حجت الاسلام عباس نصیری فرد عضو کمیسیون سبک زندگی شورای عالی فرهنگی و استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرگزاری رضوی ویژگی های رویداد فرهنگی تمدن ساز اربعین را تبیین نموده است.
آیا اربعین آنطور که برخی علاقمندان معتقدند یک پدیده تمدنی است یا یک رویداد فرهنگی بزرگ؟
زیارت اربعین با جلوه های ناب آن به خوبی راه را برای تحقق تمدن اسلامی هموار می کند و انقلاب اسلامی ایران از بستر چنین حادثه ای می تواند به ایده تمدن اسلامی در دنیای امروز جامه عمل بپوشاند. حادثه عظیم عاشورا و حلقات متصل به آن در شکل گیری دولت کریمه و ملک عظیم مهدوی در بستر تاریخ و تمدن اسلامی نقش بسزایی دارد و از این منظر باید به جلوه های ناب در راهپیمایی اربعین نظاره کرد. راهپیمایی عظیم اربعین با محوریت و حرارت و میل محوری محبت امام حسین علیه السلام و عشق به آرمان های عاشورا؛ نظامی از تمایلات شکل می گیرد که با فرهنگ سازی آن در تمامی سال به خوبی می تواند پایه شکل دهی تمدن اسلامی قرار گیرد. در این راهپیمایی رنگ؛ نژاد؛ ملیت و قبیله همه رنگ می بازد و برپایه شعار " حب الحسین یجمعنا" جامعه مومنینی شکل می گیرد که در آن ایثار و مهربانی که محتوای اصلی تمدن اسلامی است در عالی ترین شکل آن بروز پیدا می کند. راهپیمایی عظیم اربعین به خوبی می تواند محمل نظریه پردازی جدیدی برای نیل به تمدن اسلامی قرار گیرد.در واقع می توان زیست مومنانه در این ایام محدود را جلوه ای از جامعه آرمانی تمدنی دانست که لازم است به خوبی زوایای آن مد نظر نخبگان فرهنگی و اندیشمندان جهان اسلام قرار گیرد. توجه تام به محوریت عزاداری در راهپیمایی در کنار برائت تام از مستکبران جهانی و ایجاد فرهنگ مبارزه می تواند بخش دیگری از تمدن مهدوی را پایه ریزی نماید. در اربعین امروز؛ نظام مناسبات انسانی به گونه ای رقم می خورد که مثل و مثال آن را نمی توان در تجربه تمدنی بشر پیدا کرد؛ نه در نظام اندیشه ای مدرن و نه در نظام مدنی و تمدنی مغرب زمین. اگر دراربعین عصر غیبت نکات و نقاطی وجود داشته باشد که در ادبیات تمدنی امروز شناخته شده نباشد، آننگاه در اربعین عصر ظهور؛ نقطه های فراتمدنی بسیاری خواهد بود که نگرش تمدنی و قالب تنگ تمدن شناسی نخواهد توانست آن را تجربه کند ویا بشناسد. نظام مناسبات انسانی اربعین( آن هم در جامعه به ظاهر عقب مانده عراق امروز) با شاخص های انسانی نظام مناسبات تمدن در جوامع پیشرفته فرق هایی دارد. در تمدن مدرن سکولار؛ مناسبات انسانی بر پایه آسایش و رفاه عمومی شکل می گیرد درحالی که در مناسبات انسانی در اربعین؛ اساسا آسایش در حاشیه و آرامش در متن ومرکز است. آنچه برای زیست انسانی غرب اهمیت دارد؛ توجه به تامین زندگی در همین زمان و مکان است؛ در حالی که در اربعین؛ زندگی و آسایش این زمانی و این مکانی برای زائر اهمیتی ندارد و او با کمترین آسایش و بلکه با تحمل رنج های فراوان درصدد کسب آرامشی بیشتر است.
از اربعین برای بهبود و ارتقای شرایط جهان تشییع و شیعیان چقدر باید انتظار داشت؟
این راهپیمایی نباید تنها رنگ شیعی به خود بگیرد؛ بلکه باید به عنوان نماد همبستگی جهان اسلام و صحنه نمایش اتحاد جهان اسلام در مقابل استکباار جهانی گردد؛ لذا لازم است از هر گونه زمینه اختلاف برانگیز در این راهپیمایی عظیم پرهیز شود. این راهپیمایی ظرفیت ساخت سبک زندگی اسلامی را دارا می باشد و می تواند تجربه زیست در یک فضای قدسی عاری از هر گوه تمایزات صنفی؛ طبقه ای ؛ نژادی؛ قومی ؛ مذهبی و زبانی برای انسان ها ایجاد کند، لذا باید در سالم نگه داشتن این فضا مراقبت کامل داشت و سادگی آن حفظ شود. ایجاد تسهیلات برای شرکت تمامی مسلمانان و بالاخص شیعیان در سراسر جهان؛ شرکت در این راهپیمایی و تجربه این فضای قدسی می تواند تاثیرات جهانی آن و فراگیری و گسترش تفکر شیعی را در پی داشته باشد.اگر دقت کنیم راهپیمایی اربعین سه طیف اصلی دارد. زائران؛ مجریان و مروجان؛ در هر سه طیف تمایل به یک نمایش جهانی برای اثبات هویت شیعی وجود دارد.شیعه در طول تاریخ غالبا از قدرت دور بوده و مورد ظلم قرار گرفته ؛ آئین اربعین فرصتی را پدید آورده که شیعه برای تثبیت هویتش که در طول تاریخ نتوانسته آن را اثبات کند درصدد اثبات آن برآید.
آیا اربعین می تواند فراتر از جهان تشییع به اصلاح و پیشرفت و ترمیم مسائل و بحران های جهان اسلام کمک کند؟
یکی دیگر از دستاوردهای روان شناختی این پیاده روی؛ درک متقابل اطرافیان و کمک به همنوع است. افرادی که با برنامه ریزی خودشان و پذیرفتن سختی ها و هزینه های مالی تصمیم می گیرند گروه هایی را برای حضور در پیاده روی اربعین تشکیل دهند؛ راهکارهای تعامل بیشتر با همنوع را در راه رسیدن به هدفی آرمانی تمرین می کنند که یادگیری این مهارت؛ بسیار ارزشمند است. احساس خود ارزشمندی و بزرگ شدن شخصیت از دیگر ثمرات این راهپیمایی بزرگ است که می تواند به همبستگی اسلامی جهان اسلام کمک نماید. اربعین نقش زیادی در کنترل بحرانهای بشری دارد به گونه ای که در این دنیای بی هویتی و حاکمیت تمدن و تفکر اومانیستی در واقع اربعین است که با افزایش صبر؛ تحمل و شکیبایی سختی های مسیر؛ به ساخته شدن افراد کمک می کند.در این همایش احساس آرامشی که هم زوار و هم خادمین به زوار دارند؛ وصف ناشدنی است. میل به خدمت به دیگران و خود را ندیدن و بلکه خود را وقف دیگری کردن؛ بهجت و صفای بالای روحی و روانی انسان ها در این ایام بسیار دیدنی اس. در این جامعه کوچک تمام منیت ها و تکثرها رنگ می بازد و در پرتو هدف متعالی وعشق برتر به جای نزاع و کشمکش به همگرایی و محبت به یکدیگر روی می آورند. تمام خیرات دراین جامعه کوچک در سایه محبت به امام شکل می گیرد. "من اراد الله به الخیرقذف فی قلبه حب الحسین و حب زیارته" . امروزه افراد در زندگی فردی خود با نوعی عدم اعتدال به خاطر بحران های موجود رو به رو هستند و از طریق حضور در یک سری از مناسک جمعی می توانند تا حدی تاثیر این نیروهای اجتماعی نامتعادل را کاهش دهد؛ به عبارتی هر چه نیروهای اجتماعی نامتعادل کننده در زندگی اجتماعی افزایش یابد رغبت به این گونه مناسک و شرکت در مراسم جمعی بیشتر می شود. معمولا کسانی که در راهپیمایی اربعین حضور می یابند می خواهند با حضورشا امنیت جمعی خود را در کشورشان افزایش دهند؛ به همین جهت شرکت کنندگان حیثیت وجودی اولیه زندگی خود را در حضور در این مراسم می بینند. حضور گسترده در این گونه مراسم های منحصر به فرد به زمینه های بحرانی غیر مترقبه ای برمی گردد که می تواند ناشی از شرایط منطقه ای خاورمیانه باشد و یا ناشی از بعضی از شرایط داخلی. یادآوری کردن از مراسم اربعین تحت عنوان رزمایش نمادین می تواند گویای شرایط خاص خاورمیانه باشد.
دریافت صفحه با کد QR