۰
تاریخ انتشار
سه شنبه ۷ اسفند ۱۳۹۷ ساعت ۲۰:۲۵
یک شاعر آیینی در گفتگو با رضوی:

شعرآیینی باید رگه اجتماعی داشته باشد/سرودن شعرآیینی صرفا به هدف گریاندن مخاطب نیست

شعرآیینی باید رگه اجتماعی داشته باشد/سرودن شعرآیینی صرفا به هدف گریاندن مخاطب نیست
سرویس هنر خبرگزاری رضوی/ حسین صیامی حدود 13 سال است که در حوزه شعر آیینی و ادبیات فعالیت دارد و به مدت 6 سال در حوزه  ترانه مشغول و ترانه های آیینی- عاشقانه و اجتماعی- سیاسی را در کارنامه خود دارد.
وی در مورد سبک و سیاق ادبی شعر آیینی و موضوعات مذهبی آن به رضوی گفت: وقتی موضوع یک شعر تغییر می کند لزوما نسبت‌به سایر اشعار از خیلی جهات تفاوت حاصل می‌شود. یکی از آنها این است که سبک ادبی آن هم تغییر می کند. می توانیم یکی از تفاوت های شعر آیینی با دیگر اشعار را سبک آن بدانیم. بعضی از ملزومات شعر در همۀ اشعار با هر موضوعی یکسان هستند. اما بعضی از موارد باید تغییر پیدا کنند. به عنوان مثال در شعر عاشقانه نوعی مدح و توصیف وجود دارد اما قطعا سبک و سیاق ادبی مدح در شعر اهل بیت متفاوت است و شاعر باید در شعر آیینی مواردی را رعایت کند که در عاشقانه لازم به رعایت آن موارد نیست و حتی در بعضی موارد باعث ضعف شعر عاشقانه هم باشد.

حفظ حرمت و جایگاه اهل بیت(ع) در سرایش شعر آیینی ضروری است
شاعر باید اطلاعات کافی را در مورد موضوع شعری که می سراید داشته باشد. در نتیجه به نوع بیان، کلمات و واژه‌ها توجه داشته باشد که به وادی وارد نشود که موجب توهین به اهل بیت یا سبب افول شان ایشان شود. بخشی مهمی از شعر مذهبی ما شعر مناجاتی است که گفتمان میان شاعر و معصوم مدنظر شاعر است. در این شعر حفظ حرمت و جایگاه اهل بیت(ع) ضروری است. به همین خاطر شاعر باید در انتخاب کلمات و جملات دقت بیشتری داشته باشد.
یک مورد دیگر استفاده از آرایه‌های ادبی است. وقتی شاعر در مدح اهل بیت شعر می‌گوید، در استفاده از همۀ آرایه های ادبی باید دقت بیشتری بکند. طبعا وقتی این توجه‌ها باشد، در کشف و معنا و مفهوم دست شاعر بازتر است و می‌تواند با استفاده از کشفهای تازه شعرش را زنده کند. البته معتقدم احتیاجی نیست شاعر فکر کند در شعر اهل بیت دستش بسته است. گاهی می‌تواند این آرایه‌ها و اتفاقات را در ساحتهای دیگر شعری امتحان کند.  در شعر محاوره(ترانه) دست شاعر برای استفاده از کلمات باز تر است و شاید برخی کلمات و نوع بیان‌هایی که در شعر کلاسیک جایگاه ندارد در شعر محاوره قابل استفاده باشند.
امروزه شعر محاوره آیینی (ترانه) کم است و شاعران به سمت آن نمی روند مگر به صورت سفارشی ترانه آیینی بسرایند. نمونه اشعار ترانه آیینی که امروزه سروده شده است بسیار شعرهای قوی و خوبی هستند. چه خوب است که شاعران دایره سرایش ذهنی خود را باز تر کنند. سرودن ترانه آیینی دریچه های تازه ای از معانی و معارف را به روی شاعر می گشاید. امروزه بسیاری از منتقدین ادبی گلایه مندند که مضمون برای سرایش شاعر کم است و اکثرا تکراری است. شعر آیینی امروز پاسخ می‌دهد که اتفاقا می‌شود حرف تازه هم زد. در معارف اهل بیت(ع) می توان نگاه های عاشقانه و اجتماعی متفاوتی را پیدا کرد که کمک شایانی به شاعران در سرایش شعر های عاشقانه و حتی غیرمذهبی می‌کند. لذا پیدا کردن فرم و سبک ادبی در شعر آیینی بسیار حایز اهمیت است.

سرودن شعرآیینی صرفا به هدف گریاندن مخاطب نیست
وی در پاسخ به این سوال که آیا شعر آیینی صرفا برای درآوردن اشک مخاطب سروده می شود؟ گفت: سوال طوری مطرح شده که انگار درآوردن اشک مخاطب کار بدی است. اتفاقا درآوردن اشک مخاطب کار بدی با شعر آیینی کار درستی است اما به هر قیمت جاری کردن این اشک صحیح نیست.
یک شاعر مذهبی دوستدار اهل بیت(ع) برای اینکه مخاطب را به گریه بیندازد می تواند مستند و دقیق و بدون خدشه تاریخی و توهین نسبت‌به جایگاه ائمه(ع) مطلبی بگوید که عاطفی و احساسی باشد و گریه مخاطب را جاری سازد و اصلا برای این بگوید که اشک مخاطب را دربیاورد. در اصل هدف شعرآیینی همین است که محبتی که در دل مخاطب به اهل بیت(ع)  هست را به جریان بیندازد. ممکن است نتیجه‌اش اشک ریختن باشد یا حتی به اشک ریختن نرسد.
و هرکس در سوگ حسین شعری بخواند و خود بگرید، بهشت از آن اوست، و هرکس در عزای حسین شعری بخواند و تباکی کند، بهشت از برای اوست.
اگر یک شاعر آیینی با توسل به نکات شبهه دار و غلط تاریخی یا اشاره به موارد احساسی که شان اهل بیت(ع) را پایین می آورد بخواهد مخاطب را بگریاند اشتباه است. اما این مطلب نباید دچار افراط و تفریط شود. نباید چوب بالای سر شاعر باشد که شاعر نتواند حرفی بزند و نباید طوری باشد که شاعر خودش را از این اشتباه مبرا بداند.
در کنار آن اهداف کلیدی دیگری هم وجود دارد. کشف تازه ای از زندگی حضرات معصومین(ع) و اشاره به نکاتی که کمتر به آن پرداخته شده در زندگی ائمه(ع) بیان مطالب اخلاقی و فلسفی از آن جمله است. نباید برای رسیدن به این اهداف درست، گریاندن مخاطب و مدح اهل بیت را کمرنگ کرد. متاسفانه برخی حرفها در فضای مثلا روشنفکری زده می شود که گاهی از تریبون مذهبی ها هم می‌شنویم. می‌گویند چرا برای اشک ریختن شعر می‌گویید. ما می‌گوییم برای اشک ریختن شعر می‌گوییم چون خود حضرات معصومین فرموده‌اند. امام جعفر صادق (ع) در این باره می فرمایند: « هرکس شعری در سوگ حسین بخواند و خود بگرید و ده‌تن را بگریاند، بهشت برای آنان نوشته می‌شود و هرکس در سوگ حسین علیه‌السلام شعری بخواند و خود بگرید و پنج نفر را بگریاند، بهشت برای آنان ثبت گردد، و هرکس در سوگ حسین علیه‌السلام شعری بخواند و خود بگرید و یک نفر را بگریاند، بهشت برای آن دو نوشته می‌شود و هرکس نزد او یادی از حسین شود و از چشمانش به اندازه بال مگسی اشک بیرون آید، پاداش او بر عهده خداوند عزوجل است و او جز به بهشت برای وی راضی نمی‌شود.»
در ماجرای امام رضا و دعبل هم باید دقت شود. در آن روایت معروف وقتی امام رضا دعبل را میبیند نمی فرماید که برای ما شعری بخوان که در آن معارف ما نهفته باشد. می فرماید برای حسین مرثیه بگو. شعر اشک آور بگو تا ما گریه کنیم.
ممکن است شاعر دیگری شعری برای اهل بیت بگوید که هدفش گریاندن نباشد. این دسته از شعرها هم قطعا مفید هستند. در این زمینه نباید افراط کرد و نباید تفریط کرد.

مشهد باید قطب اول شعر آیینی باشد
بنده خودم را در جایگاه بیان مطلب دربارۀ جایگاه شعر مشهد نمی‌دانم. با توجه به سابقه ذهنی مشهد به عنوان یکی از خواستگاه های شعر و ادب پارسی و خراسان، بنده به عنوان مخاطب عرض میکنم آنچه که امروز در حوزه شعر در این شهر محقق شده نسبت به آنچه که ظرفیت شهر مشهد است سابقه ذهنی ماست و باید باشد بسیار پایین تر است. انتظار می رود هم نشینی شاعران آیینی مشهد با امام رضا(ع) در سرایش اشعار قوی موثر باشد چراکه این حضرت در زمان حیات شاعر پرور بودند و حتی پس از شهادت اینگونه هستند. شاعران بسیاری از سراسر کشور به مشهد می‌آیند تا از آستان امام رضا کسب روحیه کنند و طبع شاعری‌شان را باز کنند. لذا شاعران مشهدی باید بیشتر در این زمینه دیده بشوند. شاید یکی از مشکلات در شعر آیینی مشهد دیده نشدن باشد. یکی از مهمترین مشکلات جامعه مذهبی ما هم همین است که رسانه را بلد نیستند. طبعا دیده نمی‌شوند. اگر شاعران خوبی در مشهد داریم و مشکل رسانه وجود دارد طوری که فضای شعر مشهد هم کمکی به دیده شدن آنها نکرده است، می‌طلبد که برای حل آن فکر راهکار جدی باشند که شاعران خوب دیده شوند. ما وقتی به عنوان مخاطب از بیرون مشهد نگاه می‌کنیم، متاسفانه این اتفاق نیفتاده و به آن ترازی در شعر مشهد نمی‌بینیم. البته نقاط قوت و قله‌هایی هم وجود دارند. مثل مرحوم شکوهی که شکوه شعر آیینی بود. یا جناب آقای موید و دیگر اساتید را می‌توان نام برد. اما آنچه از مشهد توقع داریم این است که قطب اول شعر آیینی مشهد باشد که به زعم بنده اینطور نیست.
برای حل این مشکل حضور فعال شاعران در جلسات آیینی، وجود انجمن های متعددا دبی آیینی و هم نشینی و هم فکری شاعران و منتقدین بزرگ مشهدی کمک شایانی به رشد شعر آیینی در مشهد می کند.
امروز یکی از مهمترین ابزارها برای پیشرفت شعرآیینی در شهرها فضا سازی است که با نشست ها، هم نشینی ها اتفاق می افتد و سبب ایجاد همدلی شاعران و مخاطبان شعر آیینی می شود، فضای حرم مطهر رضوی بهتر و بیشتر میتواند به شعر آیینی مشهد کمک کند. در بعضی شهرها که امروز در شعر آیینی موفق هستند همدل و هم سو بودن آن هاست. شاید اختلاف نظر باشد ولی همسو هستند. اما متاسفانه شاعران مشهدی هم دل و هم سو نیستند و باید بیشتر در مشهد این همدلی ها دیده شود تا اتفاقات خوبی بیافتند. این مطلب حرفهای زیادی دارد که فرصتش در این مجال نیست.

یکی از نقاط ضعف شعرهای آیینی مناسبتی بودن است
امروزه یکی از نقاط ضعف شعرهای آیینی مناسبتی بودن آن است. به عنوان مثال شعری که برای ولادت امام باقر(ع) سروده می شود فقط در شب یا روز تولد این حضرت قابل استفاده است یا شعری که برای محرم و صفر است فقط 2 ماه قابل استفاده است. ما نیازمند شعر آیینی هستیم که محدود به مناسبت خاص نباشد. چراکه آیین و مذهب ما در مناسبت ها محدود نیست، بسیاری نکته در مذهب ما هست که محدود به ساعت و روز خاصی نیست. بسیاری از معارف اسلامی هست که می توان راجع به آن شعر سرود که به درد هر روز مردم می‌خورد.
حال این سوال مطرح می شود که چرا جوان امروز با شعر آیینی مانوس نیست؟ و در جواب باید گفت: چون فقط شعرهای مناسبتی می بیند.

شعرآیینی باید رگه اجتماعی پیدا کند
شعرآیینی باید رگه اجتماعی پیدا کند و  وقتی این گونه شد تاریخ مصرف نخواهد داشت. به عنوان مثال اگر شعری با بعد اجتماعی برای امام حسین(ع) بسراییم و از حالت مدح و مرثیه صرف بیرون آید و به زندگی مردم ورود پیدا کند همیشه قابل مصرف است و محدود به زمان و مکان خاص نیست. شعر مناسبتی تاریخ دار در جایگاه خود خوب است اما نباید افراط شود. شعر آیینی از این محدودیت باید خارج شود تا مخاطب جوانان به آن گرایش پیدا کند.
https://www.razavi.news/vdchwwnx.23nw6dftt2.html
razavi.news/vdchwwnx.23nw6dftt2.html
کد مطلب ۳۹۹۸۹
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما