نیازمند حامیان اهل فرهنگ و علم هستیم
به گزارش خبرگزاری رضوی، آیین اختتامیه شانزدهمین دوره همایش حامیان نسخ خطی (جایزه استاد سیدعبدالله انوار) و بزرگداشت استاد سیدمحمد مشکوة، پیشکسوت عرصه نسخه‌شناسی عصر امروز ۲۷ بهمن‌ماه با حضور منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و جمعی از اهالی فرهنگ در سالن همایش‌های بین‌المللی کتابخانه ملی برگزار شد.
منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در این آیین درباره نگهداری از نسخ خطی گفت: تمام نسخ خطی جزء مواریث علمی و فرهنگی این سرزمین به شمار می‌رود و باید در حفظ آن‌ها دقت و تلاش بیشتری را به کار گرفت. در این زمینه آنچه حائز اهمیت است، کتب و نسخ خطی است که گنجینه‌های بی‌بدیلی هستند و با سایر میراث قابل مقایسه نیستند.
وی افزود: در این همایش، نگرانی‌هایی را درباره حفظ نسخ خطی شنیدم که قابل درک است. در کتابخانه‌های دانشگاه‌ها نیز این مسئله وجود داشته است تا این آثار به دست نسل‌های آینده برسد.
وزیر علوم وقف کتاب را مورد اشاره قرار داد و گفت: این موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد و کتاب‌های ارزشمند نیز می‌تواند در زمره وقف کتاب باشد تا مورد استفاده محققان قرار گیرد. از این رو ما نیازمند حامیانی هستیم که آنچه اهل علم و فرهنگ می‌خواهند را محقق کنند.
رجبی دوانی، رئیس پیشین کتابخانه ملی در این مراسم گفت: زمانی که عهده‌دار ریاست کتابخانه ملی بودم، کشور در شرایط جنگی بود و این شرایط قابل وصف نیست، در گوشه گوشه تهران، موشک‌باران بود و یک روز که در ساختمان قدیمی کتابخانه ملی در اتاقم بودم، یک موشک به مدرسه‌ای در نزدیکی کتابخانه اصابت کرد و خاک از سقف کتابخانه ملی ریخت.
وی افزود: در آن شرایط، همکاران از جان‌گذشته، کار و آثار را فهرست‌برداری می‌کردند. با توجه به اینکه بودجه کتابخانه ملی در آن زمان، یعنی حدود نیمه‌های دهه ۶۰ بسیار اندک بود. بودجه غیرپرسنلی در سال ۶۶ یک و نیم میلیون تومان بود که از بودجه یک دبستان هم کمتر بود. من نامه‌ای به نخست‌وزیر وقت، نوشتم و درخواست کردم فکری به حال این میراث فرهنگی و تمدنی شود؛ و همین امر سبب شد بودجه کتابخانه به ۵ میلیون تومان افزایش یابد و سپس نخست وزیر به بانک مرکزی دستور داد، مرکز اسکناس که ۵ طبقه زیر زمین بود، به کتابخانه ملی اختصاص پیدا کند و ما نیز کتاب‌های خطی و چاپ سنگی نفیس را بسته‌بندی کرده و به بانک مرکزی انتقال دادیم.
رجبی دوانی ادامه داد: این کتابخانه از اداره کل به سازمان مستقلی تغییر وضعیت داد و بودجه ۹۶ میلیون تومان به آن اختصاص یافت و ۳۰ میلیون تومان نیز برای فعالیت در حوزه نشر بود؛ بنابراین کتابخانه ملی در آن زمان نه تنها کتاب‌های خطی و چاپ سنگی را حفظ کرد، بلکه از نظر سازمانی نیز رشد یافت.
وی تصریح کرد: من در نهمین سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، دهمین رئیس کتابخانه ملی بودم و به مدت ۹ سال مسئولیت آن را برعهده داشتم. پیش از من نیز دکتر شهرستانی رئیس کتابخانه ملی بود.
سیدعبدالله انوار، نسخه‌شناس و نخستین فهرست‌نویس کتابخانه ملی گفت: نمی‌دانم با چه زبان از کتابخانه ملی تشکر کنم، جایی که آن را خانه خودم می‌دانم و دوران جوانی خود را در آنجا، چه در روز‌های سخت تابستان و چه زمستان سپری کردم.
وی افزود: معتقدم که کتابخانه ملی، کتابخانه مادر است و هر تحقیقاتی باید در این کتابخانه انجام شود. ما در دوره‌های گذشته و سال‌های دور، مشکلات بسیاری در حوزه فهرست‌نویسی داشتیم و مانند امروز، نسخه‌ها اهمیتی نداشتند و کمتر کسی به این موضوع بها می‌داد و چندین سال منتظر می‌ماندیم تا بتوانیم یک نسخه خطی را چاپ کنیم و یا در آن زمان نسخه‌های خطی اسلامی اهمیت چندانی نداشت.
انوار ادامه داد: کتابخانه ملی از چهل سال پیش که من در آن فعالیت می‌کردم، تاکنون بسیار رشد کرده و در وضعیت خوبی به سر می‌برد. به نظرم فهرست‌نگاران باید به روش توضیح تحلیلی، فهرست‌نگاری کنند تا نسخه‌های خطی به صورت کامل معرفی شوند.
عارف نوشاهی، یکی از برگزیدگان اهل پاکستان در همایش حامیان نسخ خطی نیز به وضعیت بد نسخه‌های خطی در این کشور اشاره کرد و گفت: در این کشور هیچ مرکز و سازمانی برای حمایت از نسخه‌های خطی وجود ندارد و مرکز یا سازمانی نیست که از فهرست‌نویسی حمایت کند و تاکنون نیز هر چه انجام شده، از سوی افراد شخصی بوده است.
وی ادامه داد: زبان فارسی به صورت حساب شده از نظام آموزش پاکستان رانده شده و وجود یک فهرست‌نویس زبان فارسی در این کشور را بعید می‌دانم.
در بخش دیگری از این همایش، سیدصادق سجادی، دبیر علمی همایش گفت: پس از انتشار فراخوان این همایش، ۱۰۸ ناشر، ۴۵۳ عنوان از آثار چاپ شده طی دو سال را ارسال کردند و پس از غربال اولیه، بخشی از آثار به دلیل اینکه خارج از موضوعات همایش بودند یا در سال‌های قبل‌تر چاپ شده بودند، از دایره داوری خارج شدند.
وی افزود: در این همایش، نگرانی‌هایی را درباره حفظ نسخ خطی شنیدم که قابل درک است. در کتابخانه‌های دانشگاه‌ها نیز این مسئله وجود داشته است تا این آثار به دست نسل‌های آینده برسد.
وزیر علوم وقف کتاب را مورد اشاره قرار داد و گفت: این موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد و کتاب‌های ارزشمند نیز می‌تواند در زمره وقف کتاب باشد تا مورد استفاده محققان قرار گیرد. از این رو ما نیازمند حامیانی هستیم که آنچه اهل علم و فرهنگ می‌خواهند را محقق کنند.
رجبی دوانی، رئیس پیشین کتابخانه ملی در این مراسم گفت: زمانی که عهده‌دار ریاست کتابخانه ملی بودم، کشور در شرایط جنگی بود و این شرایط قابل وصف نیست، در گوشه گوشه تهران، موشک‌باران بود و یک روز که در ساختمان قدیمی کتابخانه ملی در اتاقم بودم، یک موشک به مدرسه‌ای در نزدیکی کتابخانه اصابت کرد و خاک از سقف کتابخانه ملی ریخت.
وی افزود: در آن شرایط، همکاران از جان‌گذشته، کار و آثار را فهرست‌برداری می‌کردند. با توجه به اینکه بودجه کتابخانه ملی در آن زمان، یعنی حدود نیمه‌های دهه ۶۰ بسیار اندک بود. بودجه غیرپرسنلی در سال ۶۶ یک و نیم میلیون تومان بود که از بودجه یک دبستان هم کمتر بود. من نامه‌ای به نخست‌وزیر وقت، نوشتم و درخواست کردم فکری به حال این میراث فرهنگی و تمدنی شود؛ و همین امر سبب شد بودجه کتابخانه به ۵ میلیون تومان افزایش یابد و سپس نخست وزیر به بانک مرکزی دستور داد، مرکز اسکناس که ۵ طبقه زیر زمین بود، به کتابخانه ملی اختصاص پیدا کند و ما نیز کتاب‌های خطی و چاپ سنگی نفیس را بسته‌بندی کرده و به بانک مرکزی انتقال دادیم.
رجبی دوانی ادامه داد: این کتابخانه از اداره کل به سازمان مستقلی تغییر وضعیت داد و بودجه ۹۶ میلیون تومان به آن اختصاص یافت و ۳۰ میلیون تومان نیز برای فعالیت در حوزه نشر بود؛ بنابراین کتابخانه ملی در آن زمان نه تنها کتاب‌های خطی و چاپ سنگی را حفظ کرد، بلکه از نظر سازمانی نیز رشد یافت.
وی تصریح کرد: من در نهمین سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، دهمین رئیس کتابخانه ملی بودم و به مدت ۹ سال مسئولیت آن را برعهده داشتم. پیش از من نیز دکتر شهرستانی رئیس کتابخانه ملی بود.
سیدعبدالله انوار، نسخه‌شناس و نخستین فهرست‌نویس کتابخانه ملی گفت: نمی‌دانم با چه زبان از کتابخانه ملی تشکر کنم، جایی که آن را خانه خودم می‌دانم و دوران جوانی خود را در آنجا، چه در روز‌های سخت تابستان و چه زمستان سپری کردم.
وی افزود: معتقدم که کتابخانه ملی، کتابخانه مادر است و هر تحقیقاتی باید در این کتابخانه انجام شود. ما در دوره‌های گذشته و سال‌های دور، مشکلات بسیاری در حوزه فهرست‌نویسی داشتیم و مانند امروز، نسخه‌ها اهمیتی نداشتند و کمتر کسی به این موضوع بها می‌داد و چندین سال منتظر می‌ماندیم تا بتوانیم یک نسخه خطی را چاپ کنیم و یا در آن زمان نسخه‌های خطی اسلامی اهمیت چندانی نداشت.
انوار ادامه داد: کتابخانه ملی از چهل سال پیش که من در آن فعالیت می‌کردم، تاکنون بسیار رشد کرده و در وضعیت خوبی به سر می‌برد. به نظرم فهرست‌نگاران باید به روش توضیح تحلیلی، فهرست‌نگاری کنند تا نسخه‌های خطی به صورت کامل معرفی شوند.
عارف نوشاهی، یکی از برگزیدگان اهل پاکستان در همایش حامیان نسخ خطی نیز به وضعیت بد نسخه‌های خطی در این کشور اشاره کرد و گفت: در این کشور هیچ مرکز و سازمانی برای حمایت از نسخه‌های خطی وجود ندارد و مرکز یا سازمانی نیست که از فهرست‌نویسی حمایت کند و تاکنون نیز هر چه انجام شده، از سوی افراد شخصی بوده است.
وی ادامه داد: زبان فارسی به صورت حساب شده از نظام آموزش پاکستان رانده شده و وجود یک فهرست‌نویس زبان فارسی در این کشور را بعید می‌دانم.
در بخش دیگری از این همایش، سیدصادق سجادی، دبیر علمی همایش گفت: پس از انتشار فراخوان این همایش، ۱۰۸ ناشر، ۴۵۳ عنوان از آثار چاپ شده طی دو سال را ارسال کردند و پس از غربال اولیه، بخشی از آثار به دلیل اینکه خارج از موضوعات همایش بودند یا در سال‌های قبل‌تر چاپ شده بودند، از دایره داوری خارج شدند.
