کارگردان و بازیگر تئاتر و سینما از نبود موزه هنرهای نمایشی انتقاد کرد و تعزیه را نماد تفکر شیعی دانست.

به گزارش خبرگزاری رضوی از مازندران؛ محمود عزیزی در همایش تعزیه در فرهنگ عامه در سواد کوه مازندران، با ابراز تأسف از عدم ایجاد موزه هنرهای نمایشی در طی ادوار گذشته، وجود چنین مرکزی را برای حفظ آثار و مراجعه پژوهشگران و محققان ضروری دانست و افزود: این موزه نیازمند یک بخش تحقیقات بین‌المللی و مکانی برای ارائه انواع و اشکال نمایش سنتی است.
این پیشکسوت عرصه هنر با اشاره به سه فرم تعزیه، تخت حوضی و عروسک‌گردانی در نمایش سنتی کشور و انواع اشکال نمایش مانند نقالی، آنها را سرمایه بزرگی برای کشور برشمرد و به عدم توجه کافی به آن اشاره کرد.
وی تعزیه را نماد تفکر شیعی عنوان کرد و با بیان اینکه دوره صفویه آغاز بهره‌گیری از ابزار و هنر این نمایش بوده است، خاطرنشان کرد: تعزیه در عین حالی که موثر بر فرهنگ عامه مردم بوده، خود نیز فرهنگ بومی است.
این مدرس تئاتر با اشاره به وجود دو اصل خیر و شر در تمامی نمایش‌ها، تعزیه را مستثنی از این اصل ندانست و افزود: این تقابل خیر و شر، حتی در بکارگیری رنگ نیز در تعزیه نمود دارد و بیانگر توان مردمی است که این شکل از نمایش از دل آن ایجاد شده است.
وی با بیان اینکه ذات و ریشه هنرها مردمی بوده و فعالیت‌های هنری در تمام جهان، همگی منطبق بر جامعه است، ادامه داد: گاهی قدرت‌ها این فعالیت‌ها را به نام خود مصادره می‌کنند و رنگ و بویی اشرافی و شناسنامه قدرتی به آن می‌دهند و نمونه آن در غرب شکل‌گیری اپرا است و در تعزیه نیز، ایجاد تکیه دولت در دوران قاجار را شاهد هستیم.
این نویسنده با بیان اینکه تعزیه یک هنر مردمی است که از نهاد گروندگان به آئین سرچشمه گرفته است، به هوشمندی و توانایی عجیب آن اشاره کرد و گفت: هزینه نگهداری این فعالیت‌ها نیز از مردم کوچه و بازار تأمین می‌شده است.
وی با اشاره به کم بودن تعداد نوشته‌های مستقل و منظم در رابطه با تعزیه، به کارهای مستشرقان غربی در این زمینه اشاره کرد و گفت: کتاب‌ها، تحقیقات و جمع‌آوری‌های این مبحث قابل قیاس با کل تاریخ اجتماعی معاصر و تئاتر معاصر نیست.
عزیزی با بیان اینکه در طی ۴۰ سال گذشته، مطالبی در این باره نوشته شده که دارای حجم قابل ملاحظه‌ای است، بر انسجام و جریان‌سازی در این زمینه تأکید کرد و افزود: با چنین اتفاقی، کشورهای هم اندیش ما می‌توانند از آن بهره برند و سرچشمه‌ای برای تحقیقات سایر کشورها گردد.
وی با بیان اینکه امروز هر کسی در دهکده جهانی نیازمند شناسنامه‌ای است، فرهنگ و دین را شناسنامه کشورها دانست و فعالیت هنری را نشانه بیرونی این شناسنامه برشمرد و بر اهمیت و ضرورت حمایت مسئولان در این عرصه اشاره کرد.
تعزیه هنری ملی و بین المللی
پژوهشگر و کارگردان تئاتر از تعزیه به عنوان هنر بومی و بین المللی یاد کرد و گفت: این هنر ملی و بین المللی مظلوم واقع شده است.
اردشیر صالح‌پور نیز در همایش نقش تعزیه در فرهنگ عامه در شهرستان سوادکوه، با اشاره به ثبت جهانی تعزیه به‌عنوان هنر ایرانی در پنج سال پیش، گفت: تعزیه به بشریت اختصاص دارد و از این رو، نه یک هنر بومی و ملی بلکه یک هنر بین‌المللی است.
این پژوهشگر تئاتر، با اشاره به نظریات جامعه‌شناسان مبنی بر دین هنری یا هنر دینی و با اشاره به برخی تلاش‌ها برای دینی کردن هنر پس از انقلاب، گفت: تجربه بسیار موفق یونانیان این است که به جای اینکه هنر خود را دینی کنند، دین خود را هنری کردند و اکنون پس از گذشت 2800 سال از شکل‌گیری تمدن آتنی، ما از طریق هنر یونانیان با دین آنها آشنا شدیم.
وی با بیان اینکه تجربه موفق یونانیان را ما در عصر صفویان آغاز کردیم، ادامه داد: در این دوره، آموزه‌های شیعی از طریق یک فرایند هنری احیا شد و ریشه و جان مایه تعزیه از همین دوره صفویه است.
صالح‌پور با بیان اینکه تا وقتی ما از تعزیه شناخت کافی به دست نیاوریم، قدر آن را نخواهیم دانست، گفت: تعزیه یگانه نمایش دنیای اسلام و یک هنر ایرانی است که از امتزاج فرهنگ غنی ایرانی و تعلق ایرانیان به شیعه ایجاد شده و از این رو است که نه در کشورهای عربی که در ایران شکل گرفته و ذوق ایرانی آن را متجلی و متعالی کرد.
وی با اشاره به سخن استاد صبا مبنی بر اینکه تعزیه یک اپرای تراژیک آوازی است، از دیگر ویژگی‌های آن به سمبولیک بودن آن اشاره کرد و افزود: سمبول رنگ و انتخاب رنگ‌ها در تعزیه، نه یک امر خلق‌الساعه و جعلی که ریشه در فلسفه خیر و شر و فرهنگ باستان دارد و از این رو، تا کنون نیز حفظ شده است.
این پژوهشگر تئاتر با بیان اینکه تعزیه نه یک تاریخ یا علم، بلکه قرائت هنری از دین است، بر وجود جنبه‌های فانتزی در تعزیه تأکید کرد و افزود: حذف فانتزی از تعزیه، ما را از وجه هنری آن دور می‌کند و اجرای عین واقعه تاریخی در تعزیه خوب نیست.
وی با بیان اینکه تعزیه نه یک واقعیت بلکه حقیقت است، ادامه داد: در واقعیت آنچه که هست بیان می‌شود اما در حقیقت، آنچه که باید باشد و در تعزیه نیز، وجه آرمانی دین بیان می‌گردد و از این رو، تعزیه یک هنر قدسی است.
صالح‌پور با اشاره به گسست در تعزیه در دوره پهلوی، این انقطاع را عامل عدم شکل‌گیری هنر و تئاتر ملی دانست و افزود: اگر چنین گسستی رخ نمی‌داد اکنون ما تعزیه با موضوعات مختلف همچون نفت، اختلاس داشته‌ایم، کمااینکه در دوره قبل از گسست، تعزیه مضحک یا کمیک (خنده بر اشقیا) وجود داشته است.