در مراسم رونمایی از کتاب «خاندان ابراهیم؛ بازخوانی داستانهایی از کتاب پیدایش» مطرح شد
کتاب «خاندان ابراهیم؛ بازخوانی داستانهایی از کتاب پیدایش» که چندی پیش منتشر شد، روز شنبه 17 تیر در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و با حضور دکتر سید روحالله شفیعی مترجم کتاب و مهندس سپهر محمدی اردهانی، پژوهشگر ادیان ابراهیمی رونمایی شد. کتابی که مباحثش بهزعم مترجم، میتواند باب گفتوگوی تقریبی و سازنده با ادیان ابراهیمی را باز کند.
به گزارش خبرگزاری فرهنگ رضوی، شفیعی سخنان خود را درباره سیر رسیدن به ترجمه این کتاب با این سخن آغاز کرد که ایده این کتاب به پایاننامه کارشناسی ارشد او بازمیگردد. پایاننامهای با عنوان خاندان پیامبران در کتاب مقدس و قرآن. این کار هم سال گذشته از سوی دانشگاه ادیان و مذاهب منتشر شده است و ایده اصلیاش یک بحث تطبیقی درباره پیشینه مفهوم اهلبیت است و میخواهد از منظر پدیدارشناختی، مفهوم اهلبیت را در خصوص خاندان پیامبران بررسی کند. در این بررسی مفاهیم مشترک میان یهودیت، مسیحیت و اسلام مورد اشاره قرار گرفته است.
او درباره ساختار کتاب خاندان ابراهیم گفت: کتاب مشتمل بر 16 مقاله است که توسط پروفسور «هرشل شنکس» گردآوری و ویرایش شده است. محور کار او تأویل داستانهای کتاب مقدس با محوریت خاندان ابراهیم و کتاب پیدایش است.
یعقوب با چه کسی کشتی گرفت؟
این پژوهشگر علوم قرآنی با اشاره به مقاله دوازدهم این کتاب گفت: عنوان این مقاله این است که «هماورد کُشتی یعقوب که بود؟» ما در گفتمان حاکم بر دانش تفسیر خودمان وقتی درباره تحریف سخن میگوییم دو نوع رفتار را بین مفسران شناسایی میکنیم. یک رفتار که نصگرایانه و ظاهرگرایانه است و بلافاصله بر اساس آیه یحرفون الکلم عن مواضعه، حکم به تحریف این گونه جملات کتاب مقدس میکند. یک شاخه دیگر هم گفتمانهای تفسیری وجود دارد که به آیات کتاب مقدس استناد کرده و آن را تأویل میکند.
شفیعی اینگونه سؤال کرد که وقتی ما به خودمان اجازه میدهیم با مکانیسم هرمنوتیکی آیاتی از قرآن را مانند «الرحمن علی العرش استوی» تفسیر کنیم، چرا به تفسیرهایی که مفسران یهودی از آیات کتاب مقدس مانند کشتی گرفتن حضرت یعقوب با خدا میکنند، توجه نمیکنیم؟ چیزی که در مقاله دوازدهم هم با آن مواجه هستیم. یعنی باهمان مکانیسم تفسیر آیه به آیه، طوری داستان کشتی حضرت یعقوب با خدا را توضیح داده که ما متوجه میشویم آن کسی یعقوب با او کشتی گرفت برادرش «عیسو» بود. عیسویی که عداوت یعقوب با او و جداییشان از هم بسیار روشن است. یعنی یک خوانش تنزیهی میکند.
او تاکید کرد که کسانی که علاقهمند به مباحث فلسفه اخلاق و فلسفه دین هستند مقاله دوم کتاب را با عنوان «کیست که میآزماید؟ کیست که آزموده میشود؟ آیا ابراهیم آماده کشتن پسرش بود؟» بخوانند. او در ادامه به تفسیر معروف کییرکگور از داستان قربانی کردن حضرت ابراهیم اشاره کرد. تفسیری که میگوید حضرت ابراهیم برای ورود به ساحت ایمان باید روی اخلاق پا میگذاشت و با موازین اخلاق غیر دینی یک کار غیر اخلاقی محسوب میشد. شفیعی گفت این تفسیر در مقاله دوم کتاب توسط یک مفسر یهودی به چالش کشیده میشود و این برای علاقهمندان به فلسفه اخلاق و فلسفه دین حرفهای زیادی دارد.
دکتر شفیعی با بیان اینکه در فصل نهم این کتاب عداوت میان اعراب و بنی اسراییل رد شده است، گفت: نویسنده بر اساس آیات کتاب مقدس میگوید همانطور که حضرت اسماعیل هم مانند حضرت اسحاق قربانی شده است. یعنی همان ماجرایی که در صحرای فاران پیش آمد. او تطابقهای متنی را در این زمینه نشان میدهد. این خوانش بسیار به گفتوگوی سازنده میان ادیان کمک میکند و سوء تفاهمها را از بین میبرد.
او با اشاره به خصومت کنونی میان اعراب و اسراییل گفت: در مقاله سوم که به نظر بنده مهمترین مقاله این مجموعه است، نویسنده نشان داده است که بر اساس متن کتاب مقدس، «یهوه» به مثابه خدای متشخص انسانواری که در یهودیت پذیرفته شده از همان ابتدا هم نمیخواسته است این سرزمین را در اختیار ابراهیم و ذریه او بگذارد و در پایان این مقاله به یهودیان هشدار میدهد.
با این کتاب باید اشک ریخت
مهندس سپهر محمدی اردهانی، پژوهشگر ادیان ابراهیمی، با بینظیر خواندن این کتاب گفت: اگر خواننده با بسیاری از فصلهای آن اشک نریزد انسان بیاحساسی است. داغی که یعقوب حس میکند و داغی که مخاطب با خواندن این کتاب حس میکند لذتبخش است. واقعاً برداشتها و نگاهها در این کتاب بینظیر است. ترجمه آقای شفیعی بینظیر و روان است، درصورتیکه متن اصلی ثقیل است و این نشان میدهد که ایشان وقت گذاشته و دقیق ترجمه کرده است.
او با اشاره به آشنایی دور خود با «هرشل شنکس» ویراستار کتاب، تصریح کرد: ایشان موسسه و مجلهای دارند و مهمترین کارشان انتشار طومارهای بحرالمیت است. فصل چهاردهم کتاب بینظیر است و اشاره میکند چرا یعقوب نیرنگ میزند و چطور این نیرنگها ادامه مییابد. در کتاب مقدس بهوضوح آمده که هر عملی انجام دهیم نتیجه آن را میبینیم. در داستان عیسو نویسنده میگوید عیسی درست مانند اسحاق است چون قربانی میشود. اما در نگاه اسلامی عیسی هم قربانی نشد. یعنی در نگاه اسلامی اینهمانی عیسی و اسحاق از این هم کاملتر است!
این پژوهشگر ادیان ابراهیمی اظهار کرد: هر محقق علوم قرآنی و کتاب مقدس اگر کتاب خاندان ابراهیم را نخواند یعنی بسیاری از مباحث کتاب مقدس را نفهمیده است. در شاخه اسحاق، بنی اسراییل عهد را شکست، خدا با اسحاق و اسراییل عهد بست و حضرت موسی این عهد را تثبیت کرد اما بنی اسراییل این عهد را شکست. وقتی در شاخه اسحاق عهد شکسته شد حضرت عیسی میگوید این از شما گرفته شد و به کس دیگری داده شد. در حقیقت این عهد به شاخه اسماعیل میرسد. در مورد کشتی گرفتن یعقوب و خدا باید گفت یعقوب از کنعان رفته بود و بعد از 20 سال برمیگردد و شب به کنعان میرسد. یعقوب تنهاست و فردا میخواهد با برادرش روبهرو شود با خودش کلنجار میرود که چه میشود. حال معلوم نیست که رویاست یا واقعیت که با برادرش یا روح او کشتی میگیرد.
محمدی اردهانی با تاکید بر برادری همه بنیاسراییل با هم گفت: در اسلام اخوت به ایمان تبدیل میشود. در بنی اسراییل عهد را داریم که در کتاب مقدس و عهد ابراهیم هم هست. در اسلام، عهد، به عهد عمیقی بین تمام انسانها تبدیل میشود. بنی اسراییل یک پایلوت دین است و به خطا هم رفته و در اجرای مجدد در اسلام با مفاهیم تکوین یافته، رشد یافته، سهلتر و لطیفتر پیاده شده است.
منبع: روزنامه صبح نو