استاد کافی در نشست الگوی زندگی عفیفانه با رویکرد اسلامی:
حجاب اجباری در جامعه، نماد عفاف نیست/ تحکّم در مسئله حجاب محکوم به شکست است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رضوی در قم، مجید کافی، در اولین نشست از سلسله نشست های همایش ملی (الگوی زندگی عفیفانه با رویکرد اسلامی) با موضوع «مسئله چیست؟ عفاف یا حجاب؟»، که به همت مرکز پژوهش های آستان قدس رضوی و در محل تالار امام مهدی(عج) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد، اظهار داشت: باید بیش از هر چیز به مسئله خویشتنداری اجتماعی تمرکز کنیم چرا که این موضوع، مهمترین عامل بازدارنده از آسیب های مختلف اجتماعی و فردی است.
وی با بیان این که بین خویشتنداری فردی و خویشتنداری اجتماعی تفاوت وجود دارد، گفت: اگر در یک جمعی، همه افراد خویشتندار باشند، آن جمع، یک جمعی است که همه خویشتندار خواهند بود اما خویشتنداری اجتماعی یعنی شرایطی در اجتماع وجود دارد که همه افراد جامعه در مسیر خویشتنداری قرار می گیرند؛ در بحث عفت و رعایت عفاف در جامعه هم، دقیقا همین امر صادق است.
این استاد دانشگاه با بیان این که گاهی ساختار اجتماعی یک جامعه، ما را به سمت عفت یا بی عفتی سوق می دهد، گفت: اگر ما خود را به خویشتنداری جنسی محدود کنیم، صحیح نیست؛ مضاف بر این که در همین موضوع خویشتنداری جنسی هم فقط روی یکی از شاخه های آن یعنی تحریک شدن یا نشدن تمرکز کردیم که بحثی کاملا ناقص است.
وی تصریح کرد: بحث عفت در قرآن کریم، بحثی بسیار محدود است و می فرماید افراد مجرد که شرایط ازدواج ندارند، عفت داشته باشند تا بعد از ازدواج و در کانون خانواده نیازهای شان برطرف شود؛ اما اگر می خواهیم عفت را توضیح دهیم باید از معنای قرآنی آن فراتر رفته و معنای آن را توسعه دهیم؛ کاری که در روایات مشاهده می کنیم.
کافی با بیان این که باید قبول کنیم پروژه عفاف و حجاب در ۴ دهه اخیر تاریخ انقلاب اسلامی ایران، موفق نبوده است، گفت: جامعه مطلوب ما، جامعه ای است که هم عفت و هم حجاب در آن رعایت می شود اما اگر فقط و فقط خواستیم بین حجاب و عفاف یکی را در اولویت قرار دهیم، آن اولویت باید عفاف باشد.
وی اضافه کرد: گاهی رابطه حجاب و عفاف را رابطه سمبل و نماد تعریف می کنند و می گویند حجاب نماد عفاف است؛ در این موضوع که حجاب را سمبل و نماد عفاف دانسته اند، یعنی حجاب داشتن یک زن، نماد اعتقادات درونی او می باشد و به ظاهر تا اینجا مشکلی نیست، اما اگر در موضوع نمادگرایی، کمی بیشتر تمرکز کنیم، گفته شده است که اگر نمادی بهتر از نماد قبل، توانست معنایی را منتقل کند، باید آن نماد قبلی را کنار گذاشت؛ امروز و در جامعه ما، حجاب یک رفتار، یک اجبار و یک هنجار اجتماعی است و لذا نمی توان به عنوان یک سمبل و نماد آن را تعریف کرد؛ چرا که ما به یک زنی هم که اعتقادی به حجاب ندارد، اجبار می کنیم که حجاب داشته باشد؛ و در چنین شرایطی است که بسیاری از مردم از خود می پرسند آیا زن محجبه غیر عفیف نداریم؟
عضو شورای دانشنامه و مدیر گروه علوم انسانی دانشنامه زن مسلمان، با تصریح بر این که امروز خیلی از خانم های ایرانی که شاید از نظر برخی بد حجاب هم باشند، عفیف هستند، گفت: موضوع عفت یک موضوع بسیار کلی و فراگیری است که در موضوع حجاب خلاصه نمی شود و این توهم عرفی ما هست که حجاب را همپای عفاف می بینیم در حالی که این طور نیست؛ امروز برخی از دینداران جامعه ما، تصوری غلط دارند که اگر زنی خود را آرایش کرد، شاید مشکلی از لحاظ اعتقادی دارد در حالی که بسیاری از این زنان، نماز می خوانند و روزه می گیرند و عفیف هم هستند.
این استاد دانشگاه با بیان این که در ۴ دهه گذشته تاریخ انقلاب، گرفتار برداشت های غلط و عملکردهای غیر کارشناسی از موضوع حجاب و عفاف شده ایم، گفت: اگر ما توانستیم ساحت های پنج گانه انسان را مورد توجه قرار دهیم و در مسیر درست، آن ها را تثبیت و نهادینه کنیم، یکی از برون دادهای رفتاری او، مسئله حجاب خواهد بود؛ از جمله این ساحت های پنج گانه انسان، ساحت بینش، ساحت گرایش و ساحت اراده است که برای مثال موضوع ایمان طبق آیات قرآن کریم، ریشه در سه ساحت ذکر شده دارد.
وی تصریح کرد: ما در چهل سال گذشته، خیلی در مورد حجاب حرف زدیم و روی آن تمرکز کردیم، اما به همین میزان، بینش ها و گرایش و اراده های افراد جامعه را تقویت نکردیم در حالی که باید سه ساحت یاد شده را تقویت کرد؛ و الا صرف تمرکز روی موضوع حجاب، در ساحت های گفتاری و رفتاری خود را نشان نخواهد داد.
کافی با بیان این که باید بجای سرمایه گذاری های قبلی، روی موضوع ساحت های درونی انسان ها سرمایه گذاری کنیم، گفت: به نظر بنده اگر در ۴۰ سال گذشته روی موضوعات دیگری کار شد، از این به بعد روی موضوع بینش ها کار کرد و اراده ها را تقویت نمود.
وی با بیان این که عفاف در روایات ائمه اطهار(ع)، به عنوان یک موضوع جنسیتی نیست، گفت: عفاف زن و مرد نمی شناسد و اصلا بحث جنسیتی نیست، اما حجاب یک امر جنسیتی است و لذا اگر روی بخشی از جامعه مثل بانوان تمرکز کنیم، مسائل مختلفی در جامعه پیش می آید که نمونه آن دعواهای جنستی، حقوق زنان و ... است و یا این که برخی زنان در مقابل اعتراض مردان در خصوص حجاب می گویند تو باید چشم خودت را مواظبت کنی و نگاه بد نداشته باشی؛ لذا باید بیش از حجاب، روی بحث عفاف تمرکز کنیم.
عضو شورای دانشنامه و مدیر گروه علوم انسانی دانشنامه زن مسلمان، با بیان این که جامعه مطلوب، جامعه ای است که هم زن و هم مرد آن عفیف باشند، گفت: به اعتقاد بنده این طور نیست که اگر زنی حجاب کاملی نداشت، غیر عفیفه است؛ لذا باید روی بحث عفاف بیشتر بحث کرد.
وی با انتقاد از رفتارهای تحکم آمیز در جامعه ما در خصوص بحث حجاب، گفت: برای نهادینه کردن یک رفتار در جامعه و مثلا موضوع حجاب، نمی شود از تحکم استفاده کرد، چرا که تحکم در این موضوعات محکوم به شکست است.
وی با بیان این که بین خویشتنداری فردی و خویشتنداری اجتماعی تفاوت وجود دارد، گفت: اگر در یک جمعی، همه افراد خویشتندار باشند، آن جمع، یک جمعی است که همه خویشتندار خواهند بود اما خویشتنداری اجتماعی یعنی شرایطی در اجتماع وجود دارد که همه افراد جامعه در مسیر خویشتنداری قرار می گیرند؛ در بحث عفت و رعایت عفاف در جامعه هم، دقیقا همین امر صادق است.
این استاد دانشگاه با بیان این که گاهی ساختار اجتماعی یک جامعه، ما را به سمت عفت یا بی عفتی سوق می دهد، گفت: اگر ما خود را به خویشتنداری جنسی محدود کنیم، صحیح نیست؛ مضاف بر این که در همین موضوع خویشتنداری جنسی هم فقط روی یکی از شاخه های آن یعنی تحریک شدن یا نشدن تمرکز کردیم که بحثی کاملا ناقص است.
وی تصریح کرد: بحث عفت در قرآن کریم، بحثی بسیار محدود است و می فرماید افراد مجرد که شرایط ازدواج ندارند، عفت داشته باشند تا بعد از ازدواج و در کانون خانواده نیازهای شان برطرف شود؛ اما اگر می خواهیم عفت را توضیح دهیم باید از معنای قرآنی آن فراتر رفته و معنای آن را توسعه دهیم؛ کاری که در روایات مشاهده می کنیم.
کافی با بیان این که باید قبول کنیم پروژه عفاف و حجاب در ۴ دهه اخیر تاریخ انقلاب اسلامی ایران، موفق نبوده است، گفت: جامعه مطلوب ما، جامعه ای است که هم عفت و هم حجاب در آن رعایت می شود اما اگر فقط و فقط خواستیم بین حجاب و عفاف یکی را در اولویت قرار دهیم، آن اولویت باید عفاف باشد.
وی اضافه کرد: گاهی رابطه حجاب و عفاف را رابطه سمبل و نماد تعریف می کنند و می گویند حجاب نماد عفاف است؛ در این موضوع که حجاب را سمبل و نماد عفاف دانسته اند، یعنی حجاب داشتن یک زن، نماد اعتقادات درونی او می باشد و به ظاهر تا اینجا مشکلی نیست، اما اگر در موضوع نمادگرایی، کمی بیشتر تمرکز کنیم، گفته شده است که اگر نمادی بهتر از نماد قبل، توانست معنایی را منتقل کند، باید آن نماد قبلی را کنار گذاشت؛ امروز و در جامعه ما، حجاب یک رفتار، یک اجبار و یک هنجار اجتماعی است و لذا نمی توان به عنوان یک سمبل و نماد آن را تعریف کرد؛ چرا که ما به یک زنی هم که اعتقادی به حجاب ندارد، اجبار می کنیم که حجاب داشته باشد؛ و در چنین شرایطی است که بسیاری از مردم از خود می پرسند آیا زن محجبه غیر عفیف نداریم؟
عضو شورای دانشنامه و مدیر گروه علوم انسانی دانشنامه زن مسلمان، با تصریح بر این که امروز خیلی از خانم های ایرانی که شاید از نظر برخی بد حجاب هم باشند، عفیف هستند، گفت: موضوع عفت یک موضوع بسیار کلی و فراگیری است که در موضوع حجاب خلاصه نمی شود و این توهم عرفی ما هست که حجاب را همپای عفاف می بینیم در حالی که این طور نیست؛ امروز برخی از دینداران جامعه ما، تصوری غلط دارند که اگر زنی خود را آرایش کرد، شاید مشکلی از لحاظ اعتقادی دارد در حالی که بسیاری از این زنان، نماز می خوانند و روزه می گیرند و عفیف هم هستند.
این استاد دانشگاه با بیان این که در ۴ دهه گذشته تاریخ انقلاب، گرفتار برداشت های غلط و عملکردهای غیر کارشناسی از موضوع حجاب و عفاف شده ایم، گفت: اگر ما توانستیم ساحت های پنج گانه انسان را مورد توجه قرار دهیم و در مسیر درست، آن ها را تثبیت و نهادینه کنیم، یکی از برون دادهای رفتاری او، مسئله حجاب خواهد بود؛ از جمله این ساحت های پنج گانه انسان، ساحت بینش، ساحت گرایش و ساحت اراده است که برای مثال موضوع ایمان طبق آیات قرآن کریم، ریشه در سه ساحت ذکر شده دارد.
وی تصریح کرد: ما در چهل سال گذشته، خیلی در مورد حجاب حرف زدیم و روی آن تمرکز کردیم، اما به همین میزان، بینش ها و گرایش و اراده های افراد جامعه را تقویت نکردیم در حالی که باید سه ساحت یاد شده را تقویت کرد؛ و الا صرف تمرکز روی موضوع حجاب، در ساحت های گفتاری و رفتاری خود را نشان نخواهد داد.
کافی با بیان این که باید بجای سرمایه گذاری های قبلی، روی موضوع ساحت های درونی انسان ها سرمایه گذاری کنیم، گفت: به نظر بنده اگر در ۴۰ سال گذشته روی موضوعات دیگری کار شد، از این به بعد روی موضوع بینش ها کار کرد و اراده ها را تقویت نمود.
وی با بیان این که عفاف در روایات ائمه اطهار(ع)، به عنوان یک موضوع جنسیتی نیست، گفت: عفاف زن و مرد نمی شناسد و اصلا بحث جنسیتی نیست، اما حجاب یک امر جنسیتی است و لذا اگر روی بخشی از جامعه مثل بانوان تمرکز کنیم، مسائل مختلفی در جامعه پیش می آید که نمونه آن دعواهای جنستی، حقوق زنان و ... است و یا این که برخی زنان در مقابل اعتراض مردان در خصوص حجاب می گویند تو باید چشم خودت را مواظبت کنی و نگاه بد نداشته باشی؛ لذا باید بیش از حجاب، روی بحث عفاف تمرکز کنیم.
عضو شورای دانشنامه و مدیر گروه علوم انسانی دانشنامه زن مسلمان، با بیان این که جامعه مطلوب، جامعه ای است که هم زن و هم مرد آن عفیف باشند، گفت: به اعتقاد بنده این طور نیست که اگر زنی حجاب کاملی نداشت، غیر عفیفه است؛ لذا باید روی بحث عفاف بیشتر بحث کرد.
وی با انتقاد از رفتارهای تحکم آمیز در جامعه ما در خصوص بحث حجاب، گفت: برای نهادینه کردن یک رفتار در جامعه و مثلا موضوع حجاب، نمی شود از تحکم استفاده کرد، چرا که تحکم در این موضوعات محکوم به شکست است.
