حجت الاسلام علی کورانی:
احترام مردم به امام، متوکل را به خشم آورد
به گزارش خبرگزاری رضوی، به مناسبت سالروز ولادت امام هادی علیه‌السلام گفت و گویی با حجه الاسلام علی کورانی, استاد و محقق برجسته حوزه علمیه قم انجام شد. ایشان کتابی درباره امام هادی علیه‌السلام تحت عنوان «الإمام علی الهادی (ع) عمر حافل بالجهاد والمعجزات» تألیف کرده‌اند. ویدر این گفتگو از رابطه امام و متوکل عباسی گفت. متن گفت و گو به شرح زیر است:
علت تبعید امام علیه‌السلام به شهر سامرا چه بوده است؟
امام هادی سلام‌الله‌علیه در مدینه متولد و پرورش یافت. همه خلفای عباسی به حضرت، احترام می‌گذاشتند تا اینکه نوبت به خلافت متوکل رسید. متوکل هم در ظاهر به امام، احترام می‌کند ولی به‌شدت از امام هادی علیه السلام می‌ترسید، چون پایگاه مردمی امام در حجاز و عراق بسیار قوی شد و متوکل از این می‌ترسید.
سامرا در زمان معتصم تأسیس شد، یعنی برادر مأمون سامرا را تأسیس کرد، پایتخت از مرو به بغداد منتقل شد. متوکل هم در بغداد خلافت می‌کرد تا اینکه عوامل متوکل برای او نامه نوشتند که ما می‌ترسیم که علی بن محمد قیام بکند و مردم نیز از او اطاعت بکنند و اگر قیام کنند برای حکومت ما خطرناک است. متوکل هم نامه‌ای به امام هادی علیه‌السلام نوشت و در ظاهر به حضرت احترام گذاشت که دل ما برای شما تنگ‌شده است. به سامرا تشریف بیاورید اینجا خدمت شما باشیم و تمام وسایل را برای شما تهیه می‌کنیم و ۳۰۰ نفر هم سرباز همراه نامه به مدینه فرستاد.
حضرت را به سامرا دعوت کرد ولی درواقع می‌خواست، حضرت را محصور کند و از مردم دورنگه دارد. امام سلام‌الله‌علیه اجباراً همراه سربازان حرکت کردند و مسیر حرکت خود را به‌گونه‌ای تنظیم کردند که در روز عید غدیر وارد نجف شدند. تا به نجف اشرف رسیدند و شیعیان ورود حضرت را فهمیدند یک جمعیت کثیری به استقبال آمد و زیارت امیرالمؤمنین در یوم الغدیر در آن روز از لسان مبارک حضرت هادی علیه‌السلام صادر شد. بعدازاین حضرت به‌طرف بغداد حرکت کردند.
وقتی حضرت به اوّل بغداد رسیدند، اهل بغداد همه‌شان برای استقبال از امام هادی آماده شدند به‌گونه‌ای که والی بغداد که می‌خواست به دیدار امام هادی برود آن‌قدر جمعیت زیاد بود که شب موفق به زیارت حضرت شد.
متوکل گفت امام را هر چه زودتر به سامرا بفرستید. امام سلام‌الله‌علیه به سامرا رفت ولی قبول نکرد درجایی که متوکل برایش تعیین کرد وارد بشود. فرمود من خانه می‌خرم. مردم سامرا مسیحی بودند و لذا قبلاً در سامرا کلیسا دایر بود. امام سلام‌الله‌علیه از یک مسیحی خانه‌ای خرید و ساکن سامرا شد، در آن‌وقت تمام مسئولین به امام هادی علیه‌السلام اعتقاد داشتند. ازجمله مادر متوکل برای امام هادی سلام‌الله‌علیه نذر می‌کرد.
احترام مردم به امام، متوکل را به خشم درآورد
متوکل دید جایگاه امام هادی در سامرا عالی شد، همه‌شان به امام احترامش می‌کنند، همه جلوی پای حضرت بلند می‌شوند. لذا متوکل تصمیم گرفت مقابل امام هادی یک مفتی قرار بدهد و آن مفتی، احمد حنبل بود. متوکل او را به سامرا دعوت کرد و او ر بسیار تعظیم کرد ولی کسی از او استقبال نکرد.
متوکل مدام، احمد حنبل را بزرگ جلوه می‌داد. ازجمله مثلاً متوکل ۴۰۰۰ کنیز داشت. یکی از این کنیزان که خیلی پیش متوکل عزیز بود مریض شد و شایعه کرد که این کنیز را پیش احمد حنبل در بغداد فرستادیم. او گفت جنی داخل این دختر حلول کرده و این جن را با کفش خود تهدید کرد و جن از بدن این کنیز خارج شد و کنیز خوب شد و خلیفه جشن مفصلی بابت این قضیه برپا کرد و این قضیه را به‌دروغ از کرامات احمد حنبل معرفی کرد.
مقابل امام هادی سلام‌الله‌علیه احمد بن حنبل و گروهش قرار داشتند. گروه احمد حنبل متعصب بودند، مجسّمی بودند، یعنی قائل‌اند خدا به شکل یک انسان جوان است و مویش فرفری است و نعلین طلا دارد و دم هم دارد.
ارث بردن وهابیت از احمد بن حنبل
وهابی‌ها از احمد بن حنبل ارث بردند و از او تقلید کردند و درواقع وهابیت در آن‌وقت تأسیس شد. اسم گروه احمد بن حنبل «مجسمة الحنابلة» بود؛ یعنی حنبلی‌های مجسِّم.
درنهایت متوکل تصمیم گرفت امام هادی سلام‌الله‌علیه را مسموم کند اما نتوانست نیت شوم خود را عملی کند و به درک واصل شد. این‌قدر متوکل از امیرالمؤمنین علیه‌السلام کینه داشت که حضرت را مسخره می‌کرد. خلیفه بعد از متوکل، معتمد بود که امام هادی را در سامرا مسموم کرد.
ویژگی مردم سامرا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مردم سامرا انواع مختلفی دارند. بعضی از آن‌ها مسیحی بودند. سامرا اسمش العسکر بود، عسکر یعنی پادگان، بیشترین اهل سامرا را غلامان ترک و قفقاز که معتصم خریده بود تشکیل می‌دادند و این‌ها ارتش عباسی را تشکیل می‌دادند. سامرا یک دستگاه دارد، وزارت و دستگاه خلیفه و ارتشش که همه این‌ها متعصب هستند و لذا در میان مردم سامرا طرفدار امام هادی و شیعیان کم بودند. از اوّل سامرا به این ترکیب بود در این ترکیب ماند.
آیا تخریب حرمین عسکریین توسط مردم سامرا انجام گرفت؟
به سامرا مشهد عسکریین می‌گویند؛ یعنی ضریح امام عسکری و امام هادی علیهما سلام مزار بوده و مردم از دور و نزدیک به زیارت این مکان مقدس می‌آمدند. اهل سامرا هم از زوار استفاده می‌کردند وزندگی خود را می‌گذراندند، ولی درعین‌حال نسبت به ائمه کینه‌دارند. خودشان خدام زوار هستند ولی متعصب و ضد اهل‌بیت هستند تا جایی که خود خدام در بمب‌گذاری حرم مطهر نقش داشتند و اصلاً رهبر این تروریست‌ها جزء خدام حرم بود. علاوه بر این نزدیک دو روز طول کشیده تا تمام حرم و گنبد مطهر را بمب‌گذاری کنند و این بدون کمک خدام حرم ممکن نبوده است.
علت تبعید امام علیه‌السلام به شهر سامرا چه بوده است؟
امام هادی سلام‌الله‌علیه در مدینه متولد و پرورش یافت. همه خلفای عباسی به حضرت، احترام می‌گذاشتند تا اینکه نوبت به خلافت متوکل رسید. متوکل هم در ظاهر به امام، احترام می‌کند ولی به‌شدت از امام هادی علیه السلام می‌ترسید، چون پایگاه مردمی امام در حجاز و عراق بسیار قوی شد و متوکل از این می‌ترسید.
سامرا در زمان معتصم تأسیس شد، یعنی برادر مأمون سامرا را تأسیس کرد، پایتخت از مرو به بغداد منتقل شد. متوکل هم در بغداد خلافت می‌کرد تا اینکه عوامل متوکل برای او نامه نوشتند که ما می‌ترسیم که علی بن محمد قیام بکند و مردم نیز از او اطاعت بکنند و اگر قیام کنند برای حکومت ما خطرناک است. متوکل هم نامه‌ای به امام هادی علیه‌السلام نوشت و در ظاهر به حضرت احترام گذاشت که دل ما برای شما تنگ‌شده است. به سامرا تشریف بیاورید اینجا خدمت شما باشیم و تمام وسایل را برای شما تهیه می‌کنیم و ۳۰۰ نفر هم سرباز همراه نامه به مدینه فرستاد.
حضرت را به سامرا دعوت کرد ولی درواقع می‌خواست، حضرت را محصور کند و از مردم دورنگه دارد. امام سلام‌الله‌علیه اجباراً همراه سربازان حرکت کردند و مسیر حرکت خود را به‌گونه‌ای تنظیم کردند که در روز عید غدیر وارد نجف شدند. تا به نجف اشرف رسیدند و شیعیان ورود حضرت را فهمیدند یک جمعیت کثیری به استقبال آمد و زیارت امیرالمؤمنین در یوم الغدیر در آن روز از لسان مبارک حضرت هادی علیه‌السلام صادر شد. بعدازاین حضرت به‌طرف بغداد حرکت کردند.
وقتی حضرت به اوّل بغداد رسیدند، اهل بغداد همه‌شان برای استقبال از امام هادی آماده شدند به‌گونه‌ای که والی بغداد که می‌خواست به دیدار امام هادی برود آن‌قدر جمعیت زیاد بود که شب موفق به زیارت حضرت شد.
متوکل گفت امام را هر چه زودتر به سامرا بفرستید. امام سلام‌الله‌علیه به سامرا رفت ولی قبول نکرد درجایی که متوکل برایش تعیین کرد وارد بشود. فرمود من خانه می‌خرم. مردم سامرا مسیحی بودند و لذا قبلاً در سامرا کلیسا دایر بود. امام سلام‌الله‌علیه از یک مسیحی خانه‌ای خرید و ساکن سامرا شد، در آن‌وقت تمام مسئولین به امام هادی علیه‌السلام اعتقاد داشتند. ازجمله مادر متوکل برای امام هادی سلام‌الله‌علیه نذر می‌کرد.
احترام مردم به امام، متوکل را به خشم درآورد
متوکل دید جایگاه امام هادی در سامرا عالی شد، همه‌شان به امام احترامش می‌کنند، همه جلوی پای حضرت بلند می‌شوند. لذا متوکل تصمیم گرفت مقابل امام هادی یک مفتی قرار بدهد و آن مفتی، احمد حنبل بود. متوکل او را به سامرا دعوت کرد و او ر بسیار تعظیم کرد ولی کسی از او استقبال نکرد.
متوکل مدام، احمد حنبل را بزرگ جلوه می‌داد. ازجمله مثلاً متوکل ۴۰۰۰ کنیز داشت. یکی از این کنیزان که خیلی پیش متوکل عزیز بود مریض شد و شایعه کرد که این کنیز را پیش احمد حنبل در بغداد فرستادیم. او گفت جنی داخل این دختر حلول کرده و این جن را با کفش خود تهدید کرد و جن از بدن این کنیز خارج شد و کنیز خوب شد و خلیفه جشن مفصلی بابت این قضیه برپا کرد و این قضیه را به‌دروغ از کرامات احمد حنبل معرفی کرد.
مقابل امام هادی سلام‌الله‌علیه احمد بن حنبل و گروهش قرار داشتند. گروه احمد حنبل متعصب بودند، مجسّمی بودند، یعنی قائل‌اند خدا به شکل یک انسان جوان است و مویش فرفری است و نعلین طلا دارد و دم هم دارد.
ارث بردن وهابیت از احمد بن حنبل
وهابی‌ها از احمد بن حنبل ارث بردند و از او تقلید کردند و درواقع وهابیت در آن‌وقت تأسیس شد. اسم گروه احمد بن حنبل «مجسمة الحنابلة» بود؛ یعنی حنبلی‌های مجسِّم.
درنهایت متوکل تصمیم گرفت امام هادی سلام‌الله‌علیه را مسموم کند اما نتوانست نیت شوم خود را عملی کند و به درک واصل شد. این‌قدر متوکل از امیرالمؤمنین علیه‌السلام کینه داشت که حضرت را مسخره می‌کرد. خلیفه بعد از متوکل، معتمد بود که امام هادی را در سامرا مسموم کرد.
ویژگی مردم سامرا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مردم سامرا انواع مختلفی دارند. بعضی از آن‌ها مسیحی بودند. سامرا اسمش العسکر بود، عسکر یعنی پادگان، بیشترین اهل سامرا را غلامان ترک و قفقاز که معتصم خریده بود تشکیل می‌دادند و این‌ها ارتش عباسی را تشکیل می‌دادند. سامرا یک دستگاه دارد، وزارت و دستگاه خلیفه و ارتشش که همه این‌ها متعصب هستند و لذا در میان مردم سامرا طرفدار امام هادی و شیعیان کم بودند. از اوّل سامرا به این ترکیب بود در این ترکیب ماند.
آیا تخریب حرمین عسکریین توسط مردم سامرا انجام گرفت؟
به سامرا مشهد عسکریین می‌گویند؛ یعنی ضریح امام عسکری و امام هادی علیهما سلام مزار بوده و مردم از دور و نزدیک به زیارت این مکان مقدس می‌آمدند. اهل سامرا هم از زوار استفاده می‌کردند وزندگی خود را می‌گذراندند، ولی درعین‌حال نسبت به ائمه کینه‌دارند. خودشان خدام زوار هستند ولی متعصب و ضد اهل‌بیت هستند تا جایی که خود خدام در بمب‌گذاری حرم مطهر نقش داشتند و اصلاً رهبر این تروریست‌ها جزء خدام حرم بود. علاوه بر این نزدیک دو روز طول کشیده تا تمام حرم و گنبد مطهر را بمب‌گذاری کنند و این بدون کمک خدام حرم ممکن نبوده است.
