در گفتگو با خبرگزاری رضوی مطرح شد؛
محرم انقلاب اسلامی را ساخت و بازهم می تواند تحول اجتماعی ایجاد کند
حجت الاسلام محمد مهدی بهداروند استاد حوزه و جامعه شناس در گفتگو با خبرنگار سرویس فرهنگ و جامعه خبرگزاری رضوی موضوع دستاوردهای فردی و جمعی اجتماعی از آموزه های محرم را تبین کرده است که در ادامه می خوانید.
چگونه از فرصت ماه محرم و عزاداریها در ارتقای شاخص های فرهنگ جمعی مانند انصاف؛ عدالت؛ مروت ؛ مهربانی و عدم ظلم به دیگران و ظلم ستیزی می توان بهره مند شد؟
طلوع ماه محرم فرصتی برای تقویت بصیرت عاشورایی در جامعه است. قطعا یکایک ما شیعیان باید از ظرفیت محرم و صفر برای تقویت اهداف حسینی به صورت فردی و جمعی استفاده کنیم چرا که تبیین صحیح قیام حضرت امام حسین علیه السلام و بیان درست اهداف و آرمانهای آن حضرت با مردم سخن است که منجر به ایجاد تحولات بزرگی در افراد و سپس در جامعه می شود. اگر آموزه های سخنورانان ما از اهداف عاشورای حسینی براساس بیان سخنان مستند، منطقی بر محور عقلانیت و منطق باشد فارغ از تکیه بر ایجاد شور و هیجان های بی حاصل؛ بسیاری از فرصت های اجتماعی ماه محرم حاصل می شود.
امام خمینی (ره) که فرمودند: ما هرچه داریم از محرم و صفر است؛ اشاره ای ظریف به پر و پیمانی ظرفیت های ماه محرم و صفر در تبیین هر چه بهتر اهداف اسلام و تعالی بخشی آن است؛ از این جهت با استفاده از چنین ظرفیت عظیم دینی می توان در جهت حذف رویکردهای غیر عاشورایی و گسترش ارزشهای مورد نظر امام حسین علیه السلام در عاشورا در جامعه بهره مند شد. پیروزی انقلاب اسلامی درایران ماحصل توجه به اهداف و آرمانهای امام حسین علیه السلام بود؛ و پایندگی نظام جمهوری اسلامی تا کنون به دلیل برافراشتگی پرچم عزت حسینی است؛ دستاوردهای قابل توجهی که استفاده صحیح از آن در تعمیق بسیاری از کارکردهای عاشورایی و اخلاق حسینی در جامعه می تواند کارساز باشد.
قطعا دشمنان اسلام از عظمت و فرهنگ عاشورا هراس دارند ومی کوشند مسیر عزاداری امام حسین را تحریف و منحرف کنند تا زمینه نفوذ خود را در نفی ارزشهای عاشورای حسینی تعمیق دهند؛ از این رو اگر به دنبال بهره مندی هرچه بیشتر از ظرفیت عاشورای حسینی در تبیین اخلاق فردی واجتماعی هستیم باید به سراغ مبلغانی با سواد برویم که در ماه محرم سطح ارتباطات خود را با مردم تقویت کنند و با بیان مطالبی مستند بدور از بدعت و خرافه اخلاقیات را به مردم آموزش دهند؛ همچنین این مبلغان موظفندد که در برابر مداحانی بایستند که مطالب بدون سند بیان می کنند؛ مطالبی که به حال تغییر رفتار فرد یا جامعه کمکی نمی کند، بنابراین وظیفه روحانیت است که در جهت جلوگیری از بدعت ها درمحافل و تکایا تلاش کنند و مجاهدت بیشتری از خود به خرج دهند.
آیا این احساس صحیح است که برنامه های فرهنگی ماه محرم تاثیرات فردی دارد اما به لحاظ اجتماعی چندان راهگشا نیست؟
بنا بر تاکیدات مقام معظم رهبری از فرهنگ عاشورا می توان در حوزه های مختلف فردی، اجتماعی و سبک زندگی بهره مند شد. روحیه حق طلبی و احقاق حق؛ مبارزه با ظلم و ستمی که در نهضت امام حسین علیه السلام دنبال شد ناشی از توجه امام به احیای دین پیامبر خدا بود؛ دینی که ممکن بود با خطر بدعت و تحریف از اصل واقعیت خود دور شود. در حقیقت باید بدانیم امام حسین علیه السلام تنها به دلیل امتناع از پذیرش حکومت یزید و بیعت نکردن با او از مدینه خارج نشد؛ بلکه به دلیل احیای سنت نبوی از مدینه به سمت مکه و سپس کوفه حرکت کردند چرا که در آن دوره زمانی دین در معرض خطرات جدی آداب و رسوم جاهلیت تبلیغات مسموم اموی قرار گرفته بود؛ لذا حضرت برای اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی با توسل به موضوعی به نام امر به معروف ونهی از منکر وارد صحنه شد.
امام با توجه به آگاهی از این مهم که امویان در پی از بین بردن اصل اسلام و به دنبال تشکیل یک مملکت عربی بودند به قیام عاشورا دست زد. پس یکی از آثار محرم روحیه حق طلبی و احقاق حق و ترویج روحیه ایثار و فداکاری است که فقدان آن در جامعه ما بیش از حد خود را نشان می دهد. در حقیقت عنصری که در عاشورا حضور قطعی و تاثیر گذار داشت موضوع ایثار است، عشق ملکوتی که بر تمام تعلقات همراهان امام حسین علیه السلام در آن شب و روز فائق آمد که به رشادت و فداکاری ختم شد ناشی از عدم توجه آنها به سنجش های وسوسه گرانه مادی بود؛ یاران امام حسین علیه السلام از این جهت دست به اقدامات دلیرانه زدند تا در محضرامام به مقام ایثار و فداکاری برسند.
نکته سوم که از عاشورا می توان استفاده کرد؛ موضوع مقاومت است که امرز یکی از مطالبات مقام معظم رهبری از جامعه اسلامی به شمار می رود.قطعا اگرموضوع مقاومت یا سایر مولفه های عاشورایی به صورتی صحیح تبیین شود در کنار فواید فردی عاشورا شاهد تغییرات گسترده و بنیانی در جامعه ناشی از تاثیرگذاری آموزه های حسینی محرم خواهیم بود. به عنوان مثال یکی از عواملی که بر درخشندگی و فروزندگی جریان عاشورا می افزاید هنگامه مواجه امام حسین علیه السلام و یارانش در برابرحوادث تلخ و ناگوار است که هیچ یک از مسائل مانع از آن نمی شود که از تصمیم اصلی خود پا پس بکشند این عزت نفس و عدم واهمه در برابر دشمن اگر به مردم جامعه آموخته شود اولین عنصر شکست دشمن خواهد بود.
امر به معروف و نهی از منکری که امام حسین علیه السلام انجام داد افشای جنایات و مبارزه با ظلم بود که به قیمت از دست دادن جان امام و یارانش لحظه ای از خود سستی نشان ندادند؛ این اصل اگر در قیام حسینی صحیح تبیین شود جامعه ای مبرا از هر گونه آلودگی خواهیم داشت. با آنکه امام در یکی از منزل های قبل از رسیدن به کربلا متوجه شد که دلهای مردم با ایشان اما شمشیرهایشان بر علیه ایشان است اما امام به دلیل توجه به اهدافی که می تواند منجر به تحول فردی و اجتماعی جامعه اسلامی شود هیچ گاه از تحولات غیر منتظره ذره عقب نشینی نکرد؛ بلکه با ادامه دادن راه و بیان سخنانی که فناپذیری زندگی را تشریح می کرد برای ایجاد تحول اجتماعی به راه وهدف خود مصمم ادامه داد.
آیا برای اصلاح جمعی جامعه با توجه به آموزه های محرم پیشنهادی دارید؟
امام حسین علیه السلام لحظه ای در برابریزید، معاویه و تمام غاصبان ولایت نرمش نشان نداد؛ هرگز از ساز و برگ نظامی و ا فضای اختناق سیاسی امویان دچار واهمه نشد و از کمبود نیروهای حامی خود ناراحت نشد چرا که حضرت با خدای خود پیمان بسته بود و رضای خدا را بر هر چیز دیگر مقدم می دانست.
امام حسین علیه السلام لحظه ای ازحق و حقیقت دست برنداشت و در برابر شمشیر بیش از سی هزار نفردر روز عاشورا با نیروی اندک خود اقدام به جنگ کرد با توجه به این مهم که اگر کشته شویم دنیا می داند که مغلوب نشده ایم و اگر بدنهایمان در زیر سم اسبان پاره پاره گردید در اراده ما خللی وارد نشده است؛ تمام مواردی که نوع عزت نفس؛ ایمان به راه وهدف و تلاش برای رسیدن به حقیقت درگفتار؛ کردار و رفتار امام حسین علیه السلام در طول حیات مبارک و در دهه عاشورا نهفته است بهترین درس ها برای اصلاح جمعی جامعه به شمار می رود که نیازمند بررسی همه جانبه و تبیین صحیح آن به دست افراد توانمند فکری و تاثیر گذار جامعه بر مردم است.
چگونه از فرصت ماه محرم و عزاداریها در ارتقای شاخص های فرهنگ جمعی مانند انصاف؛ عدالت؛ مروت ؛ مهربانی و عدم ظلم به دیگران و ظلم ستیزی می توان بهره مند شد؟
طلوع ماه محرم فرصتی برای تقویت بصیرت عاشورایی در جامعه است. قطعا یکایک ما شیعیان باید از ظرفیت محرم و صفر برای تقویت اهداف حسینی به صورت فردی و جمعی استفاده کنیم چرا که تبیین صحیح قیام حضرت امام حسین علیه السلام و بیان درست اهداف و آرمانهای آن حضرت با مردم سخن است که منجر به ایجاد تحولات بزرگی در افراد و سپس در جامعه می شود. اگر آموزه های سخنورانان ما از اهداف عاشورای حسینی براساس بیان سخنان مستند، منطقی بر محور عقلانیت و منطق باشد فارغ از تکیه بر ایجاد شور و هیجان های بی حاصل؛ بسیاری از فرصت های اجتماعی ماه محرم حاصل می شود.
امام خمینی (ره) که فرمودند: ما هرچه داریم از محرم و صفر است؛ اشاره ای ظریف به پر و پیمانی ظرفیت های ماه محرم و صفر در تبیین هر چه بهتر اهداف اسلام و تعالی بخشی آن است؛ از این جهت با استفاده از چنین ظرفیت عظیم دینی می توان در جهت حذف رویکردهای غیر عاشورایی و گسترش ارزشهای مورد نظر امام حسین علیه السلام در عاشورا در جامعه بهره مند شد. پیروزی انقلاب اسلامی درایران ماحصل توجه به اهداف و آرمانهای امام حسین علیه السلام بود؛ و پایندگی نظام جمهوری اسلامی تا کنون به دلیل برافراشتگی پرچم عزت حسینی است؛ دستاوردهای قابل توجهی که استفاده صحیح از آن در تعمیق بسیاری از کارکردهای عاشورایی و اخلاق حسینی در جامعه می تواند کارساز باشد.
قطعا دشمنان اسلام از عظمت و فرهنگ عاشورا هراس دارند ومی کوشند مسیر عزاداری امام حسین را تحریف و منحرف کنند تا زمینه نفوذ خود را در نفی ارزشهای عاشورای حسینی تعمیق دهند؛ از این رو اگر به دنبال بهره مندی هرچه بیشتر از ظرفیت عاشورای حسینی در تبیین اخلاق فردی واجتماعی هستیم باید به سراغ مبلغانی با سواد برویم که در ماه محرم سطح ارتباطات خود را با مردم تقویت کنند و با بیان مطالبی مستند بدور از بدعت و خرافه اخلاقیات را به مردم آموزش دهند؛ همچنین این مبلغان موظفندد که در برابر مداحانی بایستند که مطالب بدون سند بیان می کنند؛ مطالبی که به حال تغییر رفتار فرد یا جامعه کمکی نمی کند، بنابراین وظیفه روحانیت است که در جهت جلوگیری از بدعت ها درمحافل و تکایا تلاش کنند و مجاهدت بیشتری از خود به خرج دهند.
آیا این احساس صحیح است که برنامه های فرهنگی ماه محرم تاثیرات فردی دارد اما به لحاظ اجتماعی چندان راهگشا نیست؟
بنا بر تاکیدات مقام معظم رهبری از فرهنگ عاشورا می توان در حوزه های مختلف فردی، اجتماعی و سبک زندگی بهره مند شد. روحیه حق طلبی و احقاق حق؛ مبارزه با ظلم و ستمی که در نهضت امام حسین علیه السلام دنبال شد ناشی از توجه امام به احیای دین پیامبر خدا بود؛ دینی که ممکن بود با خطر بدعت و تحریف از اصل واقعیت خود دور شود. در حقیقت باید بدانیم امام حسین علیه السلام تنها به دلیل امتناع از پذیرش حکومت یزید و بیعت نکردن با او از مدینه خارج نشد؛ بلکه به دلیل احیای سنت نبوی از مدینه به سمت مکه و سپس کوفه حرکت کردند چرا که در آن دوره زمانی دین در معرض خطرات جدی آداب و رسوم جاهلیت تبلیغات مسموم اموی قرار گرفته بود؛ لذا حضرت برای اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی با توسل به موضوعی به نام امر به معروف ونهی از منکر وارد صحنه شد.
امام با توجه به آگاهی از این مهم که امویان در پی از بین بردن اصل اسلام و به دنبال تشکیل یک مملکت عربی بودند به قیام عاشورا دست زد. پس یکی از آثار محرم روحیه حق طلبی و احقاق حق و ترویج روحیه ایثار و فداکاری است که فقدان آن در جامعه ما بیش از حد خود را نشان می دهد. در حقیقت عنصری که در عاشورا حضور قطعی و تاثیر گذار داشت موضوع ایثار است، عشق ملکوتی که بر تمام تعلقات همراهان امام حسین علیه السلام در آن شب و روز فائق آمد که به رشادت و فداکاری ختم شد ناشی از عدم توجه آنها به سنجش های وسوسه گرانه مادی بود؛ یاران امام حسین علیه السلام از این جهت دست به اقدامات دلیرانه زدند تا در محضرامام به مقام ایثار و فداکاری برسند.
نکته سوم که از عاشورا می توان استفاده کرد؛ موضوع مقاومت است که امرز یکی از مطالبات مقام معظم رهبری از جامعه اسلامی به شمار می رود.قطعا اگرموضوع مقاومت یا سایر مولفه های عاشورایی به صورتی صحیح تبیین شود در کنار فواید فردی عاشورا شاهد تغییرات گسترده و بنیانی در جامعه ناشی از تاثیرگذاری آموزه های حسینی محرم خواهیم بود. به عنوان مثال یکی از عواملی که بر درخشندگی و فروزندگی جریان عاشورا می افزاید هنگامه مواجه امام حسین علیه السلام و یارانش در برابرحوادث تلخ و ناگوار است که هیچ یک از مسائل مانع از آن نمی شود که از تصمیم اصلی خود پا پس بکشند این عزت نفس و عدم واهمه در برابر دشمن اگر به مردم جامعه آموخته شود اولین عنصر شکست دشمن خواهد بود.
امر به معروف و نهی از منکری که امام حسین علیه السلام انجام داد افشای جنایات و مبارزه با ظلم بود که به قیمت از دست دادن جان امام و یارانش لحظه ای از خود سستی نشان ندادند؛ این اصل اگر در قیام حسینی صحیح تبیین شود جامعه ای مبرا از هر گونه آلودگی خواهیم داشت. با آنکه امام در یکی از منزل های قبل از رسیدن به کربلا متوجه شد که دلهای مردم با ایشان اما شمشیرهایشان بر علیه ایشان است اما امام به دلیل توجه به اهدافی که می تواند منجر به تحول فردی و اجتماعی جامعه اسلامی شود هیچ گاه از تحولات غیر منتظره ذره عقب نشینی نکرد؛ بلکه با ادامه دادن راه و بیان سخنانی که فناپذیری زندگی را تشریح می کرد برای ایجاد تحول اجتماعی به راه وهدف خود مصمم ادامه داد.
آیا برای اصلاح جمعی جامعه با توجه به آموزه های محرم پیشنهادی دارید؟
امام حسین علیه السلام لحظه ای در برابریزید، معاویه و تمام غاصبان ولایت نرمش نشان نداد؛ هرگز از ساز و برگ نظامی و ا فضای اختناق سیاسی امویان دچار واهمه نشد و از کمبود نیروهای حامی خود ناراحت نشد چرا که حضرت با خدای خود پیمان بسته بود و رضای خدا را بر هر چیز دیگر مقدم می دانست.
امام حسین علیه السلام لحظه ای ازحق و حقیقت دست برنداشت و در برابر شمشیر بیش از سی هزار نفردر روز عاشورا با نیروی اندک خود اقدام به جنگ کرد با توجه به این مهم که اگر کشته شویم دنیا می داند که مغلوب نشده ایم و اگر بدنهایمان در زیر سم اسبان پاره پاره گردید در اراده ما خللی وارد نشده است؛ تمام مواردی که نوع عزت نفس؛ ایمان به راه وهدف و تلاش برای رسیدن به حقیقت درگفتار؛ کردار و رفتار امام حسین علیه السلام در طول حیات مبارک و در دهه عاشورا نهفته است بهترین درس ها برای اصلاح جمعی جامعه به شمار می رود که نیازمند بررسی همه جانبه و تبیین صحیح آن به دست افراد توانمند فکری و تاثیر گذار جامعه بر مردم است.
