به گزارش خبرگزاری رضوی، حجتالاسلام حمید الهیدوست، استاد حوزه علمیه اصفهان درباره معنای حقالناس، اظهار کرد: کلمه حق در لغت به معنای ثابت بودن و حقی است که بر دوش انسان قرار دارد و حقالناس یعنی منفعتهایی برای دیگران که در عین حال برای ما تکلیف شمرده میشود.
وی افزود: نفقهای که مرد باید بپردازد، تکلیفی بر دوش اوست و حق همسر و فرزندانش به حساب میآید. پس حقالناس آن چیزی تعریف میشود که به نفع دیگران است و بر دوش ما قرار دارد. حقالناس به حکم عقل، شرع و قوانین اجتماعی است، با این شرط که قوانین اجتماعی برخلاف حکم شرع نباشد.
این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه حقالناس به دو نوع واجب و الزامی و مستحب و غیر الزامی تقسیم میشود، گفت: ادای حقوق واجب، الزامی و انجام آن بر شخص واجب است، همانند خمس که اگر کسی پرداخت نکند، هم به لحاظ قوانین اجتماعی و شرعی قابل پیگیری است و هم به لحاظ قوانین الهی در قیامت باید پاسخگو باشد. در مقابل، صدقه از حقوق مستحبی شمرده میشود.
قانون زرین اخلاق؛ مبنای ادای حق
حجتالاسلام الهیدوست ادامه داد: قائده زرین یا بینالمللی در علم اخلاق میگوید: «آنچه برای خود میپسندی، برای دیگران نیز بپسند». یکی از راههای تقویت ادای حقوق، توجه به قانون زرین اخلاق است. نکته دیگری که باید به آن توجه کرد، بحث خداترسی یا پروای الهی است که نوعی پلیس باطنی محسوب میشود. در طرف دیگر، قوه قضائیه، نیروی انتظامی و تشکیلات حکومتی قرار دارند که باید در دفاع از حق تلاش خود را به بهترین نحو انجام دهند.
وی با اشاره به تقدم حقالناس بر حقالله گفت: فرهنگسازی نکته مهمی در این زمینه به حساب میآید که باید از طریق تبلیغات، روحانیت و کتابهای درسی انجام شده و قانونمداری و ادای حقوق انسانی آموزش داده شود. در غررالحکم امام علی(ع) آمده است که خداوند متعال حقوق بندگان را بر حق خود مقدم دانسته است. کسی که حقوق مردم را اداء کند، به نحوی زمینه را برای ادای حقوق الهی نیز فراهم میکند که این موضوع اهمیت حقالناس را نشان میدهد.
این استاد حوزه علمیه بیان کرد: منشأ ادا نکردن حقوق، عدم شناخت حقوق و طرفینی بودن آن است، برای مثال اگر من بر فرزندم حقی دارم، فرزندم نیز بر من حقی دارد. بعضی از افراد فقط انتظار دارند که حقوقشان ادا شود، ولی حقوقی از دیگران را که بر گردن دارند، ادا نمیکنند. اصطلاحا در علم اخلاق به این عمل، تلاطم حق و تکلیف گفته میشود.