سرویس فرهنگ و جامعه/ انسان ها در کلیه مراحل زندگی خود با فشارها و شرایط ناگوار روبرو می شوند، این فشارها می تواند سلامت روانی و جسمانی آنان را تهدید نماید. تاب آوری نوعی فرایند مواجه شدن با شرایط پر خطر است که می تواند به انسان کمک کند تا خود را در این وضعیت دشوار حفظ نماید. وقتی بحران پدیدار می شود، افراد تاب آور توانایی آن را دارند که با استفاده از فنون حل مسئله، به راه حل های امن و مطمئن برسند. در حالی که سایر افراد در این گونه موقعیت ها، دچار استرس زیاد می شوند و نمی توانند راه حل مناسب و مفیدی را انتخاب کنند.
تاب آوری اجتماعی را میتوان ظرفیت تبدیل و تحول، تطبیق و سازگاری و توان مقابله با تنش و بحرانهای اجتماعی نامید. تاب آوری اجتماعی از ظرفیت و توانایی خاصی در افراد و گروهها، خانواده و جوامع صحبت میکند که عمدتا یادگیری و سازگاری در تغییرات تحمیل شده، و همچنین قدرت تطبیق با شرایط و متقضیات را در بر خواهد داشت؛ این به ساده ترین معنا برخورداری از آغازی همیشگی است.
احیای مهربانی، توسعه سازگاری، قدرت مبتنی بر انعطاف، سرمایه و سازندگی اجتماعی را تقویت میکند وهمزمان موجب و دستاورد تاب آوری است. زمانی که جامعه ای با نیازهای تازه، خطرات و یا تهدیدات مواجه میشود دچار درهم شکستگی و بحران خواهد شد و توسعه تاب آوری باعث میشود که امداد و حمایت های اجتماعی به هنگام و هماهنگ، فراگیر و جامع درحد بهینه اعمال گردد.
برای افزایش تاب آوری اجتماعی در شرایط بحرانی امروز جامعه و چگونه نهادینه کردن آن از کودکی با عباس علیمرادیان، کارشناس ارشد مشاور خانواده و استاد دانشگاه پیام نور مشهد گفتگو کردیم.
وی در تعریف تاب آوری اجتماعی، گفت: تاب آوری یک ویژگی و ساختار روانشناختی دارد و بدین معناست که افراد تاب آور در شرایط بحرانی اعتماد به نفس بالای خود را حفظ می کنند و انعطاف پذیری بسیاری دارند و مانند یک فنر حالت کشسانی دارند و مطابق شرایط خود را وفق می دهند. در تاب آوری مولفه ی تفکر مثبت و امیدواری بسیار حائز اهمیت است که نیروی روانی خوش بینی وامیدبه آینده در پشت پرده ی افراد انعطاف پذیر وجود دارد بدین ترتیب افراد تاب آور از امید به زندگی بالایی برخوردارند و افراد شادکام تلقی می شوند.
علیمرادیان افزود: افراد تاب آور اهداف بلند مدتی دارند که برای رسیدن به آن اهداف تلاش می کنند که ممکن است در این مسیر با ناکامی هایی مواجه شوند که همه ی ما در زندگی تجربه کردیم اما این افراد در این شرایط سخت به افراد منفعل تبدیل نشدند و همچنان با امیدواری و تحمل شرابط مسیر اهداف خود را پیمودند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه تاب آوری اجتماعی با سلامت روان در اجتماعی ارتباط مستقیمی دارد و این دو در دل هم گنجانده شدند، اذعان کرد: افراد تاب آور قطعا از سلامت روان برخوردار هستند، تاب آوری یا انعطاف پذیری اجتماعی این ویژگی را در انسان ها به وجود می آورد که آنان را با بحران ها مواجه کند، گاهی انسان ها در مسیر تحصیل و کار و .. با ناکامی های زیادی مواجه می شوند که برخی از این شکست ها ناشی از عدم توانمندی انسان و برخی دیگر از محیط بیرونی مانند شرایط اقتصادی اکستابی است.
این پژوهشگر اجتماعی در خصوص نقش والدین از خردسالی در افزایش تاب آوری اجتماعی در بزرگسالی این گونه گفت: والدین باید از کودکی و در دوران تربیت کودک(بعد از 3 سالگی) این صفت مهم را به فرزندان خود بیاموزند اما متاسفانه امروزه مشاهده می کنیم والدین تمام نیازهای فرزندان را بدون دریافت هیچ گونه مسئولیت از کودک برآورده می کنند قاعدتا این فرزند آماده مقابله با بحران های اجتماعی و ناملایماتی که در زندگی زناشویی اش اتفاق می افتد نیست و مستلزم تکیه کردن به دیگری است در صورتی که یکی از مولفه های رشد مولفه استقلال است و افرادی که این چنینی از کفایت های خانواده برخوردار می شوندقاعدتا نمی توانند تاب آور باشند و با افکار نو اهداف خود را دنبال کنند لذا والدین پس از سن 3 سالگی با سپردن مسئولیت به کودک آن ها را تاب آور کند و به فرزندان بفهمانیم که قرار نیست همیشه هر آنچه را که می خواهند در اختیار آنان قرار گیرد.
این مشاور خانواده با بیان اینکه آسیب پذیری اجتماعی نقطه مقابل تاب آور اجتماعی است، اظهارکرد: تاب آوری در بحرانهای اجتماعی نقش عمده ای ایفا میکند و شناخته شده ترین عاملی که با تاب آوری اجتماعی رابطه معکوس دارد آسیب پذیری اجتماعی است. فردی که در برابر بحران های جامعه قوی نیست و عدم اعتماد به نفس در شرایط بحرانی دارد، فردی آسیب پذیر در جامعه تلقی می شود که این گونه افراد قدرت مفابله با ناملایمات اجتماعی را ندارند که نیازمند کمک های تخصصی از سوی خانواده و آموزش و درمان های مشاوره ای هستند.
علیمرادیان در خصوص عوامل موثر در تاب آوری اجتماعی گفت: فرض کنید فردی برای رشته تحصیلی و کار تخصصی یا ازدواج خود برنامه هایی دارد که باید تاب آوری روانی نیز پیش زمینه ی شروع هر فعالیت او باشد علاوه بر آمادگی تاب آوری روانی آن فرد باید با بحران های اجتماعی نیز آشنا باشدکه وظیفه ی والدین در شناخت این بجران ها بسیار پررنگ است و باید از وابسته کردن بیش از حد فرزندان به خود جلوگیری کنند.
ما باید در مقابل با بحران های اجتماعی قدرت پیش بینی کردن را داشته باشیم و نباید خیلی با هیجانات زندگی کرد چراکه افراد هیجانی نمی توانند تاب آور اجتماعی باشند.
وی افزود: شاد بودن و قدرت طنز داشتن یکی از مولفه هایی است که در افزایش تاب آوری اجتماعی موثر است ، برخی افراد خیلی جدی هستند و زندگی را سخت می گیرند ونمی توانند شرایط محیطی را لطیف کنند که این افراد آسیب پذیر خواهند بود همچنین افراد درون گرا نمی توانند تاب آور اجتماعی باشند چراکه این افراد که با شبکه ای از دوستان خود در ارتباط نیستند در صورت بروز فشار های اجتماعی به مواد مخدر پناه می برند.
این پژوهشگر اجتماعی یکی دیگر از دلایل تاب آوری اجتماعی را تعهد داشتن به جامعه و پیشرفت و حضور در خانواده دانست و اظهارکرد: یک انسان تا زمانی که طرح و ایده ای برای رشد دارد حتی در مقابل سرسخت ترین شرایط انگیزه خود را ازدست نمی دهد به بیان دیگر ماندگاری در اهداف یکی از عوامل تاب آوری اجتماعی است.
دریافت صفحه با کد QR