامون «هویت ایرانی» برگزار شود.
همه ما نیز در این آشوب هویتی و زندگی در دهکده جهانی، بیشتر به ایران و ایرانی بودن فکر کنیم و بتوانیم جمهوری اسلامی را یک الگوی تمام عیار زیست ایرانی به تاریخ بزرگ ایران معرفی کنیم.
آنچه در سبک زندگی نمود برجسته دارد، سلیقه و ترجیح تمایزیافته و هویت‌بخش است. تمام انتخاب کالای ما حال چه برای تأمین نیاز زیستی یا نیاز فرهنگی وابسته به عنصر سلیقه است. این سلیقه‌ها، ما را از دیگران متمایز می‌سازد و هویت ما را شکل می‌دهد.
به‌بیان دیگر سليقه يكي از دالها و عناصر اصلي هويت اجتماعي است و ميتواند بازنمايي از منزلت اجتماعي يا سبك زندگي افراد در سطح اجتماع باشد.
بنابراین انتخاب و مصرف کالا که نمود سلیقه است، هم هویت‌بخش بوده و از سویی دیگر متمایزکننده است.
در اینجا مصرف صرفا پاسخ به نيازهاي زيستي نیست، بلكه مصرف به منزله استفاده از نظام نشانه ها و نمادها به‌شمار می رود.
از سویی دیگر جامعه امروز ایرانی، هویتی چندپاره و یا چندگانه دارد. نگرش‌های سنتی، سنت‌های ایرانی، آموزه‌ها و فرهنگ اسلامی و جهان مدرن همه گوشه‌ای از زندگی ما ایرانی‌ها را فراگرفته است. سبک زندگی‌های متکثر و متنوع نیز چشمانداز هویت یکپارچه و منسجم «ایرانی» را سخت کرده است.
انتخاب کالای ایرانی، صرفاً انتخاب کالایی ساخت کشور ایران نیست بلکه نمود سبک زندگی ایرانی، هویت ایرانی و حتی اندیشه ایرانی است. تا اینها نباشد سلیقه ایرانی شکل نمی‌گیرد و کالای ساخت ایران نمی‌تواند هویت‌بخش جامعه ایرانی شود.
شناخت هویت ایرانی فرایند پاسخگویی آگاهانه به پرسشهایی از گذشته، حال و آینده ایرانیان است؛ پرسشهایی چون: هویت ایرانی چیست؟ مؤلفهها و جلوههای گوناگون آن کدام است؟ سیر تحول هویت ایرانی چگونه بوده است؟ کدامیک از مؤلفههای آن ثابت و کدام متغیر است؟ هویت ایرانی را چگونه و از طریق چه منابعی میتوان شناخت؟ عوامل تهدیدکننده هویت ایرانی چیست؟ بازشناسی هویت ایرانی در برنامهریزیهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور چه کاربردهایی دارد؟ چشمانداز هویت ایرانی کدام است و چگونه میتوان به الگوهای مطلوب آن دستیافت؟
اساساً شهرهای ما و زندگی شهری و مدیریت شهری ما تا چه اندازه بیانگر هویت ایرانی است؟ آیا با شهرهایی متناقض و متضاد که ما را گاه به دنیای مدرن آنهم از نوع معیوب آن و یا گاه به سنت‌گرایی موزه‌وار و یا گاه به فرهنگ اسلامی عصر اموی دعوت می‌کند چگونه می‌تواند سلیقه ایرانی رقم بخورد؟
به‌نظر من انتخاب کالای ایرانی صرفاً یک مقوله اقتصادی نیست بلکه کاملا برخاسته از امر فرهنگی و اجتماعی است.
حمایت از کالای ایرانی یعنی تلاش برای ساخت یک هویت ایرانی منسجم و متمایز. حمایت از کالای ایرانی یعنی شکل‌گیری نظام زیبایی‌شناختی و ترجیحات ایرانی.
حمایت از کالای ایرانی یعنی آنکه رسانه ملی ما در آگهی تبلیغاتی کالا، مصرف و سلیقه ایرانی را ترویج دهد نه آنکه بیانگر سبک زندگی خودساخته و کاریکاتوری از فرهنگ غربی را نشان دهد!
پیشنهاد می‌شود پس از انتخاب هوشمندانه امسال به سال حمایت از کالای ایرانی، جامعه علمی و رسانه‌ای کشور، اندیشه ایرانی و سلیقه و سبک زندگی ایرانی را بیشتر جدی بگیرد و نشست‌های گفتگومحور پیرامون «هویت ایرانی» برگزار شود.
همه ما نیز در این آشوب هویتی و زندگی در دهکده جهانی، بیشتر به ایران و ایرانی بودن فکر کنیم و بتوانیم جمهوری اسلامی را یک الگوی تمام عیار زیست ایرانی به تاریخ بزرگ ایران معرفی کنیم.
