چکیدهای از مقالههای برتر دومین همایش ملی کرسیهای نظریهپردازی و مناظرات رضوی-6
بررسی وضعیت سیاسی و فرهنگی شیعیان در امامت امام رضا(ع)
به گزارش خبرنگار خبرگزاری فرهنگ رضوی، 24 مقاله در دومین همایش ملی کرسیهای نظریهپردازی و مناظرات رضوی به عنوان مقاله برتر شناخته شدند که مقاله سجاد کتابی با عنوان «وضعیت سیاسی شیعیان در دوره امامت امام رضا (ع)» در لیست مقالات برتر این همایش قرار گرفت.
این کارشناس علوم سیاسی در چکیده مقاله خود آورده است:
«بسترشناسی و شناخت وضعیت دوره هر یک از ائمه علیهم السلام میتواند یاریگر محقق در شناخت و تحلیل سیره آنها باشد؛ همچنان که این آگاهی به خوبی قادر خواهد بود تا تفاوت سیرههای ائمه علیهمالسلام با یکدیگر به ویژه در مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و نیز حتی چگونگی تفاوت برخوردهای یک امام (ع) در مقابل جریانات مختلف را توجیه کند.
البته باید توجه داشت که بسترشناسی مخصوص به شناخت دوره زمانی نبوده و هر آنچه را که میتواند به عنوان ظرف یک پدیده و یا مقارنات آن تلقی گردد، شامل میشود که از آن جمله میتوان شناخت وضعیت اجتماعی، مردمشناسی، روانشناسی فردی شخصیتهای تأثیرگذار در آن پدیده، روانشناسی اجتماعی، اوضاع سیاسی، فرهنگ حاکم بر جامعه و نیز حتی آداب و رسوم رایج در میان مردم را در این محدوده گنجاند.
همچنان که شناخت وضعیت علمی و تمدنی و نیز آگاهی از جریانات و فرقههای کلامی، فقهی و همچنین شناخت وضعیت اقتصادی از مهمترین مؤلفههای بسترشناسی میباشند و در این هنگام است که میتوان گفت: بسترشناسی نه تنها در فهم بهتر سیره عملی ائمه علیهمالسلام مؤثر است، بلکه باعث فهم بهتر و صحیحتر از گفتار و احادیث آن بزرگواران نیز میشود.
در این راستا، بررسی و شناخت وضعیت سیاسی و فرهنگی شیعیان در دوره امامت امام رضا (ع) نیز باعث روشن شدن زاویهای مهم از دوره امامت و زندگی آن بزرگوار است که میتواند راهنمای ارزشمندی در شناخت و تحلیل سیره ایشان، به طور عام، و تعامل و مناسبات آن حضرت (ع) با شیعیان ـ در اینجا فرقههای شیعی ـ به طور خاص باشد.
برای بررسی وضعیت سیاسی و فرهنگی شیعیان در دوره امامت امام رضا (ع) ناگزیریم که محدوده زمانی و مکانی این دوره را کاملاً بشناسیم؛ یعنی بدانیم که از نظر زمانی در این دوره، امامت امام رضا (ع) معاصر با کدام خلفای عباسی است و از نظر مکانی، محل استقرار و فعالیت شیعیان، بیشتر در چه مناطقی میباشد و از طرفی وضعیت کلی آن زمان را بشناسیم، چراکه شیعیان جزئی از آن کل و در ارتباط با آن و مسلماً تحت تأثیر آن بودهاند؛ لذا بررسی وضعیت شیعه در زمان مورد بحث، نیازمند مروری هر چند اجمالی، به وضعیت کلی جهان اسلام در آن روزگار میباشد».
این کارشناس علوم سیاسی در چکیده مقاله خود آورده است:
«بسترشناسی و شناخت وضعیت دوره هر یک از ائمه علیهم السلام میتواند یاریگر محقق در شناخت و تحلیل سیره آنها باشد؛ همچنان که این آگاهی به خوبی قادر خواهد بود تا تفاوت سیرههای ائمه علیهمالسلام با یکدیگر به ویژه در مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و نیز حتی چگونگی تفاوت برخوردهای یک امام (ع) در مقابل جریانات مختلف را توجیه کند.
البته باید توجه داشت که بسترشناسی مخصوص به شناخت دوره زمانی نبوده و هر آنچه را که میتواند به عنوان ظرف یک پدیده و یا مقارنات آن تلقی گردد، شامل میشود که از آن جمله میتوان شناخت وضعیت اجتماعی، مردمشناسی، روانشناسی فردی شخصیتهای تأثیرگذار در آن پدیده، روانشناسی اجتماعی، اوضاع سیاسی، فرهنگ حاکم بر جامعه و نیز حتی آداب و رسوم رایج در میان مردم را در این محدوده گنجاند.
همچنان که شناخت وضعیت علمی و تمدنی و نیز آگاهی از جریانات و فرقههای کلامی، فقهی و همچنین شناخت وضعیت اقتصادی از مهمترین مؤلفههای بسترشناسی میباشند و در این هنگام است که میتوان گفت: بسترشناسی نه تنها در فهم بهتر سیره عملی ائمه علیهمالسلام مؤثر است، بلکه باعث فهم بهتر و صحیحتر از گفتار و احادیث آن بزرگواران نیز میشود.
در این راستا، بررسی و شناخت وضعیت سیاسی و فرهنگی شیعیان در دوره امامت امام رضا (ع) نیز باعث روشن شدن زاویهای مهم از دوره امامت و زندگی آن بزرگوار است که میتواند راهنمای ارزشمندی در شناخت و تحلیل سیره ایشان، به طور عام، و تعامل و مناسبات آن حضرت (ع) با شیعیان ـ در اینجا فرقههای شیعی ـ به طور خاص باشد.
برای بررسی وضعیت سیاسی و فرهنگی شیعیان در دوره امامت امام رضا (ع) ناگزیریم که محدوده زمانی و مکانی این دوره را کاملاً بشناسیم؛ یعنی بدانیم که از نظر زمانی در این دوره، امامت امام رضا (ع) معاصر با کدام خلفای عباسی است و از نظر مکانی، محل استقرار و فعالیت شیعیان، بیشتر در چه مناطقی میباشد و از طرفی وضعیت کلی آن زمان را بشناسیم، چراکه شیعیان جزئی از آن کل و در ارتباط با آن و مسلماً تحت تأثیر آن بودهاند؛ لذا بررسی وضعیت شیعه در زمان مورد بحث، نیازمند مروری هر چند اجمالی، به وضعیت کلی جهان اسلام در آن روزگار میباشد».