پرونده ويژه شبیهخوانی آیینی و رضوي - 1
شبیهخوانی و چاووشیخوانی رضوي در مسير احيا
اما خبر خوب و مبارکی که امسال به گوش مخاطبان جشنواره بینالمللی امام رضا (ع) رسید، توجه یکی از جشنوارههای نمایشی کشور به شبیهخوانی امام رضا (ع) بود؛ به اين ترتيب كه جشنواره آیینهای نمایشی و پردهخوانی رضوی یاسوج، امسال همزمان با پنجمین سال برگزاریاش، بخش شبیهخوانی (تعزیه) را در خود جاي داده است تا هنرمندان و علاقمندان این آیین کهن را به دوبارهاندیشی و تلاش در راستای احیای هنری ملی دعوت کند.
اين اتفاق، بهانهای شد تا خبرگزاري فرهنگ رضوی پروندهای را به معرفی تعزیه (شبیهخوانی) و چاووشیخوانی آیینی و رضوی اختصاص دهد. به عنوان اولین مطلب این پرونده، گفتوگو با محمدعلی پیرسبزی دبیر اجرایی جشنواره آیینهای نمایشی و پردهخوانی رضوی یاسوج در ادامه آمده است.
محمدعلی پیرسبزی در توضیح عنوان جشنواره آیینهای نمایشی، گفت: آیینهای نمایشی در فرهنگ رضوی جشنواره نمایش یا نمایشهای آیینی نیست؛ بلکه خود آیین است و هنرمندان سعی دارند با تحقیق و پژوهش، آیینهای سنتی گذشتههای دور را احیا کنند و در این راستا در جشنواره شرکت میکنند.
وي در خصوص استفاده از واژه شبیهخوانی به جای تعزیه در فراخوان جشنواره، گفت: عنوان محفل ما، جشنواره است؛ بنابراین نمیتوانیم این واژه را برای تعزیه که به معنای سوگ و مرثیه است، به کار ببریم. چون ما میخواهیم این اتفاق را در دهه کرامت رقم بزنیم، و دهه کرامت نیز تولد حضرت فاطمه معصومه (س) و امام رضا (ع) است. بنابراین واژه تعزیه (به معنای عزا) را در فراخوان به کار نگرفتیم و به جای آن از کلمه شبیهخوانی استفاده کردیم.
پيرسبزي افزود: در مراسم شبیهخوانی رضوی، مولودی و اتفاقاتی وجود دارد که با این دهه، هماهنگی بیشتری داشته باشد. ما امسال اگر تعزیهای هم داشتیم، سعیمان بر این بود که در اجراها، صحنهها و مجالس شهادت را نداشته باشیم. البته ما سوگواره تعزیه را نیز در ایام اربعین امام حسین (ع) در استان یاسوج داریم. همچنین یکی دیگر از دلایل استفاده از واژه شبیهخوانی و اینکه به بازیگران تعزیه، شبیه میگویند بعد معنوی واقعه است. این اشارهای است به اینکه بازیگران تعزیه تنها دارند شبیه امامان و اولیا را بازی میکنند و حتی در خطاب آنها از واژه نقش هم استفاده نمیشود.
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، در خصوص گروههای
وی درباره نحوه گزینش آثار منتخب جشنواره افزود: به دلیل بعد معنوی جشنواره؛ که مزین به نام امام رضا (ع) است؛ نمیخواستیم جشنواره، حالت مسابقهای داشته باشد و به عنوان مثال عناوین بهترین بازیگر و کارگردان و ... را بیاوریم. بخش مسابقهای ما در همان گزینش آثار راهیافته بود که از میان 35 گروه شرکتکننده، هشت اثر را انتخاب کردیم تا مزین به نام امام هشتم باشد و این هشت اثر را به صورت برابر به عنوان برگزیده جشنواره قرار دادیم. از هر هشت گروه نیز استقبال مالی کردیم و نسبت به بعد مسافت و نوع کیفیت اثرشان، برای هر یک حداقل پنج تا و پنج و نیم میلیون تومان بودجه مالی قرار دادیم. ضمن آنکه بهترین محل و پذیرایی را برای اسکانشان در نظر گرفتیم. الحمدلله گروهها هر سال راضی به این جشنواره میآیند و با رضایت نیز بازمیگردند.
دبیر اجرایی جشنواره آیینهای نمایشی و پردهخوانی رضوی یاسوج درباره برنامههای آتی این استان دربارهی هنرهای مظلوم واقع شدهای چون تعزیه و پردهخوانی تصریح کرد: تعزیه را امسال به عنوان سال نخست، در فراخوان داشتیم. بنابراین هنوز برنامهریزی مدونی درباره آن نشده است. اما آثار برگزیده، سال آینده در اختتامیه جشنواره امام رضا (ع) به مشهد مقدس دعوت میشوند. همچنین بر اساس رایزنی با آقایان مرادخوانی، شفیعی و جعفری، از هشت گروهی که در جشنواره ما شرکت میکنند، حداقل دو تا سه گروه، یا درجشنواره آیینی سنتی، یا بخش خیابانی جشنواره فجر دعوت میشوند تا اجرا داشته باشند. البته این گروهها باید از فیلتر داوری این دو جشنواره نیز عبور کنند.
پیرسبزی در پایان، در خصوص نیاز به افزایش بودجه این جشنواره گفت: ای کاش کمی به لحاظ هزینهای این استان را بیشتر و بهتر میدیدند. به دلیل آنکه ما علاوه بر این جشنواره ملی و هزینههایی که شامل آن میشود، همزمان با دهه کرامت، هشت جشنواره استانی رضوی هم برای شهرهای مختلف برگزار میکنیم. از جمله جشنوارههای «دعای باران»، «حدیث سلسله الذهب»، «پوستر در فرهنگ رضوی»،« شعر محلی رضوی»،« شعر کلاسیک رضوی» و گرایشهای مختلف هنری دیگر.
وي گفت: به عنوان مثال جشنواره آیینهای نمایشی با چهار، پنج نفر برگزار نمیشود و حداقل در هر گروه نیاز به 12تا 13 نفر است. امسال خوشبختانه دو گروه از خراسان داشتیم که بالای 18نفر آمده بودند. اینها نیاز به اسکان و پذیرایی دارند و مهمان ما هستند و قطعا اسکان آنها در ایام تعطیل نیاز به اقدام سریعتر دارد. اگر این جشنواره به لحاظ هزینهای بیشتر دیده شود ما هم با تمام اهتمام آن را پیش میبریم.