عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی:
در اندیشه رضوی، فهم دین بدون استفاده از عقل امکان پذیر نیست
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رضوی در قم، «ابوذر رجبی»، پیش از ظهر امروز (دوشنبه ۱۴ آبان ۱۳۹۷)، در نشست دوم از (دومین همایش علمی سیره امام رضا«ع»؛ آموزه ها و کارکردها)، با موضوع «عقلانیت دینی و اخلاق عقلانی در سیره امام رضا(ع)، با تأکید بر آموزه های تمدنی امام رضا(ع)»، که به همت بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی "نمایندگی قم" و در محل سالن اجتماعات دانشگاه معارف اسلامی قم برگزار شد، اظهار داشت: در سیره اهل بیت(ع) و به ویژه امام رضا(ع)، نوعی از عقلانیت وجود دارد که می توان آن را عقلانیت دینی نامید.
وی با بیان این که بسیاری از اندیشمندان دینی از منظر عقلی به مقوله دین پرداخته اند، گفت: معصومین(ع) و به ویژه امام رضا(ع)، با رویکرد و شیوه ای که بکار بستند، عقلانیت صحیح و رویکرد صحیح به عقل را برای ما ترسیم کرده اند.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در کنار رویکرد منطقی و عقل محور معصومین(ع) به مقوله دین، از سوی دیگر در جهان اسلام مواجه هستیم با برخی از بزرگان اهل سنت که در مقولات دینی اصلا سراغ عقل نمی روند؛ در حالی که با هدایت معصومین(ع) راه درست به ما نشان داده شده است.
وی یادآور شد: امام رضا(ع) با صراحت، تفکر و تعقل را از ویژگی های انسانی بر شمرده اند و البته این مهم در آیات قرآن هم مورد اشاره قرار گرفته است؛ یا حتی در حوزه مراجعه به دین، امام رضا(ع) با صراحت می فرمایند که با عقل و استفاده از آن، معرفت به خدا پیدا می شود و همچنین صدق و کذب نبوت پیامبر(ص) هم، از طریق عقل اثبات می شود.
رجبی افزود: امام رضا(ع) در فرمایشات شان، حتی تأکید دارند که بدون استفاده از عقل و تعقل، فهم دین اصلا اثبات پذیر نیست و خوشبختانه بسیاری از نگاه ها در جهان اسلام، متأثر از همین نگاه معصومین(ع) است.
وی گفت: معصومین(ع)، نقش عقل که یک نقش معرفت شناختی باشد را، در حوزه دین مطرح کرده و تأکید می کنند که عقل در فهم گذاره های دینی نقشی اساسی دارد؛ توضیح بیشتر این که امام رضا(ع) عقل را به عنوان ابزار بشر برای فهم دین و حقیقت آن مورد توجه قرار داده اند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی افزود: امام رضا(ع) در یکی از فرمایشات شان عنوان می کنند که خداوند دین را برای بشر عرضه کرد و ما انسان ها با ابزارهایی به سراغ فهم دین می رویم که یکی از این ابزارها عقل است؛ ایشان معتقدند که عقل به کشف ظواهری که در دین مطرح شده است، می پردازد.
وی گفت: البته امام رضا(ع) به صراحت بیان می فرمایند که عقل به تنهایی و به خودی خود، نمی تواند جعل حقیقت و یا وضع حقیقت کند، بلکه نوعی ابزار برای فهم گذاره های دینی است و دقیقا همین موضوع، نکته بسیار مهم در بحث عقلانیت دینی است؛ یعنی اگرچه عقل از نظر امام رضا(ع)، منبع کشف کننده است، اما تلقی منبع اصلی بودن در کنار وحی خدا، نادرست است.
رجبی با بیان این که امام رضا(ع) می فرمایند، وقتی به سراغ دین می رویم، به واسطه عقل، به معرفتی می رسیم که همان معرفت دینی است، گفت: مدل مواجهه عقلانی در کلام امام رضا(ع)، به این صورت است که عقل بعنوان منبع مستقل به حساب نمی آید، بلکه صرفا ابزاری است در کنار ابزار دیگر که برای فهم دین باید از آن استفاده شود؛ و این اندیشه بر خلاف آن عقلانیت افراطی است که در غرب وجود دارد یا این که مدل دیگر این عقلانیت افراطی در خود جهان اسلام دیده می شود.
وی با بیان این که بسیاری از اندیشمندان دینی از منظر عقلی به مقوله دین پرداخته اند، گفت: معصومین(ع) و به ویژه امام رضا(ع)، با رویکرد و شیوه ای که بکار بستند، عقلانیت صحیح و رویکرد صحیح به عقل را برای ما ترسیم کرده اند.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در کنار رویکرد منطقی و عقل محور معصومین(ع) به مقوله دین، از سوی دیگر در جهان اسلام مواجه هستیم با برخی از بزرگان اهل سنت که در مقولات دینی اصلا سراغ عقل نمی روند؛ در حالی که با هدایت معصومین(ع) راه درست به ما نشان داده شده است.
وی یادآور شد: امام رضا(ع) با صراحت، تفکر و تعقل را از ویژگی های انسانی بر شمرده اند و البته این مهم در آیات قرآن هم مورد اشاره قرار گرفته است؛ یا حتی در حوزه مراجعه به دین، امام رضا(ع) با صراحت می فرمایند که با عقل و استفاده از آن، معرفت به خدا پیدا می شود و همچنین صدق و کذب نبوت پیامبر(ص) هم، از طریق عقل اثبات می شود.
رجبی افزود: امام رضا(ع) در فرمایشات شان، حتی تأکید دارند که بدون استفاده از عقل و تعقل، فهم دین اصلا اثبات پذیر نیست و خوشبختانه بسیاری از نگاه ها در جهان اسلام، متأثر از همین نگاه معصومین(ع) است.
وی گفت: معصومین(ع)، نقش عقل که یک نقش معرفت شناختی باشد را، در حوزه دین مطرح کرده و تأکید می کنند که عقل در فهم گذاره های دینی نقشی اساسی دارد؛ توضیح بیشتر این که امام رضا(ع) عقل را به عنوان ابزار بشر برای فهم دین و حقیقت آن مورد توجه قرار داده اند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی افزود: امام رضا(ع) در یکی از فرمایشات شان عنوان می کنند که خداوند دین را برای بشر عرضه کرد و ما انسان ها با ابزارهایی به سراغ فهم دین می رویم که یکی از این ابزارها عقل است؛ ایشان معتقدند که عقل به کشف ظواهری که در دین مطرح شده است، می پردازد.
وی گفت: البته امام رضا(ع) به صراحت بیان می فرمایند که عقل به تنهایی و به خودی خود، نمی تواند جعل حقیقت و یا وضع حقیقت کند، بلکه نوعی ابزار برای فهم گذاره های دینی است و دقیقا همین موضوع، نکته بسیار مهم در بحث عقلانیت دینی است؛ یعنی اگرچه عقل از نظر امام رضا(ع)، منبع کشف کننده است، اما تلقی منبع اصلی بودن در کنار وحی خدا، نادرست است.
رجبی با بیان این که امام رضا(ع) می فرمایند، وقتی به سراغ دین می رویم، به واسطه عقل، به معرفتی می رسیم که همان معرفت دینی است، گفت: مدل مواجهه عقلانی در کلام امام رضا(ع)، به این صورت است که عقل بعنوان منبع مستقل به حساب نمی آید، بلکه صرفا ابزاری است در کنار ابزار دیگر که برای فهم دین باید از آن استفاده شود؛ و این اندیشه بر خلاف آن عقلانیت افراطی است که در غرب وجود دارد یا این که مدل دیگر این عقلانیت افراطی در خود جهان اسلام دیده می شود.
