در همایش علمی سیره امام رضا«ع» مطرح شد؛
دیدگاه اهل‌سنت در مورد امام رضا(ع)؛ از مکتب شام تا مکتب نیشابور
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رضوی در قم، «منصور داداش نژاد»، در نشست اول از (دومین همایش علمی سیره امام رضا«ع»؛ آموزه ها و کارکردها)، در سخنانی با موضوع «جایگاه امام رضا(ع)، در فرهنگ و میراث اهل سنت» که به همت بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی "نمایندگی قم" و در محل سالن اجتماعات انجمن های علمی حوزه علمیه قم برگزار شد، اظهار داشت: به صورت کلی می توان گفت که دیدگاه اهل سنت راجع به اهل بیت(ع) و به ویژه امام رضا(ع)، دیدگاه علمای ابرار است؛ یعنی ائمه(ع) را بعنوان افراد دارای معنویت می پذیرند، اما ویژگی های انحصاری و خاصی که ما برای ایشان قائل هستیم را نمی پذیرند و اگر شخصی هم باشد که این ویژگی ها یا حتی برخی از آن ها را هم پذیرفته باشد، متهم به شیعه بودن، شده است.
وی با بیان این که به صورت کلی ۲ دیدگاه در میان اهل سنت در مورد اهل بیت(ع) وجود دارد، گفت: یک دیدگاه مربوط به شرق جهان اسلام با محوریت نیشابور است و یک دیدگاه هم دیدگاه غرب جهان اسلام است که از آن تعبیر به مکتب شام می شود و این دیدگاه بیشتر روی تفکرات سلفی گری تأکید می کند.
رئیس پژوهشکده علوم اسلامی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، افزود: آنچه که در شرق جهان اسلام و دیدگاه اهل سنت این منطقه در مورد امام رضا(ع) سراغ داریم، چیزی شبیه به تصوف و آمیخته با تفکر صوفی است؛ مثلا این که امام دارای کراماتی مثل آگاه بودن از فکر انسان های دیگر و ... است که همه در راستای تفکر صوفی مسلک است.
وی گفت: اما در مکتب شام، اهل سنت سعی می کنند زندگی اهل بیت(ع) و امام رضا(ع) را بررسی کنند اما در عین حال تلاش می کنند بگویند راه شیعیان از اهل بیت(ع) جدامی باشد؛ توضیح بیشتر این که خود امام را تعریف کرده و اذعان می کنند که او دارای مقام برجسته ای است، و حتی ۱۲ امام شیعیان را ذکر کردند، اما تأکیدشان این است که شیعیان، بر خلاف فرمایشات ائمه(ع) عمل می کنند؛ در واقع تمایزی بین اهل بیت(ع) و شیعیان قائل می شوند.
داداش نژاد در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که نگارش راجع به اهل بیت(ع) در میان علما و نویسندگان اهل سنت، در یک مقطع زمانی که به سده ششم تا هفتم هجری بر می گردد، رشد چشمگیری داشت، گفت: به نظر می آید در دو فضا این کار صورت گرفت؛ یکی در فضای تصوف به مرکزیت ایران و نیشابور، و دیگری هم بعد از فروپاشی خلافت عباسیان و روی کار آمدن ممالیک؛ که در این مقطع زمانی شاهد رویارویی علنی تر و آشکارتر شیعیان و اهل سنت هستیم؛ چرا که اهل سنت بعد از فروپاشی عباسیان، احساس می کردند پشتوانه معنوی شان را در جامعه از دست داده اند و به این دلیل به شیعیان حمله می کردند.
وی افزود: در این مقطع زمانی اهل سنت به اهل بیت(ع) و زندگی آنان توجه و نگاه می کردند اما نه برای خود اهل بیت(ع)، بلکه برای این که به شیعیان حمله کنند و بگویند شیعیان بر خلاف فرمایشات خاندان پیامبر(ص) عمل می کنند؛ برخی هم هدف شان شرح حال نگاری و یا حدیث نگاری بوده است.
رئیس پژوهشکده علوم اسلامی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، خاطرنشان کرد: با این همه، تا آن جا که بنده مطالعه و بررسی کردم، حداقل تا قرن دهم هجری قمری، کتاب مستقلی که اهل سنت راجع به امام رضا(ع) نوشته باشند سراغ ندارم؛ البته حاکم نیشابوری در سال ۴۰۵ کتابی راجع به امام رضا(ع) نوشته اند که هیچ چیزی از آن کتاب، متأسفانه باقی نمانده است.
وی با بیان این که به صورت کلی ۲ دیدگاه در میان اهل سنت در مورد اهل بیت(ع) وجود دارد، گفت: یک دیدگاه مربوط به شرق جهان اسلام با محوریت نیشابور است و یک دیدگاه هم دیدگاه غرب جهان اسلام است که از آن تعبیر به مکتب شام می شود و این دیدگاه بیشتر روی تفکرات سلفی گری تأکید می کند.
رئیس پژوهشکده علوم اسلامی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، افزود: آنچه که در شرق جهان اسلام و دیدگاه اهل سنت این منطقه در مورد امام رضا(ع) سراغ داریم، چیزی شبیه به تصوف و آمیخته با تفکر صوفی است؛ مثلا این که امام دارای کراماتی مثل آگاه بودن از فکر انسان های دیگر و ... است که همه در راستای تفکر صوفی مسلک است.
وی گفت: اما در مکتب شام، اهل سنت سعی می کنند زندگی اهل بیت(ع) و امام رضا(ع) را بررسی کنند اما در عین حال تلاش می کنند بگویند راه شیعیان از اهل بیت(ع) جدامی باشد؛ توضیح بیشتر این که خود امام را تعریف کرده و اذعان می کنند که او دارای مقام برجسته ای است، و حتی ۱۲ امام شیعیان را ذکر کردند، اما تأکیدشان این است که شیعیان، بر خلاف فرمایشات ائمه(ع) عمل می کنند؛ در واقع تمایزی بین اهل بیت(ع) و شیعیان قائل می شوند.
داداش نژاد در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که نگارش راجع به اهل بیت(ع) در میان علما و نویسندگان اهل سنت، در یک مقطع زمانی که به سده ششم تا هفتم هجری بر می گردد، رشد چشمگیری داشت، گفت: به نظر می آید در دو فضا این کار صورت گرفت؛ یکی در فضای تصوف به مرکزیت ایران و نیشابور، و دیگری هم بعد از فروپاشی خلافت عباسیان و روی کار آمدن ممالیک؛ که در این مقطع زمانی شاهد رویارویی علنی تر و آشکارتر شیعیان و اهل سنت هستیم؛ چرا که اهل سنت بعد از فروپاشی عباسیان، احساس می کردند پشتوانه معنوی شان را در جامعه از دست داده اند و به این دلیل به شیعیان حمله می کردند.
وی افزود: در این مقطع زمانی اهل سنت به اهل بیت(ع) و زندگی آنان توجه و نگاه می کردند اما نه برای خود اهل بیت(ع)، بلکه برای این که به شیعیان حمله کنند و بگویند شیعیان بر خلاف فرمایشات خاندان پیامبر(ص) عمل می کنند؛ برخی هم هدف شان شرح حال نگاری و یا حدیث نگاری بوده است.
رئیس پژوهشکده علوم اسلامی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، خاطرنشان کرد: با این همه، تا آن جا که بنده مطالعه و بررسی کردم، حداقل تا قرن دهم هجری قمری، کتاب مستقلی که اهل سنت راجع به امام رضا(ع) نوشته باشند سراغ ندارم؛ البته حاکم نیشابوری در سال ۴۰۵ کتابی راجع به امام رضا(ع) نوشته اند که هیچ چیزی از آن کتاب، متأسفانه باقی نمانده است.
