هم‌زمان با دهه کرامت؛
جشنواره «آوای ارادت» در تربت‌جام برگزار می‌شود/زنده نگاه‌داشتن موسیقی مقامی نیازمند توجه جدی مسئولان فرهنگی است
فاطمه بیرجندی، سرویس هنر خبرگزاری رضوی/ «عزيز تنها» متولد خردادماه 1351 در صالح‌آباد تربت‌جام، مدرس و دوتار نواز تربت‌جامي است که مؤسس اولين آموزشگاه موسيقي مقامي در اين شهرستان نیز می‌باشد. وی از سال 1360 موسيقي را نزد پدرش فرامی‌گیرد و سال 1367 نيز به عضويت گروه موسيقي «شيخ جام» درمی‌آید. کسب رتبه و اجرا در جشنواره‌های مختلف ازجمله جشنواره‌های ملي دفاع مقدس، ذکر و ذاکرين، موسيقي آييني، جشنواره آواها و نواهای رضوی، اجرا در اکسپوی ۲۰۱۰ شانگهای چین، اجراهای بسیاری با گروه‌های موسیقی مختلف از جمله: ارکستر سمفونیک صدا و سیما، گروه کر فیلارمونیک ایران، اجرا با استاد جلال ذوالفنون و خواجه نوری و ... وی را به‌عنوان دوتار نوازي برجسته مطرح کرد. وی چندين کتاب ازجمله «آموزش دوتار تربت‌جام» را نيز در اين زمينه به رشته تحرير درآورده است. از جمله آلبوم های این هنرمند نیز می توان به یار گلکم؛ آهنگسازی و نوازندگی، سرو خرامان؛ نوازندگی و دستیار آهنگساز، در قفس؛ نوازندگی، جام احمد؛ نوازندگی، گلزار؛ نوازندگی و ... اشاره کرد. وی در شانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فرهنگی و هنری امام رضا(ع) مسئولیت دبیری جشنواره «آوای ارادت» در شهرستان تربت‌جام را بر عهده دارد.
در ادامه متن گفت‌وگو با ایشان را می‌خوانید:
ابتدا در ارتباط با جشنواره «آوای ارادت» توضیح بفرمایید.
این جشنواره برای نخستین بار با موضوع سیره و فرهنگ رضوی و با حمایت بنیاد بین‌المللی امام رضا(ع) در شهرستان تربت‌جام برگزار می‌شود، که تمامی گروه های نوازندگان و علاقه‌مندان به موسیقی مقامی شرق خراسان از جمله شهرهای باخرز، سرخس، خواف، تربت‌جام و تایباد می‌توانند در آن شرکت کنند. زمان برگزاری این جشنواره و جوایزی که برای برگزیدگان در نظر گرفته‌شده است نیز به‌زودی اعلام خواهد شد.
ساز «دوتار» نسبت به سایر سازهای سنتی چه ویژگی‌هایی دارد؟
مهم‌ترین ویژگی این ساز اصیل بودن آن است که باگذشت زمان کمترین تغییری نداشته است. به همین جهت باید توجه بیشتری به این ساز و درمجموع موسیقی‌های مقامی و سنتی صورت بگیرد که متأسفانه در حال حاضر حمایت جدی‌ای از این هنر و آثار هنری صورت نمی‌گیرد. شما اگر به برنامه‌های صداوسیما با دقت نگاه کنید، متوجه خواهید شد که آن‌طور که باید به معرفی و نمایش موسیقی‌های محلي و مقامي پرداخته نمی‌شود، از سويي ديگر گسترش موسیقی‌های زیرزمینی و پخش بی‌حد و حصر آن بالطبع گرايش مخاطب را به اين موسيقي افزايش داده و در اين شرايط است که موسيقي و دوتار نوازي سنتي و مقامي از کانون توجه افراد خارج می‌شود.
با توجه به اینکه شما در زمینه موسیقی مقامی شرق خراسان و ساز «دوتار» سال‌ها فعالیت داشتید، چه نکاتی را در فراگیری این ساز برای هنرجویان مهم می‌دانید؟
براي پرداختن به اين موسيقي بی‌شک بايد به‌صورت علمي پيش رفت چراکه با روش‌های اصولي و علمي است که نوازنده از ابتدا روش صحيح پنجه زدن و ديگر موارد را می‌آموزد. با روش‌های علمي آموزش موسيقي می‌توان اين موسيقي را گسترش داد چراکه در شهرها و استان‌های ديگر که استادان دوتار نواز تربت‌جام و استان حضور ندارند مدرسان و علاقه‌مندان موسيقي تربت‌جام می‌توانند با مراجعه به کتاب‌های آموزشي که در اين زمينه منتشرشده است آن را فرابگیرند.
آموزش موسيقي مقامي طي سال‌هاي گذشته به‌صورت شفاهي و سنتي بوده است که با توجه به پيشرفت متدها و ابزار آموزش احساس نياز شد آموزش موسيقي مقامي نيز به روش‌های علمي پيگيري شود از این رو در چند سال اخیر تلاش کرديم دوتار نوازي سنتي تربت‌جام را با روش‌های علمي و نت‌نویسی و نت خواني علمي دنبال کنيم که در اين رابطه سال ۱۳۸۴ کتاب آموزش «دوتار تربت‌جام» را به رشته تحرير درآوردم.
وضعیت موسیقی مقامی شرق خراسان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
همان‌طور که در پاسخ به سؤال قبلی بیان کردم، موسیقی مقامی برای زنده ماندن نیاز به حمایت بیشتری از سوی نهادها و دستگاه‌های فرهنگی کشور دارد، لذا جمع‌آوری موسیقی مقامی برای جلوگیری از نابودی آن بسیار بااهمیت است. در این مورد بنده طی یک فعالیت پژوهشی از سه سال گذشته تا امروز توانستم 140 مقام را در استان شناسایی کنم که در قالب دو جلد کتاب تدوین و به‌زودی چاپ خواهد شد.
نکته دیگری که در موسیقی امروز جامعه ما مطرح است، سلیقه و ذائقه هنری مردم و جامعه مخاطب بوده که به دلیل رواج برخی از سبک‌های موسیقی تغییراتی داشته که اگر توجه جدی به این مسئله صورت نگیرد می‌تواند موجب نابودی موسیقی سنتی شود. شما اگر دقت کنید بلیت بسیاری از کنسرت‌های موسیقی در همان روز اول به فروش می‌رسد و گروه‌ها در شهرهای مختلف اجرا دارند اما در مورد موسیقی‌های سنتی وضعیت بالعکس می‌باشد، و آن‌چنان‌که باید از این نوع موسیقی استقبال صورت نمی‌گیرد.
در ادامه متن گفت‌وگو با ایشان را می‌خوانید:
ابتدا در ارتباط با جشنواره «آوای ارادت» توضیح بفرمایید.
این جشنواره برای نخستین بار با موضوع سیره و فرهنگ رضوی و با حمایت بنیاد بین‌المللی امام رضا(ع) در شهرستان تربت‌جام برگزار می‌شود، که تمامی گروه های نوازندگان و علاقه‌مندان به موسیقی مقامی شرق خراسان از جمله شهرهای باخرز، سرخس، خواف، تربت‌جام و تایباد می‌توانند در آن شرکت کنند. زمان برگزاری این جشنواره و جوایزی که برای برگزیدگان در نظر گرفته‌شده است نیز به‌زودی اعلام خواهد شد.
ساز «دوتار» نسبت به سایر سازهای سنتی چه ویژگی‌هایی دارد؟
مهم‌ترین
با توجه به اینکه شما در زمینه موسیقی مقامی شرق خراسان و ساز «دوتار» سال‌ها فعالیت داشتید، چه نکاتی را در فراگیری این ساز برای هنرجویان مهم می‌دانید؟
براي پرداختن به اين موسيقي بی‌شک بايد به‌صورت علمي پيش رفت چراکه با روش‌های اصولي و
آموزش موسيقي مقامي طي سال‌هاي گذشته به‌صورت شفاهي و سنتي بوده است که با توجه به پيشرفت متدها و ابزار آموزش احساس نياز شد آموزش موسيقي مقامي نيز به روش‌های علمي پيگيري شود از این رو در چند سال اخیر تلاش کرديم دوتار نوازي سنتي تربت‌جام را با روش‌های علمي و نت‌نویسی و نت خواني علمي دنبال کنيم که در اين رابطه سال ۱۳۸۴ کتاب آموزش «دوتار تربت‌جام» را به رشته تحرير درآوردم.
وضعیت موسیقی مقامی شرق خراسان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
همان‌طور که در پاسخ به
نکته دیگری که در موسیقی امروز جامعه ما مطرح است، سلیقه و ذائقه هنری مردم و جامعه مخاطب بوده که به دلیل رواج برخی از سبک‌های موسیقی تغییراتی داشته که اگر توجه جدی به این مسئله صورت نگیرد می‌تواند موجب نابودی موسیقی سنتی شود. شما اگر دقت کنید بلیت بسیاری از کنسرت‌های موسیقی در همان روز اول به فروش می‌رسد و گروه‌ها در شهرهای مختلف اجرا دارند اما در مورد موسیقی‌های سنتی وضعیت بالعکس می‌باشد، و آن‌چنان‌که باید از این نوع موسیقی استقبال صورت نمی‌گیرد.
