یادداشت سردبیر خبرگزاری رضوی؛
اخلاقمداری و گفتگوی علمی در جلسه دیدار ملکیان با آیتالله سیدان در مشهد
علی الهی خراسانی
هفته پیش مصطفی ملکیان روشنفکر معروف ایرانی با حضور در منزل آیتالله سیدان با وی دیدار کرد. بنده نیز با دعوت یکی از دوستان -که یک ساعت قبل از این دیدار مرا مطلع کرد- از ابتدا تا انتهای جلسه حضور داشتم.
جناب آقای مصطفی ملکیان استاد فلسفه اخلاق و طرفدار پروژه عقلانیت و معنویت است که به رویکردهای دینی و وحیمحور نقدهای جدی دارد. این روشنفکر مشهور امروزه موافقان و مخالفان سرسختی دارد و اندیشمندان مختلفی از منظرهای فلسفی و دینی نقدهای او را پاسخ گفتهاند.
آیتالله سیدان نیز استاد معارف اهل بیت(ع) و از مدافعان مکتب تفکیک/ مکتب معارفی خراسان است که با الگو گرفتن از امام رضا(ع) امام گفتگو و اخلاق، درب منزل خویش را به روی همه مردم و اساتید و روشنفکران باز گذاشته است.
آیتالله و روشنفکر هیچ قرابتی در اندیشه خود ندارند و از دو نهاد متفاوت برخاستهاند اما آنچه سبب میشود ملکیانی که سالها با هیچ عالم دینی مراوده و گفتگویی ندارد به دیدار آیتالله سیدان برود باور هر دو به گفتگوی علمی و احترام متقابل و اخلاقمداری است. دو اندیشمندی که دیگری را به کفر و تحجّر نمیرانند و آنچه که برای این دو مهم است حقیقتطلبی است نه اثبات الحاد یا جهل!
ملکیان هنگامی که وارد منزل آیتالله سیدان شد به گرمی ایشان را به آغوش کشید و جلسه تا دقایقی به احوالپرسی و بیان برخی خاطرات گذشت. ملکیان احوال پسر آیتالله را پرسید و آیتالله از حال پدر وی جویا شد. آیتالله سپس گفت: بهنظرم جلسه فقط به احوالپرسی نگذرد و کمی حرف جدی بزنیم!
جناب آقای مصطفی ملکیان استاد فلسفه اخلاق و طرفدار پروژه عقلانیت و معنویت است که به رویکردهای دینی و وحیمحور نقدهای جدی دارد. این روشنفکر مشهور امروزه موافقان و مخالفان سرسختی دارد و اندیشمندان مختلفی از منظرهای فلسفی و دینی نقدهای او را پاسخ گفتهاند.
آیتالله سیدان نیز استاد معارف اهل بیت(ع) و از مدافعان مکتب تفکیک/ مکتب معارفی خراسان است که با الگو گرفتن از امام رضا(ع) امام گفتگو و اخلاق، درب منزل خویش را به روی همه مردم و اساتید و روشنفکران باز گذاشته است.
آیتالله و روشنفکر هیچ قرابتی در اندیشه خود ندارند و از دو نهاد متفاوت برخاستهاند اما آنچه سبب میشود ملکیانی که سالها با هیچ عالم دینی مراوده و گفتگویی ندارد به دیدار آیتالله سیدان برود باور هر دو به گفتگوی علمی و احترام متقابل و اخلاقمداری است. دو اندیشمندی که دیگری را به کفر و تحجّر نمیرانند و آنچه که برای این دو مهم است حقیقتطلبی است نه اثبات الحاد یا جهل!
ملکیان هنگامی که وارد منزل آیتالله سیدان شد به گرمی ایشان را به آغوش کشید و جلسه تا دقایقی به احوالپرسی و بیان برخی خاطرات گذشت. ملکیان احوال پسر آیتالله را پرسید و آیتالله از حال پدر وی جویا شد. آیتالله سپس گفت: بهنظرم جلسه فقط به احوالپرسی نگذرد و کمی حرف جدی بزنیم!
آیتالله گفت: شنیدهام شما گفتهاید که اگر وحی باشد حق با مکتب تفکیک است. استاد ملکیان تصدیق کرد که چنین مطلبی را گفته است. سپس آیتالله با لحنی استوار به تبیین رابطه عقل و وحی پرداخت و از دیدگاهِ برخاسته از مکتب اهل بیت(ع) دفاع کرد. ملکیان گفت: البته من نقد هم به مکتب تفکیک دارم و با بیانی جدی که گاه لحن تند بهخود میگرفت یکی دو نقد را مطرح کرد. او در آخر با صدایی بلند گفت: حقیقت طلب باشیم و من همیشه زندگی و شعارم همین بوده است.
آیتالله که با صبوری تمام بیان تند و صریح ملکیان را شنیده بود خطاب به ایشان گفت: آقای ملکیان! خوب شد به اصل مطلب رسیدیم و آن وجود وحی و تبیین درست آنست. آیتالله با صدایی محکم و رسا گفت: بهجدم قسم من حاضرم تمام تدریسهایم را یک ماه تعطیل کنم و بیایم تهران و با شما مباحثه جدی کنم. چون نه کسی مانند من برای شما حاضر است وقت بگذارد و نه کسی را سراغ دارم که بتواند بهدرستی بحث و شما را قانع کند که درباره وحی اشتباه فکر میکنید.
آیتالله محکم گفت: ما هم حقیقتطلب هستیم و همه مطالب را با عقل تبیین و استدلال میکنیم.
آقای ملکیان با لحنی دوستانه گفت: آقای سیدان! من برای شما احترام زیادی قائلم و شما را انسان بسیار شریفی میدانم و میدانم اهل گفتگوی علمی هستید برای همین همیشه وقتی مشهد میآیم خدمت شما میرسم. او با لحنی متواضعانه ادامه داد: من اگر با شما بحثی بکنم و فردایش بفهمم شما کمی مریض شدهاید عذاب وجدان میگیرم و بههیچ عنوان نمیخواهم شما را ناراحت یا اذیت کنم.
آیتالله اما محکم گفت: نه! به هیچوجه من از بحث و گفتگوی علمی ناراحت و اذیت نمیشوم و حاضرم تمام نقدهای شما را بشنوم و به همه آنها پاسخ بگویم و نشان دهم که شما اشتباه فکر میکنید.
روشنفکر رو به آیتالله کرد و گفت قرار بود بیشتر از یک ربع مزاحم شما نشویم اما یک ساعت و نیم مزاحم شدیم. این را گفت و آیتالله را بغل گرفت و ناگهان در کمال ادب و تواضع خم شد تا دست آیتالله را ببوسد اما آیتالله نیز نگذاشت و در مقابل با فروتنی گفت بگذارید من دست شما را ببوسم!
آیتالله تعارف تدارک شام کرد و باز یادآور شد که این جلسه پایان نپذیرد و گفتگوی علمی صریح در وقتی مناسب حتی در تهران ادامه یابد.
آیتالله که با صبوری تمام بیان تند و صریح ملکیان را شنیده بود خطاب به ایشان گفت: آقای ملکیان! خوب شد به اصل مطلب رسیدیم و آن وجود وحی و تبیین درست آنست. آیتالله با صدایی محکم و رسا گفت: بهجدم قسم من حاضرم تمام تدریسهایم را یک ماه تعطیل کنم و بیایم تهران و با شما مباحثه جدی کنم. چون نه کسی مانند من برای شما حاضر است وقت بگذارد و نه کسی را سراغ دارم که بتواند بهدرستی بحث و شما را قانع کند که درباره وحی اشتباه فکر میکنید.
آیتالله محکم گفت: ما هم حقیقتطلب هستیم و همه مطالب را با عقل تبیین و استدلال میکنیم.
آقای ملکیان با لحنی دوستانه گفت: آقای سیدان! من برای شما احترام زیادی قائلم و شما را انسان بسیار شریفی میدانم و میدانم اهل گفتگوی علمی هستید برای همین همیشه وقتی مشهد میآیم خدمت شما میرسم. او با لحنی متواضعانه ادامه داد: من اگر با شما بحثی بکنم و فردایش بفهمم شما کمی مریض شدهاید عذاب وجدان میگیرم و بههیچ عنوان نمیخواهم شما را ناراحت یا اذیت کنم.
آیتالله اما محکم گفت: نه! به هیچوجه من از بحث و گفتگوی علمی ناراحت و اذیت نمیشوم و حاضرم تمام نقدهای شما را بشنوم و به همه آنها پاسخ بگویم و نشان دهم که شما اشتباه فکر میکنید.
روشنفکر رو به آیتالله کرد و گفت قرار بود بیشتر از یک ربع مزاحم شما نشویم اما یک ساعت و نیم مزاحم شدیم. این را گفت و آیتالله را بغل گرفت و ناگهان در کمال ادب و تواضع خم شد تا دست آیتالله را ببوسد اما آیتالله نیز نگذاشت و در مقابل با فروتنی گفت بگذارید من دست شما را ببوسم!
آیتالله تعارف تدارک شام کرد و باز یادآور شد که این جلسه پایان نپذیرد و گفتگوی علمی صریح در وقتی مناسب حتی در تهران ادامه یابد.
آقای ملکیان به گرمی خداحافظی کرد و وارد کوچه شد و آیتالله که ادب مهماننوازی و اخلاق را از امام رضا(ع) بهدرستی آموخته بود در هوای سرد از منزل بیرون آمد و به احترام مهمان خود در کوچه او را بدرقه کرد.
این جلسه به اخلاق و گفتگوی علمی صریح گذشت تا الگویی باشد برای شهری که از گفتگو فاصله گرفته است! آیتالله سیدان نشان داد که میتوان طرفدار دین و مکتب اهل بیت(ع) بود اما با مهمان مخالف خود با اخلاق و فروتنی رفتار کرد و میتوان در کمال ادب و تواضع با مخالف فکری خود صریح و جدی و محکم گفتگو کرد و به دفاع از معارف دینی پرداخت.
کاش روشنفکران ما نیز بهجای اتهام بیسوادی و تحجّر به عالمان دینی -که در خارج از کشور گاه نفرتافکنی میکنند- اینگونه تواضع و اخلاق به خرج میدادند و وارد گفتگوی علمی با عالمان دینی میشدند.
همیشه خناسان و افراطگرایان میخواهند طرفداران گفتگو در مشهد را به حاشیه برانند تا در شهری ضد گفتگو و پرتنش تنفس کنند! برخی دلسوزان نیز فراموش کردهاند که مشهد، شهر امام رضا(ع) امام گفتگو و امام اخلاق است و عالمان دینی نیز پرچمدار این فرهنگ رضوی هستند.
این جلسه به اخلاق و گفتگوی علمی صریح گذشت تا الگویی باشد برای شهری که از گفتگو فاصله گرفته است! آیتالله سیدان نشان داد که میتوان طرفدار دین و مکتب اهل بیت(ع) بود اما با مهمان مخالف خود با اخلاق و فروتنی رفتار کرد و میتوان در کمال ادب و تواضع با مخالف فکری خود صریح و جدی و محکم گفتگو کرد و به دفاع از معارف دینی پرداخت.
کاش روشنفکران ما نیز بهجای اتهام بیسوادی و تحجّر به عالمان دینی -که در خارج از کشور گاه نفرتافکنی میکنند- اینگونه تواضع و اخلاق به خرج میدادند و وارد گفتگوی علمی با عالمان دینی میشدند.
همیشه خناسان و افراطگرایان میخواهند طرفداران گفتگو در مشهد را به حاشیه برانند تا در شهری ضد گفتگو و پرتنش تنفس کنند! برخی دلسوزان نیز فراموش کردهاند که مشهد، شهر امام رضا(ع) امام گفتگو و امام اخلاق است و عالمان دینی نیز پرچمدار این فرهنگ رضوی هستند.
"فی اختلاف علماء امتی رحمه"(احتلاف به هر دو معنا؛دیدار و گفتگو و تفاوت دیدگاه)
بسیار جای خوش وقتی و خرسندی دارد اینگونه دیدارها و این طرز گفتگوها!
ان شاءالله که جناب ملکیان از ادامه این گفتگوی انتقادی و جستجوی حقیقت سر باز نزنند و همچنان با حضرت آیت الله سیدان در ارتباط باشند چرا که این قبیل گفتگوها بیشتر از آنچه که برای خود طرفین گفتگو ضرورت دارد برای مخاطبان و حقیقت طلبان برکات و ثمراتی بس افزون تر دارد!
سپاسگزارم