شاخص های الگوی رفتاری امام رضا(ع) با دیگران

به گزارش خبرگزاری رضوی؛ همایش ملی حدیث رضوی در قالب جشنواره بین المللی امام رضا(ع) چند دوره در قم برگزار شد که مقالات ارزنده ای نیز به دبیرخانه این جشنواره ارسال شد یکی از پژوهشگران شرکت کننده در این همایش در مقاله "سبک رفتار ارتباطی با پیروان دیگر ادیان در سیره رضوی" نکته های جالب و درس آموز از رفتار امام رضا(ع) را بر اساس اقوال تاریخی مطرح کرده است که در ادامه می آید:
اخلاق، یکی از عناصر مهم شخصیت انسان است و امام رضا (علیه السلام) هم چون جدّ بزرگوارش، در اخلاق، نمونه و الگو بود و در زندگی فردی و اجتماعی، خُلق والای پیامبر را حکایت می کرد، چنان که گفته اند:

یُمثِّلُ النَّبی فی أخلاقِه فإنَّه النّابِتُ مِن أعراقِه.

پیامبر (صل الله علیه و آله وسلم) در اخلاق او جلوه گر می شود، چرا كه او برخاسته از ریشه های نبوی است.

از این رو حضرت، دوستی عام و خاص را به خود جلب فرموده بود...
از ابراهیم بن عباس صولی نقل شده است: من هرگز ندیدم که ابی الحسن الرضا در سخن گفتن با کسی درشتی کند؛ هرگز ندیدم سخن کسی را پیش از اتمام از آن قطع کند؛ هرگز درخواست کسی را که قادر به انجام دادن آن بود، رد نفرمود... هر که بگوید در فضیلت، کسی را مانند او دیده، از او باور نکنید.

درباره رفتار عادلانه امام رضا (علیه السلام) با انسان ها، صرف نظر از دین و عقیده و نژاد آن ها، عبدالله بن صلت به نقل از یکی از مردم بلخ، می گوید: در مسافرت امام علی بن موسی الرضا (علیه السلام)  به خراسان با او همراه بودم. روزی همگان را بر سر سفره فراخواند. غلامان او از سیاه و غیر سیاه آمدند و بر سر سفره نشستند. به او گفتم: فدایت شوم! آیا بهتر نیست برای اینان سفره ای جداگانه گسترده شود؟ گفت: " خاموش! خدای همه و پدر و مادرشان یکی است و پاداش هرکس بسته به کردار اوست".
 

رفتار امام رضا (علیه السلام)  با پیروان ادیان و فرَق مختلف، عادلانه به دور از ظلم و تبعیض و مبتنی بر انصاف و انسانیت بود.

یاسر خدمت گزار امام می گوید:

از نیشابور نامه ای به مأمون رسید با این مضمون که مردی زرتشتی هنگام مرگ وصیت کرده ثروت زیادی را که از او باقیمانده میان فقرا و بينوايان تقسیم کنند و قاضی نیشابوری آن اموال را میان مسلمانان تقسیم کرده است.
مأمون به امام رضا (علیه السلام) عرض کرد: در اين موضوع چه می فرمایید؟ امام فرمود: " زرتشتیان برای بينوايان مسلمان وصیت نمی کنند. نامه ای به قاضی نیشابور بنویس تا همان مقدار از ماليات مسلمانان بردارد و به بينوايان زرتشتی بدهد."

بُعد دیگری از سبک رفتار رضوی را باید در اخلاق و آداب مناظرات حضرت با سران ادیان و مذاهب، کنکاش نمود. سبک رفتار ارتباطی با دیگر ادیان در سیره رضوی، مبتنی بر اخلاق و بردباری و شناختن حق مخالفان است.
در اشعار منسوب به امام رضا (علیه السلام) جلوه های اخلاقی این سبک و مدل رفتاری، به نیکی پیداست. ایشان در این ابیات می فرماید:

هرگاه در مقابل کسی قرار گیرم که از او ناراحتی می بینم، یا او فرومایه تر از من است یا با من مساوی است و یا از من بالاتر است؛ اگر از من پایین تر است، خود را با جهل روبرو نمی کنم؛ اگر با من مساوی است، با حلم و بردباری با او رفتار می کنم تا از وی بالاتر باشم و اگر از من برتر و بالاتر است، حقّ تقدم و فضل را به او می دهم و در هر سه حال حلم و بردباری را به نفع خود به کار می بندم...

 

منبع: مقاله "سبک رفتار ارتباطی با پیروان دیگر ادیان در سیره رضوی" - سمیه عمادی

از مجموعه مقالات برگزیده همایش ملی حدیث رضوی _ قم